افزایش فشارهای معیشتی روی دوش حقوق بگیران و اقشار آسیب پذیر مسوولان را به فکر طراحی بسته های حمایتی انداخته است؛ بسته هایی که برخی هنوز در مرحله بررسی کارشناسانه است و البته منتقدانی هم دارد.

به گزارش گروه تحلیل، تفسیر و پژوهش های خبری ایرنا، نوسانات اخیر در عرصه اقتصاد بر فشارهای معیشتی افزوده و بسیاری می گویند اکنون دستمزدها کفاف هزینه ها را نمی دهد. در جدیدترین اقدام، دولت و مجلس طراحی بسته های حمایتی را دنبال می کنند.
«محمد حسینی» عضو کمیسیون برنامه و بودجه در تشریح تازه ترین رایزنی های دولت و مجلس برای حمایت از اقشارآسیب پذیر و حقوق بگیران به پژوهشگر ایرنا گفت: این بحثی است که از سوی دولت مطرح شده و کمیسیون اقتصادی مجلس مشغول بررسی و کار روی آن است. در پی مشکلات اقتصادی که در کشور ایجاد شده است، یکی از اقشاری که بعد از نهادهای تحت پوشش حمایتی، آسیب پذیری بالاهایی در برابر تحولات اخیر دارند، اقشار حقوق بگیرند که درآمدشان ثابت اما هزینه هایشان متغیر و در حال افزایش است.
به گفته وی، دولت و کمیسیون دنبال دو بسته اند؛ بسته معیشتی عمومی و بسته معیشتی ویژه. بسته معیشتی عمومی به این منظور تهیه می شود که ما بتوانیم به اقشار آسیب پذیر به خصوص اقشار حقوق بگیرمان کمک کنیم و بسته معیشت ویژه هم افراد تحت پوشش کمیته امداد و بهزیستی را دربرمی گیرد. وی افزود: این ها البته کلیاتی بود که در یکی دو هفته اخیر مطرح شد و این مساله جزو دستورهای کار ما در کمیسیون برنامه و بودجه قرار گرفت. یکشنبه (هشت مهرماه) هم آقای دکتر نوبخت به جلسه غیرعلنی مجلس آمدند و موضوع بحث یک مقداری بازتر شد و ایشان قسمتی از این طرح را برای نماینگان تشریح کردند.

** منابع بسته های حمایتی دولت از کجا تامین می شود
این نماینده مجلس در رابطه با منابع تامین مالی این بسته ها به پژوهشگر ایرنا گفت: در وهله نخست منابع مورد نیاز را باید فراهم سازیم. علاوه بر این مقرر شد طرح معیشت عمومی به پنج دهک جامعه اختصاص یابد که تعداد آنان چیزی در حدود به ۱۰ تا ۱۵ میلیون نفر است. البته مساله این است که این رقم، خیلی عدد روشنی نیست چون جامعه آماری ما شفاف نیست. ولی به صورت کلی قرار شد برای این پنج دهک اقدامات موثری انجام و از شیوه های مختلف به آنها کمک رسانی شود. منابع مختلفی برای تامین اعتبار این کمک دولتی در نظر گرفته شده است. یکی از اینها، منابع ناشی از نوسانات بازار است. حرف آقای نوبخت این بود که هنوز این منابع در اختیار خزانه دولت قرار نگرفته است.
وی افزود: منبع دیگر افزایش قیمت خوراک پتروشیمی ها بود که با توجه به افزایش نرخ ارز و فروش آن در بازار ثانویه به دست می آید. ما در قانون، میزان خوراک پالایشگاهی را رقمی ثابت و پایین تر از سطح کنونی قرار دادیم و اکنون می توانیم از مازاد آن استفاده کنیم. منبع دیگر از محل ارزهای گمرکی تامین می شود به این صورت که در ابتدای سال براساس دستوری که دولت داد و نرخی دلاری که ۴۲۰۰ تومان اعلام شد، کالاهایی که ترخیص نشده و در گمرک بودند مشمول یک افزایش نرخ ارز در حد تقریبی ۲۸۰۰ تومان شدند و مازاد آن در این طرح می تواند مورد استفاده قرار گیرد.

