یادداشت امروز/معنیِ متعالیِ صله‏ رحم‏

امروز خراسان جنوبی – زنگویی zangoei@birjandtoday.ir
دور هم بنشینیم و خوش باشیم. ثواب هم دارد، صله رحم هم می شود… این تصویر را در کلامِ بسیاری از مردم می بینیم.
خوب هم هست این نگاه چه هم به “هم نشینی” نگاه دارد و هم به “خوش بودن” و هم در پی “ثواب” است هم دستور دینیِ ” صله رحم”. این خوب است اما نهایتِ ماجرا نیست چه “خوب تر” هم وجود دارد. خوب تر این است که از این مرحله چند گامی بالاتر بگذاریم چنانکه مقربانِ درگاه دوست، به مرتبه ای می رسند که نیکی ابرار هم برای شان کم است. حق هم همین است که مدام در پی افزایش خویش و بزرگی خود باشیم. بزرگی در اندازه عبودیت که هر چیز کمتر از این سزای ظرفیت انسان نیست. من در محضر استاد، جاودانیاد آیت ا… صفائی حائری آموخته ام که هرگز نباید از حرکت در مسیر رشد ایستاد بلکه باید در حرکت بود و نه تنها کارِ خوب انجام داد که کارهایِ خوب را هم باید خوب انجام داد. ببینید حضرت استاد در صفحه۸۴کتاب ارجمند بهار رویش به صله رحم چه نگاهی دارند و چگونه مسیر پرواز را نشان می دهند؛ صله رحم‏، تنها به این نیست که بیایى و چند دقیقه اى بنشینى و بروى. صله رحم یعنى وصل کنى آنچه را که باعث رشد آنها و جایگاه پرورش آنهاست و اتصال بدهى به یکدیگر آنچه که شما را زیاد مى‏ کند تا رحم‏ها به یکدیگر وصل بشوند و قرب‏ها به وجود بیایند و کثرت‏ها و تولیدها در نتیجه این وصل، امکان پیدا کنند.و در صله رحم، مطلوب این است که‏ کسرى دو طرف‏ از بین برود و به رزق‏ها و کمبودهاى افراد رسیدگى بشود. چگونه؟ «بِالْبِرِّ وَ الصِّلَهِ»؛ با محبت‏هایى که به آنها داریم و خوبى اى که به آنها مى ‏کنیم و «برّ» در اینجا رشد است، خوبى است، نه خوشى؛ چرا که بین خوبى و خوشى تفاوت است.
گاهى ما رفت و آمدها و صله رحم‏ هایمان براى خوشى است، نه براى‏ برّ و خوبى و این دو فرقشان روشن است. بارها گفته ‏ام که خربزه براى مریض خوش است، ولى خوب نیست و دارو براى او خوب است، ولى خوش نیست. چیزهایى براى ما خوش‏ هستند که‏ خوب‏ نیستند و رشدى در ما نمى‏ آورند.
صله رحم باید مبنایى براى زیادتى و رشد ما باشد؛ در نتیجه باید به نحو برّ(خوبى) باشد نه خوشى: “نَصِلَ أَرْحَامَنَا بِالْبِرِّ”
مطلوب این نیست که طرف از من خوشش بیاید و تعریف کند و سورش را این بار چرب ‏تر کند، بل کسرى‏ او باید پر بشود؛ حتى شده مرا زیر پایش بگذارد، ولى خودش حرکتش را ادامه بدهد. نه اینکه مرا روى سرش بگذارد تا کمرش بشکند! پس در مرحله اول، من باید به خویشانم خوبى کنم و مسائلى را به آنها برسانم که نیاز آنهاست و با آنها صله به وجود بیاورم و پیمان ببندم.
باری، این نگاه می تواند یک رابطه اجتماعی را به یک کلاس انسان سازی تبدیل کند.
من در تأمل به فلسفه بعثت رسول ا… الاعظم(ص) به این دریافت می رسم که اخلاق یعنی خوبی و اکمال اخلاق یعنی اینکه از یک اخلاق خوب مثل صله رحم، به سعه وجودی برسی.
اکمال اخلاق یعنی کامل کردن خوبی ها و به اکمال رساندن انسان.
ان شاءا… بتوانیم با تأمل در نکات به افق های باز برسیم…