دغدغه آب برای ۱۰ هزار خانوار عشایری استان کـوچ آبـی

دیوار ها، سیاه و دودی است. اطراف اتاق هیچ حفاظ و حائلی نیست، یک سمت دار قالی به پا خواسته و از آن سمت بوی علف وجودت را پاک می کند از هر چه ناپاکی است. چشم های گوسفندی که در حال نوشخوار به انتهای بیابان خیره شده شاید این سوال را می پرسد آیا امسال بیابان مهربان تر خواهد بود؟ و آن طرف تر پسربچه پابرهنه ای در حالی که بره ای را در آغوش نوازش می کند با خود می گوید شاید کوچ، جان بره ای که سوء تغذیه استخوان هایش را نمایان تر می نمایاند نجات بخشد .شاید آب پیدایش شود.
در دیوار به دیوار شهرهای پرزرق و برق و در مجاورت برج‌های بلند که انگار با کینه می خواهند آسمان را خراشیده و بلندی خود را به رخ انسان‌ها بکشند مردمی زندگی می‌کنند که باغچه خانه‌هایشان دشت‌های وسیع و شقایق وحشی است، دیوارهای خانه‌هایشان را کوه‌های سربه فلک کشیده سلسله وار تشکیل می دهند و سقف خانه هایشان آسمان مهتابی با چراغ هایی از جنس ماه و ستاره است.
تنها سر پناه این انسان‌ها چیزی است به نام سیاه چادر که آنها را از گزند طوفان‌های غرنده و باران‌های تگرگی نجات می‌دهد.
آری! طبیعت بزرگترین معلم این نوع از مردمان است و هر روز هم نوای کوهساران و آبشاران به این مردمان ساده اما غیور درس زندگی، شجاعت و قانع بودن می‌دهد.
این‌ها کوچ نشین هستند و مانند پدران و گذشتگان خود رسم زندگی کوچ نشینی و زندگی در طبیعت را انتخاب کرده‌اند که شاید از نظر تمامی جمعیت شناسان بهترین شیوه زندگی همین شیوه کوچ نشینی باشد.
زندگی عشایر در دشت‌های وسیع و سرسبز در میان شقایق های وحشی، لاله‌های واژگون، تپه ماهورهای ماسه ای و ستارگان کویر می گذرد.
هر زمان کلمه عشایر و کوچ نشینی به گوش می‌رسد، همه ما به یاد ایل قشقایی و ایل بختیاری می‌افتیم که در کتاب‌های درسی دبستان نامشان را شنیده‌ایم و فکر می‌کنیم زندگی کوچ نشینی فقط در دشت‌های سبز شمال و غرب کشور می‌گذرد اما زندگی عشایری در دل کویرهای خشک جنوب شرق و شرق کشور هم مانند دشت‌های سبز شمال جریان دارد.
خراسان جنوبی با وجود کویری بودن چهارمین استان عشایر نشین کشور است و تاکنون خشکسالی‌های پی در پی هم نتوانسته مانع زندگی کوچ نشینی عشایران دلیر و سخت کوش این استان شود.
۱۵ هزار و ۶۰۰خانوار عشایری استان
این استان بر اساس سرشماری عشایر کوچنده کشور در سال ۸۷ دارای ۱۵ هزار و ۶۷۶ خانوار عشایری با جمعیتی برابر ۸۱ هزار نفر است که این جمعیت در قالب ۵۸ طایفه مستقل عشایری در همه شهرستان های استان استقرار دارند، که نه تنها در امور زندگی خود خودکفا هستند بلکه در تولید نزدیک به ۳۰ درصد از فرآورده‌های لبنی و گوشتی خراسان جنوبی هم فعال هستند.
زندگی عشایری در خراسان جنوبی قدمت کهن و دیرینه ای دارد و طایفه های دلاکه، نهتانی، بهلولی ،براهوئی، تیموری، اردنی، دهمرده، کلندر زهی و ماهیرودی از مشهورترین طوایف عشایری خراسان جنوبی هستند.
مدیرکل امور عشایری خراسان جنوبی به امروز خراسان جنوبی می گوید: خراسان جنوبی با داشتن ۱۵ هزار و ۶۷۶ خانوار عشایری چهارمین استان عشایر خیز کشور است.
قوسی با بیان این که زندگی عشایر با وسعت دشت های پهناور و با سختی کوه های استوار و صخره های محکم عجین شده است، ادامه می دهد: عشایر در عین این که زیباترین نوع زندگی را انتخاب کرده و برخلاف انسان های شهری از کابوس انواع وسایل لوکس و مدرن زندگی رها هستند اما شیوه زندگی آنها در عین سادگی مشکلات زیادی با خود به همراه دارد و نشان می دهد که عشایر واقعا انسان های دلیر و سخت کوشی هستند.
