چنشت؛ روستایی با مهاجرت معکوس

به سرزمین رنگ‌ها شهره است و وجود نام آن در میان هفت روستای شگفت‌انگیز ایران باعث شده تا به روستای هدف گردشگری تبدیل شود و سالانه پذیرای تعداد زیادی از گردشگران داخلی و خارجی باشد. به گزارش فارس، راهی روستایی در ۶۰ کیلومتری بیرجند می‌شویم، روستایی که فاصله آن از مرکز استان و همچنین شهرستان سربیشه ۶۰ کیلومتر است. به سرزمین رنگ‌ها شهره است و وجود نام آن در میان هفت روستای شگفت‌انگیز ایران باعث شده تا به یک روستای هدف گردشگری تبدیل شود و سالانه پذیرای تعداد زیادی از گردشگران داخلی و خارجی باشد. پس از طی مسیری پر از پیچ‌و خم‌های تند به منطقه کوهستانی روستای چنشت می‌رسیم، روستایی که با محصور شدن در میان رشته کوه‌های باقران در این روزهای گرم و داغ تابستان آب و هوای مطبوع و دلنشین بهاری را برای اهالی منطقه رقم زده است.
خودنمایی تلفیق زیبای رنگ‌ها در نمای خانه‌ها
در ابتدای ورود به این روستا و در میان هیاهوی بازی کودکان و حضور برخی از اهالی روستا در جلوی خانه‌هایشان، اولین منظره‌ای که خودنمایی می‌کند رنگ درب منازل و ساختمان‌ها است، درب و پنجره‌هایی به رنگ آبی، سبز و فیروزه‌ای جلوه‌ای خاص به نمای خانه‌ها در این روستا داده است؛ رنگ‌هایی شاد و چشم‌نواز که تقریباً در همه منازل می‌توان این تلفیق جالب رنگ‌ها را مشاهده کرد.
اصالت و فرهنگ حفظ شده
با قدم زدن در کوچه‌های خاکی این روستا و شلوغی‌هایی که حکایت از در جریان بودن یک زندگی دلنشین در یک روستا دارد تصاویر جالب دیگری که می‌توان دید پوشش و لباس‌های دختران و بانوان این روستا است؛ پیراهن‌ها و چارقدهای بلند به رنگ‌های قرمز، صورتی، سبز و آبی گلدار که نقره کاری‌های ظریفی را نیز با خود دارد.
وجود لباس‌های محلی و رنگ منازل در این روستا نشان از اصالتی داشت که با وجود تغییرات فرهنگی در بسیاری از روستاها، مردم چنشت آن را به خوبی حفظ کرده بودند و گویی این روستا به هیچ عنوان دستخوش تغییرات فرهنگی نشده است. به سراغ یکی از نوجوانان روستا رفتم، خود را امیرحسین معرفی کرد و زمانی که در مورد جاذبه‌های روستا از وی پرسیدم، گفت: می‌توانید به امامزاده و غار بروید و در ورودی غار با راهنمایی چند کودک وارد غار شوید.
امیرحسین که ده سال سن دارد و با قامت کودکانه‌اش سوار بر موتور است در مورد روستا و زادگاهش این چنین گفت: افراد زیادی به روستای ما می‌آیند و بیشتر این افراد ابتدا به سراغ غار و امامزاده می‌روند و از خانه‌ها و بچه‌هایی که لباس‌های رنگی دارند عکس می‌گیرند.
وی با بیان اینکه گاهی به همراه خانواده به شهر می‌آید، گفت: هیچ وقت دوست ندارم در شهر زندگی کنم چون در شهر اجازه موتورسواری ندارم! این کودک با اشاره به اینکه در این روستا برای تحصیل مدرسه وجود دارد و همه کودکان باسواد می‌شوند، گفت: راهنمایی گردشگران، رفتن به باغ و کمک به برداشت محصولات و عصرها بازی در کوچه‌ها تفریح این روزهای هم سن و سال‌های من است. وی ادامه داد: شغل پدرم دامداری است و مادرم نیز خیاطی و قالی‌بافی دارد. امیرحسین مسیر غار را به ما نشان داد، غار در دامنه کوه و در انتهای منطقه مسکونی قرار داشت.
