آمارهای متفاوت از میزان نمازخوانان در جامعه

نگاهی به مساجد، ادارات و حتی خانواده‌ها نشان می‌دهد «اقامه نماز» وضعیت امیدوارکننده‌ای ندارد. اما نگاه علمی و کارشناسی مهم است و ستاد اقامه نماز نیز برخلاف گذشته نه تنها اقدام به پیمایش کرده، بلکه نتایج آن را هم اعلام می کند.

حجت‌الاسلام حسن مرادی، امام جمعه موقت شیراز، هفتم مهر ماه در دومین گردهمایی دبیران اقامه نماز دستگاه‌های اجرایی استان فارس با بیان این که تنها ۴۲ درصد جوانان در کشور نماز می‌خوانند، گفت: بر اساس آمار ۲۴ درصد افراد مناسبتی نماز می‌خوانند و ۱۷ درصد گاهی نماز می‌خوانند و مابقی کاملاً تارک نماز هستند.

محمد مظفر، قائم‌مقام ستاد اقامه نماز کشور در گفت‌وگو با «ایرناپلاس» با بیان اینکه آماری که در خصوص وضعیت نماز در جامعه توسط امام جمعه موقت شیراز مطرح شد، آمار دقیقی نبوده و شاید آمار مربوط به خود آن استان بوده است، گفت: در تمام بررسی‌هایی که ما انجام دادیم و پژوهش‌های کاربردی که در حوزه اجتماعی از گذشته تا به حال انجام داده‌ایم و جدیدترینش هم در سال ۱۳۹۵ انجام شده است، وضعیت آماری یک مقدار متفاوت است.

**ماجرای ستاد اقامه نماز

ستاد اقامه نماز از دهه ۷۰ و دوره دولت سازندگی برای پر کردن خلاها درباره نماز به همت حجت الاسلام محسن قرائتی شکل گرفت و و طی دو دهه اخیر اقدامات زیادی انجام داده، از توسعه نمازخانه های بین راهی و مراکز مختلف تا نشر کتاب و محتوای تبلیغی؛ با این حال به نظر می رسد شرایط جدید نسلی و فضای ارتباطی و اجتماعی کنونی، رویکردهای جدیدی را می طلبد. یک عامل مهم داشتن داده است که ظاهرا این ستاد در این زمینه اقدام کرده است.

**جامعه آماری متنوع

مظفر درباره جامعه آماری تحت مطالعه این ستاد می‌گوید: چیزی حدود ۴۰۰۰ نفر را از مجموعه دانش‌آموزان و دانشجویان دختر و پسر را به‌عنوان گروه هدف انتخاب کردیم که سنشان ۱۵ تا ۲۹ سال است. ۱۰ استان انتخاب کردیم از ۱۰ نقطه کشور که از شمال و غرب و جنوب و شرق، همه را تحت پوشش قرار می‌داد و شرایط یکسانی هم داشتند. مجموعاً نتیجه‌ای که حاصل شد این بود که ۹۲ درصد نماز می‌خوانند و به نماز اعتقاد دارند و آن را یک واجب الهی می‌دانند و معتقدند نماز می‌تواند نقش مثبتی در زندگی‌شان داشته باشد. فقط هشت درصد بودند که اعلام می‌کردند اصلاً نماز نمی‌خوانند و اعتقادی هم به نماز ندارند.

** ۶۰ درصد نماز صبح نمی‌خوانند

قائم‌مقام ستاد اقامه نماز با بیان اینکه از آن ۹۲ درصدی که گفتند نماز می‌خوانند حدود ۴۷ درصد به‌صورت مستمر نماز می‌خواندند و گفتند ما همیشه نماز می‌خوانیم. آن‌هایی که گفتند اکثر مواقع می‌خوانند ۲۴ درصد بودند و آن‌هایی که گفتند گه‌گاه نماز می‌خوانند ۲۱ درصد بودند. این آمار را جزئی‌تر بررسی کردیم و به نماز صبح که رسیدیم آمار پایین آمد و دیدیم درواقع آن‌هایی که نمازهای صبحشان را نمی‌خوانند تقریباً ۶۰ درصد هستند و متوجه شدیم باید روی نماز صبح کارهای بیشتری انجام داد.