وی تأکید می کند: ترسناکی طوفان های شن و گرمای سوزان کویر هم نتوانسته مانع جریان زندگی عشایری در دل استان کویری خراسان جنوبی شود.
وی ادامه می دهد: عشایر غیور خراسان جنوبی در تمامی ایام سال در جستجوی علوفه و چراگاه برای دام های خود خانه به دوش بر پشت شتران در حال کوچ در استان هستند.
تولید ۳۰ درصد از فرآورده های لبنی و گوشتی
مدیرکل امور عشایری خراسان جنوبی با بیان این که مردمان عشایر چشم‌شان به آسمان و دستشان به دعا، رزق خود را با واسطه خداوند از زمین و آسمان طلب می کنند، می گوید: زندگی عشایری با خودکفایی عجین شده و عشایر سخت کوش خراسان جنوبی که رهبرمعظم انقلاب آنها را ذخایر انقلاب معرفی می کند نه تنها رزق خود را تأمین می کنند بلکه تأمین کننده ۳۰ درصد از نیازهای لبنی و فرآورده های گوشتی خراسان جنوبی و استان های همجوار هستند.
قوسی فرش، گلیم، جاجیم وانواع ابزارهای ساخته شده از چوب و آهن را مهم ترین صنایع دستی عشایر خراسان جنوبی در کنار سایر فرآورده های تولید شده توسط این قشر عنوان کرد.
مدیرکل امور عشایری خراسان جنوبی با بیان اینکه زندگی عشایری یکی از مهم‌ترین جاذبه‌های اکوتوریسم در خراسان جنوبی است، گفت: معرفی زندگی عشایری به مردم و برگزاری تورهای گردشگری عشایری از مهم ترین عوامل افزایش و رونق گردشگری در خراسان جنوبی است.
کمترین امکانات و بیشترین محصولات
قوسی با بیان اینکه عشایر با کمترین امکانات بیشترین محصول را تولید کرده و بهترین رابطه را با محیط زیست اطراف خود دارند، گفت: متأسفانه خشکسالی ها مدتی است عشایر خراسان جنوبی را دچار دغدغه های فراوانی کرده است.
مدیرکل امور عشایری خراسان جنوبی با بیان این که حفظ زندگی عشایری نیازمند همکاری همه جانبه مسئولان است، می گوید: به استناد بند ۵ ماده ۲۷ قانون برنامه ششم سالیانه باید شاخص های توسعه جامعه عشایری ۵ درصد افزایش یابد که در حال حاضر درصد برخورداری جامعه عشایری از ایل راه مناسب برای تردد ۴۹ درصد و آب آشامیدنی بهداشتی ۵۴ درصد می باشد که باید در پایان برنامه به ۷۴ و ۷۰ درصد برسد بر این اساس باید انگیزه های لازم برای کوچ در عشایر تقویت شود تا این نوع از زندگی به مرور زمان از میان نرود.
وی با اشاره به اینکه در چند سال اخیر خشکسالی عشایر را با مشکلات زیادی روبه رو کرده است، می گوید: خشکسالی موجب کمبود علوفه و کاهش تعداد دام های عشایر شده و از آن جایی که زندگی عشایر به دام وابسته است این موضوع برای عشایر مشکلات زیادی ایجاد کرده است.
وی تصریح می کند: اداره کل امور عشایر خراسان جنوبی از طریق آب رسانی با تانکر و پرداخت وام به عشایر سعی کرده حجم زیادی از مشکلات عشایر استان را حل کند و در حال حاضر هم عشایر با مشکل خاصی به جز خشکسالی روبرو نیستند.
به گفته وی از اعتبارات سال گذشته ۲۱۵ میلیارد ریال تسهیلات ارزان قیمت یکساله برای پرداخت به عشایر استان ابلاغ شد که تاکنون ۱۴۰ میلیارد ریال آن جذب شده است.
مدیرکل امور عشایری خراسان جنوبی با اعلام این مطلب می گوید: از ۲۱۵ میلیارد ریال تسهیلات قرض الحسنه ارزان قیمت یکساله عشایر تاکنون ۱۴۰ میلیارد ریال توسط ۷۴۵ خانوار عشایری جذب شد علاوه بر این مبلغ ۷۲ میلیارد ریال تسهیلات قرض الحسنه ۵ ساله و ۳۹ میلیارد ریال از همین سرفصل به ۱۰ تشکل عشایر ارائه شده است.
