اگر از کوچه، پس کوچه‌های میدان ولیعصر، به خصوص خیابان فرهنگ حسینی عبور کرده باشید، بی‌تردید نگاهتان به دیوار نوشته‌ها و آگهی‌های زنجیره‌ای این خیابان افتاده است. “فروش فوری کلیه”، “کلیه کاملا سالم”، “فروش کلیه ورزشکار”، “کلیه به پایین‌ترین قیمت” و هزاران آگهی دیگر را در سراسر این خیابان که به دلیل واقع شدن انجمن بیماران کلیوی به “پایتخت کلیه” معروف شده است، مشاهده می‌کنید.

شاید این موضوع برای بسیاری در نگاه اول، تنها یک خرید و فروش ساده به نظر برسد اما در پس این اتیکت‌ها و دیوار نوشته‌ها، دنیای دیگری است. دنیایی رو به امید برای بیماران، دنیایی پُر درد برای نیازمندان مالی و البته پُر سود برای دلالان فروش اعضای بدن!

افزایش بیماری‌های کلیوی

متاسفانه مدت‌ها است که گروهی از افراد جامعه، برای کاهش فشارهای مالی ناچار به فروش اعضای بدن خود شده‌اند. از فروش پلاسمای ۳۰ هزار تومانی گرفته تا کبد ۳۲۰ میلیونی! که البته این موضوع مشکلات فراوانی را برای بیماران این حوزه، رقم زده است چرا که نرخ فروش اعضا به نوعی توافقی بوده و بسیاری بنا به مبلغی که نیاز و یا اصطلاحا بدهی دارند؛ بر اعضای بدن خود قیمت می‌گذارند و از این رو، با قیمت‌های نجومی کلیه و کبد روبرو هستیم، معضلی که گره‌ی مشکلات بیماران را محکم‌تر و عمیق‌تر کرده است. البته باید توجه داشت که بازار فروش کلیه، همواره یکی از داغ‌ترین بازارهای پیوند اعضای بدن بوده است. چرا که بنا به دلایل مختلفی از جمله تغذیه‌ی نامناسب، دیابت، فشار خون و عوامل ژنتیکی؛ انواع بیماری‌های کلیوی، بالاخص از کار افتادگی به وفور اتفاق می‌افتد.

جالب است که بدانید در این آشفته بازار پردرد، هستند افرادی که نه بیماری دارند و نه نیاز مالی، اما رکن اصلی این بازار محسوب می‌شوند. دلالان! گروهی هستند که با معرفی فروشندگان کلیه به بیماران و بازار گرمی در این میان، پولی را به عنوان واسطه‌ی معرفی دریافت می‌کنند.

علت اصلی فروش کلیه

همواره اکثر افرادی که به فروش کلیه روی می‌آورند، مشکلات مالی دارند و برای پرداخت بخشی از هزینه‌های ضروری زندگی ناچار به این کار شده‌اند.

“محسن” ۳۲ ساله، ۳ سال است که عقد کرده اما به علت تعطیل شدن کارگاه نجاری که در آن مشغول به کار بوده، توانایی مالی ندارد و پدر همسرش، تا آخر پاییز مهلت داده تا خانه اجاره کند و بروند سر زندگی خودشان. محسن می‌گوید به هر دری زدم، کار نیست و اوضاع بازار هم خراب است، یکی از دوستان پیشنهاد داد که کلیه‌ام را بفروشم و حالا یک هفته است که آگهی زده‌ام تا بتوانم ۳۵ میلیون پول رهن را جور کنم.

“زهره”، تنها ۲۴ سال دارد و یک دختر ۲ سال و نیمه. او می‌گوید؛ اکثر بیماران کلیوی بنا به تاکید پزشکان به سمت آقایان بیش از خانم‌ها سوق دارند چرا که پزشکان معتقدند خانم‌ها به نسبت آقایان کلیه‌ی ضعیفی دارند و اگر زایمان کرده‌ باشند هم که اصلا کلیه‌شان به درد پیوند نمی‌خورد چرا که فشارهای زایمان کلیه را ضعیف می‌کند. همسرم از سال ۹۵، به خاطر فرار شریک کاری‌اش، در زندان است و تا چک‌هایی که مجموع آن‌ها ۵۰ میلیون است را ندهد باید در زندان بماند. من در این مدت به هر دری زده‌ام اما … ، حالا این آخرین راهی است که باقی مانده.