** سه درصد در نماز جماعت صبح شرکت می‌کنند

مظفر در ادامه با تأکید بر اینکه در نماز جماعت مشکل داریم اضافه کرد: در نمازهای جماعت هم حدود ۶۰ درصد در نمازهای جماعت ظهر و مغرب و عشاء شرکت می‌کنند. جالب است که به نماز جماعت صبح که می‌رسیم این رقم خیلی فاجعه‌آمیز می‌شود و فقط سه درصد در نماز جماعت صبح شرکت می‌کنند که رقم قابل‌تأملی است. نکته بعدی روی قرائت نماز بود و دیدیم ۶۰ درصدشان قرائت نمازشان را بلد نیستند و درست نمی‌خوانند که باید روی شرایط قرائت و تصحیح نماز بیشتر کار شود.

**نیمی از جامعه نماز اول وقت می‌خوانند

دکتر مظفر در ادامه تصریح کرد حدود ۵۰ درصد از مردم نمازهایشان را اول وقت می‌خوانند. وقتی بررسی کردیم که علت سستی و کاهلی نماز چیست، به دو یا سه مورد که خیلی اهمیت داشت رسیدیم؛ یکی این بود که نمی‌دانستند اثرات و برکات نماز چیست و از نماز آشنایی کاملی نداشتند. دوم این‌که تنبلی و سستی را عامل مهم در این زمینه می‌دانستند. سومی رفتار بد یک معلم یا نمازگزاری که یک خاطره یا رفتار بدی را از او دیده بودند و نسبت به نماز زده شده بودند.

**عوامل مؤثر در نمازخوانی

قائم‌مقام ستاد اقامه نماز ادامه داد: در خصوص دعوت‌کنندگان و آموزش‌دهندگان به نماز رسیدیم به اینکه اول خانواده و در خانواده اول مادر و دوم پدر مؤثر است. نقش مادران بسیار مؤثر است و عامل مهمی در نمازخوان کردن بچه‌ها هستند و موقعی که به بچه‌ها تا سن راهنمایی که می‌رسیم، می‌بینیم معلم تأثیر داد. اما از دوره راهنمایی به بعد بیشتر دوست است که تأثیر می‌گذارد و این دوست است که او را دعوت به نماز می‌کند یا مسخره‌اش می‌کند و از نماز دورش می‌کند. نقش معلم تا دوران راهنمایی و از آن به بعد، دوستان مؤثر است.

**راهکارهای مقابله با کاهلی

مظفر در پایان با بیان این‌که سؤال کردیم چه کار کنیم که همه نمازخوان شوند و کاهلی کم شود، به سه جواب رسیدیم، اضافه کرد: یکی این‌که آموزش نماز از سنین پایین، یعنی همان ۷-۸ سالگی که پدر و مادرها و معلم‌ها نماز را به فرزندان یاد می‌دهند شروع شود. آن‌هایی که دائم‌الصلاه بودند بیشتر در این سن شروع به نمازخواندن کرده‌اند. دوم: تشویق؛ یعنی اگر کسی نماز می‌خواند هدیه بدهند و تشویقش کنند. این در نمازخواندن آن‌ها خیلی تأثیر دارد. نکته سوم اینکه الگوها و مروجانی که توانستند با اخلاق و رفتار خوب و مهربانی به بچه‌ها نماز را یاد دهند تأثیر بیشتری می‌گذاشتند. روی طبقات اجتماعی و نه اقتصادی هم بررسی کردیم. طبقه اجتماعی یعنی خانواده‌ای که تحصیل‌کرده و فهیم است. می‌بینیم که هر چه طبقه اجتماعی بالاتر باشد، نسبت به نماز اهمیت بیشتری قائل هستند و وضعیت نمازهایشان بهتر است.