غار چنشت؛ غاری با تاریخی مربوط به دوران قبل از اسلام
ورودی و سر در غار حکایت از قدمت چندین هزار ساله این اثر داشت؛ قدمتی که می‌گویند به دوران قبل از اسلام بر می‌گردد. ورود به غار به سختی است و تنها برخی جرئت ورود به غار را دارند اما راهنمایان غار که کودکان و نوجوانان با جثه ای کوچک هستند معتقد بودند که اگر بتوانید از ورودی غار عبور کنید ادامه مسیر راحت خواهد بود و خواهید توانست دیوارهای گچی با نوشته‌ها، استخوان‌های انسان، برخی ابزار و وسایل کشاورزی، سفال و چوب را که از آثار گذشتگان است ببینید. این کودکان ورود به غار بعدی در این روستا یعنی غار چهل‌چاه را امکان‌پذیر ندانستند و گفتند که باید با امکانات و ابزار زمین شناسان وارد این چاه شد و مسیری طولانی را طی کرد. در مورد این غار نیز گفته می‌شد که جسد ۱۴ نفر که از این غار به عنوان پناهگاه استفاده کرده بودند در آن وجود دارد.
اهالی یک ماه یارانه خود را دادند و امامزاده را ساختند
جاذبه دیگر در این روستا حرم امامزاده سیدحامد علوی از فرزندان امام جعفر صادق(ع) بود؛ امامزاده‌ای که به گفته اهالی روستا گنبد و بارگاه آن طی چند ماه گذشته و با یک ماه یارانه همه اهالی بهسازی و ساخته شده بود و اکنون مکانی برای زیارت زائرین و برگزاری مراسم فرهنگی و مذهبی در این روستا شده بود. در ادامه به سراغ دهیار روستا رفتیم تا از زبان وی این روستا را بهتر بشناسیم. دهیار روستا اظهار داشت: روستای چنشت یکی از روستاهای شهرستان سربیشه و شهر مود به شمار می‌رود که در ضلع جنوب‌شرقی مرکز استان و جنوب‌غربی مرکز شهرستان سربیشه قرار دارد.
یکی از هفت روستای شگفت‌انگیز ایران
ذبیح‌ا… حسن‌پور افزود: وجود جاذبه‌های طبیعی، گردشگری، تاریخی و مذهبی این روستا را به عنوان یکی از روستاهای هدف گردشگری استان و یکی از هفت روستای شگفت‌انگیز ایران تبدیل کرده است.
وی ادامه داد: موقعیت جغرافیایی منطقه کوهستانی بوده و باغات سرسبز بافت تاریخی را احاطه کرده است.
دهیار روستای چنشت تصریح کرد: بقعه امامزاده سیدحامد علوی، غاز چنشت، غار چهل‌چاه، وجود پوشش لباس محلی منحصر به فرد، وجود سنگ‌نوشته و سنگ‌نگاره‌های با قدمت بیش از هزار سال نمونه‌ای از جاذبه‌های این روستا است.
تنها روستای استان که مهاجرت معکوس داشته است
حسن‌پور عنوان داشت: بر اساس سرشماری سال ۹۵ در این روستا ۳۴۵ خانوار و هزار و ۱۵۷ نفر جمعیت ساکن هستند و تنها در سال‌های۹۰ تا ۹۵ رشد منفی جمعیت داشته‌ایم و قبل از سال ۹۰ تنها روستایی که در استان رشد جمعیت مثبت بوده و مهاجرت معکوس داشته، چنشت بوده اما اکنون با توجه به خشکسالی چند ساله اخیر و با توجه به کمبود آب آشامیدنی شاهد برخی مهاجرت‌ها به حاشیه شهرستان بیرجند شد. وی خاطرنشان کرد: در بافت تاریخی کوچه باغ‌ها وجود دارد و این بافت به عنوان بافت تاریخی با ارزش خراسان‌جنوبی شناخته شده که اکنون با همان مصالح محلی مرمت می‌شود. دهیار روستای چنشت تصریح کرد: فضای آستان امامزاده سیدحامد علوی از سال ۹۲ با مشارکت صددرصدی مردم از۶۰ متر به ۴۰۰متر گسترش یافت و اکنون مقصد زائران و گردشگران است.
پذیرایی سالانه بیش از ۳۰ هزار گردشگر
حسن‌پور اذعان داشت: سال گذشته ۳۰۰ الی ۴۰۰ گردشگر خارجی و بیش از ۳۰ هزار نفر گردشگر داخلی به این روستا سفر کرده‌اند.
دو سوم جمعیت روستا جوان هستند
وی ادامه داد: خوشبختانه ظرفیت نیروی جوان در این روستا زیاد است و دو سوم جمعیت روستا جوان هستند.