“محمد” که ورزشکار است، تاکید دارد کلیه‌اش را کم‌تر از ۴۵ میلیون نمی‌فروشد. او می‌گوید؛ برادرم چند سال پیش ضامن یکی از دوستان شد تا از بانک وام بگیرد، یک سال از این ضمانت گذشته بود که متوجه شدیم دوستش متواری شده و حالا بانک برادرم را طرف حساب خود می‌دید.

از طرفی پول نداشتیم که اقساط بانک را تسویه کنیم و از طرفی زندگی برادرم در حال نابودی بود و ما نمی‌توانستیم کاری کنیم که از زندان آزاد شود، نهایتا برادر کوچک‌ترم مجبور شد کلیه‌اش را بفروشد اما این پول هم گره کار ما را باز نکرد، زیرا قرار بود افراد خیری در بازار باقی پول را کمک کنند اما با به هم خوردن اوضاع اقتصادی و رکود در بازار، دست نگه داشته‌اند، حالا هم همسر برادرم بخاطر مشکلات مالی و آبروی ریخته، قصد جدایی دارد و تنها راه فروش کلیه‌ی من باقی مانده. اگر بتوانم کلیه را ۴۵ میلیون بفروشم، می‌توانیم برادرم را از زندان آزاد کنیم.

انجمن بیماران کلیوی

اما در کنار این بازار سیاه فروش کلیه، مرکزی تحت عنوان “انجمن بیماران کلیوی” است که وظیفه‌ی کمک رسانی به بیماران کلیوی را دارد. مرکزی که بیماران کلیوی برای دریافت کلیه، باید به آنجا مراجعه و ضمن ارائه‌ی مدارک لازم در نوبت پیوند کلیه قرار گیرند.

نکته‌ی قابل تامل این جا است که در این مرکز، خبری از قیمت‌های نجومی فروش کلیه نیست و متصدی بخش ثبت مدارک این مرکز، قیمت مصوبه‌ی کلیه از سوی وزارت بهداشت را ۱۸ میلیون تومان بیان می‌کند. اما منکر بازار سیاه نیز نیست. وی معتقد است که بسیاری از بیماران به صورت توافقی و از سر ناچاری، جدای از مبلغ مصوب به فروشنده، مبلغی بیش از آنچه که ذکر شد پرداخت می‌کنند و به ندرت موردی پیدا می‌شود که تنها با دریافت مبلغ مصوب، کلیه‌ی خود را بفروشد و این موضوع مشکلات فراوانی را برای بیماران کم بضاعت بوجود آورده است.

البته هستند افراد خیری که هزینه‌ی پیوند کلیه‌ی بیماران نیازمند را متقبل می‌شوند.

“داریوش آرمان” رئیس انجمن حمایت از بیماران کلیوی در این راستا متذکر می‌شود که ما همیشه شاهد حضور دلالان فروش کلیه بوده‌ایم که تلاش خود را برای مقابله با آن‌ها به کار گرفته‌ایم اما با راه‌اندازی آگهی‌ها و تبلیغات آنلاین، حضور این دسته از افراد مشهودتر شده و ما در اقدامی قاطع؛ رسما از پلیس فتا و دادستان کل تهران تقاضا کردیم تا در راستای توقیف بازار سیاه فروش کلیه در فضای مجازی، اقدامات لازم را در دستور کار قرار دهند. انجمن حمایت از بیماران کلیوی، به عنوان مرکز اصلی حمایت از این بیماران، وظیفه‌ی خود می‌داند که با شناسایی بیماران نیازمند، آن‌ها را تحت پوشش قرار داده و قدمی موثر در راستای احیای سلامتی آنان بردارد.