یادداشت امروز/شوقِ سالک شدن

امروز خراسان جنوبی – زنگویی znagoei@birjandtoday.ir
روزه را باید فراتر از فرم ظاهری دید. باید به تأمل و تدبر، لایه های زیرین اش را شکافت تا توان پرواز یافت. اصلا فلسفه روزه داری، بزرگ شدن و بال گشودن و به سوی دوست پر کشیدن است. آدمی باید با این عبادت ها خود را به عبودیت برساند والا حاصلی برداشت نخواهد کرد از نخوردن و نیاشامیدن. این لب فروبستن باید باز شدن دهانی در پی داشته باشد و جمع شدن سفره نان باید لقمه های راز را برای ما فراهم کند لذا باید با معرفت به رمضان نگاه کرد. در ماه خداست که آدمی، پای از خویش بیرون می گذارد و در وادی معرفت و عرفان تنفس می کند و نفس به نفس، گام به گام در مسیر «انسان شدن» به پیش می رود، هر منزل را که پشت سر می گذارد، پرشکوه تر می شود. بازخوانی این مراحل در کلام بزرگان و به عمل در آوردن آن و طی طریق بر اساس آموزه های دین آدمی را بزرگی می بخشد، کوچک باشیم یا بزرگ، سن مان هر چه باشد، با طی این مسیر ما را به حقیقت معنا بزرگی می بخشد. بزرگی هم بزرگواری می آورد، بزرگواری نیز آدمی را به عبودیت می رساند. چند شب پیش که سخنان استاد وارسته اخلاق، مرحوم آیت ا… حاج مجتبی تهرانی را می خواندم به فرازهایی رسیدم که حیفم آمد در این زمان ناب، تقدیم حضور شما نکنم. ایشان مراحل سلوک را برایمان باز می گویند تا ما نیز شوق سالک شدن جانمان را پر کند تا جهان را پر از زیبایی کنیم. مطلب اول این که درباره ماه مبارک رمضان اهل معرفت این تعبیر را دارند که این ماه، دار ضیافت الهی و یکی از منازل سالکین الی ا… است. «سلوک الی ا…» یعنی سیر معنوی روح به سوی خدا و تقرب به او که البته این سیر و این تقرب، دارای درجات و مراتب است. این سیر و سلوک ۴ قدم دارد؛ اهل معرفت از قدم اول تعبیر می کنند به «تجلیه»، یعنی آراستن ظاهر به آداب شرع و عمل کردن به دستورات شارع مقدس در این ماه مبارک رمضان، یعنی همین روزه گرفتن و آداب ظاهریه. پس گام اول، قدم اول تجلیه است.گام دوم و قدم دوم در این سیر «تخلیه » است. تخلیه پیراستن است نه آراستن؛ پیراستن باطن از رذائل اخلاقی و چه بسا پاک کردن و منزه کردن نفس از آثار آثام – یعنی سیئات و گناهان – است. چه بسا اولین دعایی که نسبت به اولین روز ماه مبارک رمضان وارد شده که شخص روزه دار می خواند، اشاره به همین مسئله تخلیه دارد. چون خود را تجلیه کرده، یعنی روزه گرفته و به آداب ظاهریه عمل کرده است و حالا از خدا می خواهد که او باطنش را از این آثار پیرایش کند. لذا در روز اول ماه مبارک رمضان این دعا را می خوانیم: «اللهم اجعل صیامی فیه صیام الصائمین و قیامی قیام القائمین و نبهنی فیه عن نومه الغافلین و هب لی جرمی یا اله العالمین واعف عنی یا عافیا عن المجرمین». این دعا به همین قدم دوم، یعنی تخلیه اشاره دارد.گام سوم که از آن تعبیر به «تحلیه» می کنند، این است که انسان روح را به صفات ملکوتیه کمالیه آرایش دهد و خودش را متخلق به اخلاق الهیه کند، که این هم دارای مراتبی است.گام چهارم مرحله ای است که اهل معرفت از آن به «فناء فی ا… تعالی» تعبیر می کنند و مرادشان این است که روح سالک یعنی همان شخصی که سیر معنوی می کند، از هستی در شهود حق فانی شود؛ چه در رابطه با فعلش، چه صفتش و چه ذاتش. این تعبیر را به کار می برند که فناء فی ا… عبارت است از: « فانی شدن روح از هستی در شهود حق». از نظر مسیر معنوی، این آخرین منزل سیر و سلوک است. آن چه گفته شد در حوزه نظر است، گوشه ای از عرفان نظری. اما آن چه انسان را از زمین بر می گیرد و فرصت پرواز می بخشد، عرفان عملی است. باید آموزه های حق را و درس دین را به رفتار در آورد. این رفتار هر لحظه درون آدمی را روشنی می بخشد این روشنی هم آدمی را به سوی نور مطلق می کشاند به سوی حضرت حق …روزه هم از جمله سرفصل های مهم عرفان عملی است که جان را جلا می دهد و آدمی را تا عبودیت چند گام به پیش می برد. اگر این همه تأکید بر روزه است از آن روست که «ریاناپذیرترین» عبادت است و انسان را در کلاس بندگی صادقانه به پیش می برد…..