یادداشت/ گردشگری، راه حلی مناسب برای تقویت سرمایه های بومی

گردشگری، راه حلی مناسب  برای تقویت سرمایه های بومی

ریحانه زرندی

اقتصاد در جامعه­ی امروز مبتنی بر خدمات است و دیگر تعریف کالایی خود را از دست داده و خدمت رسانی در شئون مختلف اولویت یافته است. بر این اساس گردشگری نیز بخش مهمی از اقتصاد در جهان است که بسیاری از کشورها جهت درآمدزایی بر روی آن حساب باز کرده اند. بر اساس مصوبات سازمان جهانی جهانگردی، گردشگر فردی است که برای داشتن اوقاتی خوش، حداقل برای یک شب به مسافرت برود. همچنین، هدف اصلی گردشگر از سفر می­باید صرفاً بازدید از نقاط دیدنی باشد، نه اینکه برای فعالیت های مختلف اقتصادی و کسب منافع مادی و غیره به منطقه سفر کرده باشد.

امروزه گردشگری یکی از بزرگترین و رو به رشد ترین بخش های فعالیت اقتصادی به شمار می رود. نرخ بالای رشد و پیشرفت آن، حجم قابل توجه از جریان پول خارجی و معرفی تجارب جدید مدیریتی و آموزشی تاثیر شگرفی بر بخش های اقتصاد داشته که سهم مثبتی در رشد و پیشرفت اقتصادی و اجتماعی کشورها دارد. بر اساس آمارهای جدید، گردشگری حدود ۱۰ درصد از درآمد سالانه ی جهانی و یک دهم نیروی کار در سراسر جهان را از آن خود کرده است. تاثیر اقتصادی بالقوه و بالفعل گردشگری شگفت آور است. کشورهایی که این فرصت را در اختیار دارند که جاذبه های توریستی خود را در معرض نمایش قرار دهند، باید این امکان را جدی گرفته و اقتصاد خود را از حالت کالایی خارج کرده و خدماتی مانند گردشگری را تقویت کنند. این امر نیازمند شناخت عمیق مناطق فرهنگی و تاریخی و جاذبه های گردشگری است. در صورتی که مسئولین این امر به ویژگی های مناطق شهری یا روستایی توجه داشته باشند می توانند با تکیه بر امکانات بومی، گردشگران را به آن منطقه جذب نمایند. ورود هر یک از گردشگران، به معنای درآمدزایی برای ساکنان منطقه و رونق اقتصادی است.

گردشگران با ورود خود به کشورهای مورد بازدید رونق اقتصادی به همراه می­آورند. چرا که ورود هر گردشگر به یک منطقه می تواند موجبات سودآوری اقتصادی را فراهم سازد. فروش کالا و خدمات رسانی به توریست­ها، آشناسازی گردشگران به فرهنگ بومی و ارائه ی صنایع دستی آن منطقه از نمونه های مهم سودآوری اقتصادی است.

گردشگری می تواند به دسته های گوناگون تقسیم شود. عمده ترین دسته بندی شامل گردشگری شهری و روستایی می شود. در نمونه ی شهری، کشورهایی که سابقه ی تاریخی دارند و از فرهنگ غنی و گسترده برخوردارند سهم بیشتری در صنعت توریسم هم یافته اند. ایران نیز پتانسیل ویژه ای در این زمینه دارد. با حضور گردشگران در مناطقی که جاذبه های گردشگری دارند منبعی برای درآمد زایی و رونق اقتصاد محلی فراهم می شود. این منابع می بایست با برنامه ریزی صحیح مدیریت شوند و در راستای افزایش گردشگر و افزایش جاذبه های توریستی در هر منطقه پیش روند.

گردشگری روستایی همانند هر فعالیت دیگری منبع درآمد و اشتغال زاست و زنجیره ای از فعالیت های اقتصادی و خدماتی را به وجود می آورد. علاوه بر اینکه زمینه ساز رشد اقتصادی می شود، می تواند از مهاجرت های خارجی و کاهش جمعیت روستاها نیز جلوگیری کند و به بهبود وضعیت معیشت روستاییان کمک کند.

امروز در کشور ایران،توجه به مناطق روستایی و استفاده از پتانسیل روستاها می تواند جایگاه ویژه ای یابد. پتانسیل گردشگری در هر روستا بیش از هر چیز به سرمایه های جغرافیایی، کیفیت مناظر طبیعی و آثار تاریخی و فرهنگی آن بستگی دارد. توسعه ی گردشگری در مناطق روستایی عنصری اساسی است و یکی از راه های نجات روستاها از فقر، مهاجرت و مشکلات اجتماعی و اقتصادی به شمار می رود. گردشگران این فرصت را ایجاد می کنند تا مردم محلی با خلق فرصت های شغلی و تولید محصولات بومی به درآمدزایی از این طریق بپردازند. اقتصاد محلی از این طریق مورد توجه قرار می گیرد و رونق می یابد.

برای مثال روستای ابیانه در استان اصفهان و در نزدیکی کاشان با تمرکز بر ویژگی های جغرافیایی و فرهنگی توانسته است نمونه ی موفقی در راستای جلب توریست و تقویت اقتصاد محلی باشد. نمونه های دیگری نیز وجود دارند که با استفاده از امکانات طبیعی ، موقعیت جغرافیایی، آثارتاریخی و باستانی، شرایط را برای ورود گردشگران فراهم نموده اند. گردشگری روستایی فضایی ایجاد کرده است تا افرادی که تنها منبع درآمدشان کشاورزی است، از منبع دیگری به نام خدمات گردشگری نیز بهره مند گردند و این موضوع باعث می شود وضعیت ساکنین از اقتصاد تک قطبی ـ کشاورزی ـ تبدیل به اقتصادی پویا گردد.

صنایع دستی و آثار هنری دست ساز از مهم ترین منابع درآمدزایی در بخش گردشگری محسوب می شوند. چرا که گردشگران به دنبال چیزی هستند که در کشور و یا در منطقه ی خود یافته نمی شود. صنایع دستی بومی هر منطقه ارزش و جایگاه ویژه ای دارد که می توان با تمرکز و تاکید بر آن کمک شایان توجهی به اقتصاد محلی داشت. با آموزش نیروی کار موجود در مناطق روستایی و هدایت آن ها در مسیر درآمدزایی از طریق امکانات بومی می توان از مهاجرت بی رویه ی آنان به شهرها جلوگیری کرد و در نتیجه اقتصاد منطقه را شکوفا نمود و بهره وری مالی را افزایش داد.

توجه به گردشگری و سرمایه گذاری بر روی نیروهای بومی منطقه تاثیر فراوانی بر رونق اقتصادی خواهد داشت. امروزه در تمامی کشورهای جهان، گردشگری و تاکید بر پتانسیل های بومی جایگاه ویژه ای یافته است و سفر کردن به منظور دیدن و تجربه کسب کردن، به یک موج جهانی تبدیل شده است. در چنین شرایطی استفاده ی صحیح از موقعیت پیش آمده و شکوفایی بومی مناطق روستایی و شهری اهمیت ویژه ای یافته است. بنابراین کشورهایی که منابع غنی گردشگری را در اختیار دارند باید با گشودن درهای خود به روی توریست ها و گردشگران، به اقتصاد محلی کمک کنند.