دهیار روستای چنشت با اشاره به اینکه ۷۳ قنات و چشمه ثبتی در محدوده چنشت وجود دارد، گفت: تعدادی از اهالی روستا در ۳۲ واحد تولیدی مرغداری و پرورش مرغ گوشتی فعالیت دارند که از این واحدها ۱۲ مورد به دلیل مشکلات نقدینگی و مشکلات تعطیل شده است اما بقیه واحدها فعال است و میزان مورد استفاده روستا را تأمین و مازاد آن به سیستان و بلوچستان صادر می‌شود. حسن‌پور با اشاره به اینکه با توجه به موقعیت روستا بهترین محصولات سردرختی مانند گردو، بادام، زرشک و عناب در این منطقه پرورش پیدا می کند، خاطرنشان کرد: تغییر الگوی کشت را با توجه به خشکسالی داشته‌ایم و کشاورزان به سمت کشت زرشک و عناب که نیاز به آب کمتری دارد رفته تا وضع موجود را ساماندهی کنند. وی اضافه کرد: روش آبیاری در گذشته غرقابی و سنتی بوده اما اکنون روش قطره‌ای در برخی از باغات ایجاد شده اما قطره ای شدن آبیاری در روستا نیاز به تخصیص اعتبارات دارد. دهیار روستای چنشت تصریح کرد: متأسفانه یکی از مشکلات روستاها این است که مدیریت جامع در حوزه روستایی تعریف نشده و ۲۸ دستگاه اجرایی دخیل در امر روستاها هستند و موازی‌کاری‌هایی خصوصاً در بحث پروژه‌های عمرانی وجود دارد.
مدیریت جامعی برای روستا تعریف شود
حسن‌پور ادامه داد: اگر مدیریت جامعی برای روستا تعریف و نهادی متولی این امر شود باعث ساماندهی روستا می‌شود. دهیار روستای چنشت بیان کرد: دهیاری از محل اعتبارات دهیاری نسبت به احداث دو سوئیت برای گردشگران اقدام کرده است. حسن‌پور قروت، اشکنه جوز، کشک بادمجان و قلور را از غذاهای محلی این روستا دانست و خاطرنشان کرد: اگر حوزه گردشگری در این روستا به درستی فعال شود عرضه محصولات صنایع‌دستی و غذاهای محلی یکی از روش‌های درآمدزایی برای بانوان است.
مشارکت بانوان در چرخه اقتصادی خانوار
وی گفت: بانوان روستا معمولاً دوخت لباس محلی، قالی‌بافی، گلیم‌بافی و جمع‌آوری گیاهان دارویی را انجام می‌دهند و به نوعی همه اعضای خانواده در چرخه اقتصادی خانواده نقش دارند و با یکدیگر همکاری می‌کنند.
دهیار روستای چنشت یادآور شد: چنشت به سرزمین رنگ‌ها معروف بوده و استفاده از لباس‌های رنگی و استفاده از این رنگ‌ها در مصالح ساختمانی در روحیه شاد مردم مؤثر است.
ماشین عروس هنوز اسب است
حسن‌پور عنوان داشت: مردم این روستا آیین‌های خود را حفظ کرده‌اند که به طور مثال مجلس عروس مانند گذشته سه روز طول می‌کشد و ماشین عروس هنوز اسب است. وی ادامه داد: مراسم علم‌‌بندان و علم‌گردان در دهه اول محرم، توزیع نذورات، پیاده‌روی مسیر ۱۰ کیلومتری مزار سیدحامد علوی تا مزار بی بی زینب خاتون روستای کاهی در روز شهادت حضرت زهرا(س) و مراسم در روز شهادت امام صادق(ع) و طبخ غذا برای دو هزار و ۵۰۰ نفر نمونه ای از مراسم عزاداری در این روستا است.
رنج مردم از کم‌آبی
دهیار روستای چنشت بیان کرد: یکی از مشکلاتی که اهالی این روستا از آن رنج می‌برند مشکل آب اشامیدنی است که ۱۵سال قبل از قنات لوله‌کشی انجام شده اما به دلیل آب‌دهی کم قنات، سهمیه‌بندی صورت گرفته به گونه‌ای که هر ۴۸ساعت کمتر از ده دقیقه مردم آب آشامیدنی دارند.
حسن‌پور تبیین کرد: روستا دارای سه بافت است و یک منبع هزار لیتری وجود دارد و هر بخش در فاصله‌ای بین ۱۰ تا ۱۵ دقیقه در طی ۴۸ ساعت باید آب آشامیدنی خود را کنار بگذارند. وی خاطرنشان کرد: در چند سال گذشته اقدام برای شبکه آبرسانی از خط سراسری مجتمع گز در ۱۰ کیلومتری این روستا صورت گرفته اما با وجود پیشرفت ۹۰ درصدی پروژه هنوز به مرحله بهره‌برداری نرسیده است. دهیار روستای چنشت یادآور شد: مسیر دسترسی به روستا با توجه به صعب‌العبور بودن و کوهستانی بودن در فصل زمستان مشکلات عدیده‌ای را ایجاد می‌کند و لازم است تا مسیر جاده مناسب‌سازی شود.