** اعطای بسته های حمایتی کی و چگونه؟
حسینی در پاسخ به این سوال که چه زمانی قرار است این بسته و کمک ها عملیاتی شوند گفت: در نهایت قرار شد دولت این طرح را در کمیسیون های اقتصادی و با کمک سایر کمیسیون ها نهایی کند. البته زمانی را اعلام نکردند ولی تمام هم و غم ما این است که تا پایان مهرماه این کار انجام شود. تلاش بر این است که دولت سریعتر این طرح را به مجلس برای تصویب بدهد. با توجه به شرایطی هم که الان در کشور وجود دارد این موضوع باید قبل از برنامه تحریمی آمریکا به نتیجه برسد تا مردم بتوانند به قول هایی که دولت و نظام در این زمینه داده اند امیدوار باشند.
این نماینده مجلس بیان داشت: طی ماه های اخیر به دلیل نوسانات اقتصاد و بازار، بار روانی سنگینی بر جامعه تحمیل شده و دولت مصمم است تا با یک عملکرد بهتر این شرایط را کنترل کند. در این راستا قرار شده بانک مرکزی مدیریتی را روی قیمت ها و بازار به عمل آورد تا از افزایش قیمت های این چنینی جلوگیری کنیم.
حسینی در باره گستره پوشش بسته های حمایتی اظهار داشت: این موضوع به صورت مکتوب مطرح نشده و در حد اظهار نظر است ولی آنچه مشخص است طرح های دولت پنج بسته را شامل می شود. البته می گوییم بسته ولی واقعا منظورمان بسته نیست و منظورمان پنج گروه یا پنج شکل توزیع است. این شکل توزیع قرار نیست برای همه به یک شکل و با یک محتوا باشد و شرایط خاص هر گروه، برای آن در نظر گرفته شده است. مثلأ برای کارکنان دولت و بازنشستگان باید بدانیم که کمک به این قشر چگونه باشد. افراد تحت پوشش کمیته امداد، بهزیستی و مرزنشین ها با توجه به قدرت خرید و نیازی که دارند باید متفاوت تعریف شوند تا بتوان تعادلی را در بحث معیشت عمومی ایجاد کرد. گروه دیگر روستاییان و اقشار آسیب پذیرند که کمیته امدادی نیستند ولی شرایط خاص خودشان را دارند.
به گفته وی، این نظر مطرح شده که از طریق بانک مرکزی می توانیم اطلاعات هر ایرانی را از طریق حساب بانکی او استخراج کنیم و ببینیم میزان پولی که به حسابش واریز می شود در ماه کمتر از ۲ یا ۳ میلیون است یا بیشتر. اگر کمتر بود پس این آدم شرایط اقتصادی مناسبی را ندارد. این البته یکی از ایده هایی است که مطرح شده ولی این که نهایی بشود یا نشود و این که آیا اصلا عملیاتی هست یا نه مشخص نیست. من به شخصه فکر نمی کنم این پشنهاد بتواند مثمرثمر باشد.
وی افزود: بحث دیگر حمایت از تولید است یعنی یارانه هایی در قالب کمک های فنی و اعتباری برای تولید تخصیص یابد و ما بتوانیم اقدامی از بابت تامین نهاده های مورد نیاز کالاهای اساسی مانند گوشت ، مرغ، تخم مرغ و… ، انجام دهیم.
حسینی در جواب این سوال که متولی این طرح کیست گفت: امور این طرح از طریق سازمان برنامه و بودجه و وزارت رفاه انجام، زیرساخت ها فراهم شده و جامعه های آماری در حال بررسی است. دولت برای رفع مشکلات معیشتی مردم این کارگروه را تشکیل داده که عنوان خاصی ندارد و در حال انجام بررسی های کارشناسی است.

** دیدگاه منتقدان بسته های ناگشوده
بسته های حمایتی دولتی هرچند هنوز گشوده نشده اما در بدو امر با انتقاداتی روبرو است. «سید فرزاد هاشمی» اقتصاددان و استاد دانشگاه درباره کارآمدی بسته های حمایتی به پژوهشگر ایرنا گفت: این موضوع که تحت عنوان حمایت از دهک های پایین و آسیب پذیر جامعه مطرح شده ، بحث جدیدی نیست و تجربه این تصمیمات را ما در سال های پیش داشته ایم؛ یعنی زمانی که به فرمان حضرت امام (ره) کمیته امداد برای کمک به همین اقشار آسیب پذیر تشکیل می شود. طبق آمارهایی که وجود دارد، از جمعیت آن زمان که ۳۶ میلیون نفر بودند، یک میلیون نفر فقیر داشتیم و دو دهک اول و دوم جامعه ما بسیار کم بودند. در این شرایط کمیته امداد با تمام قدرت شروع به فعالیت کرد ولی ما هنوز شاهد تداوم فقر هستیم. امروز بیش از ۱۰ میلیون نفر زیر خط فقر به سر می برند و جمعیت ما حدود هشتاد میلیون نفر شده است. به عبارت دیگر امروز جمعیت تقریبا ۲/۲ برابر شده است در صورتی که فقرای جامعه و افراد آسیب پذیر از یک میلیون نفر به ده میلیون نفر رسیده اند یعنی ۱۰ برابر شده اند. این وضعیت می تواند در رابطه با بسته و کمک هایی به این شکل که گاه و بیگاه برای جلب نظر اقشار ضعیف، از جانب دولت و مجلس مطرح می شود، هشدار دهنده باشند.
این استاد دانشگاه تصریح کرد: در واقع مشکل ما در زمینه فقر اصلأ حل نشده و به عبارتی این شیوه مشکلی را حل نکرده است. ما اقتصاددان ها چنین کمک هایی را به لحاظ عمومی و علم اقتصاد اصلأ نمی پسندیم و معتقدیم که به جای دادن ماهی به افراد، باید ماهیگیری را به آنان یاد بدهیم، یعنی این که روی اشتغال کار کنیم. دولت بهتر است که سراغ وظایف خودش رفته، بیکاری را در جامعه ریشه کن و نرخ تورم را در جامعه کم کند. یعنی اگر بتواند بر این دو معضل غلبه کند شما مطمئن باشید که ما نیازی به هیچ گونه بسته حمایتی به این شکل نخواهیم داشت.