قوسی می افزاید: این تسهیلات به منظور تهیه و تأمین نهاده های دامی و اجرای طرح های پروار بندی و مبلغ ۳۳ میلیارد ریال تسهیلات قرض الحسنه ۵ ساله نیز به ۳۹۶ خانوار عشایری پرداخت شده است.
وی با اشاره به خدماتی که برای عشایر استان در نظر گرفته شده اعلام می کند: به منظور حمایت از این جامعه مظلوم طی یک سال گذشته بیش از ۷ هزار و ۷۸۳ کیلومتر مرمت و موج تراشی راه های عشایری با اعتباری بالغ بر ۵۶۷۵میلیون ریال،۵ حلقه حفر و تجهیز چاه آب شرب با اعتباری بالغ بر ۵۶۰۰ میلیون ریال و ۱۱دهنه بهسازی قنات و چشمه با اعتباری بیش از ۲۷۸۰ میلیون ریال تکمیل و اجرا شده است.
قوسی با اشاره به توزیع نفت سفید و سیلندر گاز افزود: در سال گذشته به تعداد ۶۲۵ خانوار نفت سفید و ۶۶۱ خانوار توزیع گاز صورت گرفته است.همچنین ۱۶۷ دوره آموزشی در موضوعات مرتبط با کشاورزی و دام در مناطق عشایری استان انجام شده است. گفتنی است توزیع کالای اساسی آرد نیز در استان به میزان ۸۲۷۸ تن در بین عشایر انجام گرفته است.
دغدغه آب
قوسی تصریح کرد: هفت هزار خانوار عشایری خراسان جنوبی دغدغه آب شرب دارند و در حال حاضر آب شرب مورد نیاز آنان با آبرسانی سیار تامین می شود که در این زمینه میزان آبرسانی سیار طی سال گذشته ۱۳۲هزار و ۹۰۰ متر مکعب بوده است.
مدیرکل امور عشایر استان خراسان جنوبی کمبود آب شرب انسان و دام را از دغدغه های اصلی عشایر خراسان جنوبی دانسته و می گوید: با توجه به اینکه چشمه ها و چاه های مالداری مهم ترین منابع تأمین آب مورد نیاز عشایر است و اکنون بر اثر خشکسالی های متوالی بیشتر این چشمه ها و چاه ها خشکیده است بنابراین ناچاریم آب شرب مورد نیاز این تعداد از خانوار عشایری استان را به وسیله تانکر تأمین کنیم.
وی با بیان این که عشایر خراسان جنوبی با توجه به مرزی بودن استان، مهم ترین حامیان حفظ و گسترش هویت ملی ایرانی هستند، اضافه کرد: تمام تلاش خود را باید به کار ببندیم تا این حامیان را در سنگرهایشان حفظ کنیم.
قوسی با بیان این که حمله حیوانات وحشی از جمله گرگ ها به گله های گوسفند در بعضی از موارد موجب مشکل برای عشایر شده است، ادامه می دهد: در بیشتر موارد با پرداخت خسارت سعی شده تا حدود زیادی مشکلات عشایر استان حل شود.
مدیرکل دامپزشکی خراسان جنوبی نیز از تأثیرات نامطلوب خشکسالی بر دام عشایر می گوید اینکه این دام ها به علت فقر مراتع دچار سوء تغذیه شده و متأسفانه دچار عارضه هایی مانند سقط جنین می شوند که در کاهش جمعیت دامی استان مؤثر است.
دکتر محمد اصغرزاده می افزاید: این موضوع حتی باعث کاهش مقاومت دام در برابر بیماری ها می شود به همین دلیل شرایط را برای بحث های دامپزشکی بسیار حساس تر کرده است.
وی دام را تنها دارایی عشایر برشمرد که باید به هر طریقی حفظ و نگهداری شود بر این اساس واکسیناسیون رایگان دام که توسط این اداره کل انچام می شود بخش زیادی از این مشکلات را مرتفع می کند.
وقتی به عمق خشکسالی ها توجه کنیم می بینیم استفاده از صفت هایی مانند طاعون و زلزله خاموش و . . . در خور این پدیده است حال آنها که هر فصل دیوارهای چادری شان را بر کوله پشتی پر از مهرشان می گذارند امیدوارند شاید در دشتی دیگر اوضاع بهتر از این باشد و جالب است که عشایر نیز با اعتقادی راسخ طالب محیط هایی هستند که در آن طرح های آبخیزداری اجرا شده باشد چون همه آنها می دانند آب تنها دغدغه هر روزشان است. انگار که خشکسالی قلب این انسان ها را هدف گرفته است.