تلاش مذبوحانه

وزیر امور خارجه آمریکا در تلاش برای اقناع رهبران لندن و پاریس برای اتخاذ مواضع سخت تر در برابر برجام و زیر فشار گذاشتن ایران برای توقف برنامه دفاع موشکی و تحدید نقش منطقه ای کشورمان راهی اروپا شده است.هر چند اروپایی ها پیش از این مواضع شان را در قبال برجام بارها و بارها تکرار کرده اند اما تیلرسون امید دارد تا بتواند اروپایی ها را با فشار در بخش های اقتصادی با خود همراه سازد. «رکس تیلرسون» وزیر امور خارجه آمریکا از اول بهمن ماه سفر یک هفته ای خود به اروپا را آغاز کرد؛ سفری به مقاصد لندن، پاریس، ورشو و داووس که به گفته مقام ها و رسانه های آمریکایی در بخش نخست آن ایران و مساله چند و چون ادامه حضور آمریکا در توافق هسته ای موضوع اصلی گفت و گوها خواهد بود.
توافق هسته ای، این روزها به یکی از مهمترین محورهای سیاست خارجی ترامپ تبدیل شده است. چه بسیار اقدامات، دیدارها و رایزنی هایی که برای ایجاد اجماع بین المللی علیه برجام از سوی آمریکا صورت نمی گیرد. این بار وزیر خارجه دولت ترامپ تقریبا دو هفته پس از تعیین ضرب الاجل «اصلاح کاستی های برجام» برای اروپا، راهی قاره سبز شده تا شاید بتواند طرفی از این سفر بربندد و برای زیر فشار گذاشتن ایران، همراهانی برای خود دست و پا کند.
چالش هزینه های نقض برای آمریکا
رییس جمهور جمهوریخواه آمریکا بر خلاف سلف خود، از همان ابتدا، ستیز با برجام را در دستور کار خود قرار داد. اگرچه مواضع ضد برجامی او به مرور زمان تا اندازه ای تعدیل شد و او در عمل هرگز نتوانسته توافق هسته ای را «پاره کند»، ولی طی یکسال ریاست جمهوری خود، به انحاء مختلف تداوم اجرای آن را مورد تهدید قرار داده است. او که از توافق هسته ای به عنوان بدترین توافق تاریخ آمریکا یاد می کند، با به دست گرفتن اداره امور کشور و وقوف بیشتر به هزینه های سنگین نقض توافقی بین المللی، به ناچار به تعهدات خود در برجام متعهد ماند اما از هرتریبونی و هر فرصتی برای حمله به توافق هسته ای و تهدید آن استفاده کرد.
او حتی در سومین نوبت اعلام نظر رییس جمهوری به کنگره در خصوص پایبندی ایران به توافق هسته ای، تعهد تهران را مورد تایید قرار نداد و با ادعای نقض روح برجام از سوی ایران، تلاش کرد توپ تعیین تکلیف موضع آمریکا در برابر توافق هسته ای را به زمین کنگره اندازد.
کنگره در فرصت زمانی ۶۰ روزه که قرار بود با بازنگری و افزودن چند تبصره به توافق، تدابیر سختگیرانه ای را علیه فعالیت‌های غیرهسته‌ای ایران تشدید کند و مانع اقدام ایران برای تولید موشک قاره پیمای بالستیک شود، هیچ اقدامی انجام نداد. به این ترتیب، کنگره از تصمیم گیری در خصوص برجام سرباز زد و دوباره توپ را به زمین ترامپ انداخت. باز هم ترامپ ماندو مسئولیت سنگین اعلام موضع در برابر توافق هسته ای.
او که هر ۱۲۰ روز یک بار باید تعلیق تحریم های هسته ای را مورد تمدید قرار دهد، در بیست و دوم دی ماه اعلام کرد که برای آخرین بار این تحریم ها را تعلیق می کند و تمدید دوباره آن را به «اصلاح نقایص برجام» از سوی اروپا مشروط کرد و برای شرط خود هم ضرب الاجلی ۴ ماهه قرار داد.
این در حالی است که کشورهای اروپایی و مقام های اروپایی طی یک سال گذشته مواضعی کاملا متفاوت از رئیس جمهوری آمرکا در برابر برجام اتخاذ کرده اند. اروپا با آگاهی از ارزشمندی برجام و اثیر ثبات آفرین و امنیت ساز آن در منطقه همواره از آن حمایت کرده اند، به ویژه آنکه آژانس بین المللی انرژی اتمی (به عنوان تنها مرجع مشروع بین المللی برای راستی آزمایی فعالیت های هسته ای) به صورت مداوم در گزارش های ادواری خود پایبندی ایران به تعهدات برجامی را مورد تایید قرار داده است.
ترامپ ناموفق از همراه کردن کنگره، این بار تلاش کرد در ماجرای برجام، توپ را به زمین اروپا اندازد و با تعیین ضرب الاجل برای رهبران اروپا، همراهی آنها را در اعمال فشار بیشتر بر ایران را به دست آورد.
ماموریت تیلرسون در اروپا
حال دو هفته پس از تعیین شرط و ضرب الاجل برای اروپایی ها، ترامپ وزیر خارجه خود را به اروپا فرستاده است. لندن و پاریس دو پایتختی هستند که قرار است دیپلماسی تیلرسون در آنها علیه ایران و برجام فعال تر باشد. دو پایتختی که اگرچه بارها پایبندی خود به تعهدات برجامی را مورد تایید قرار داده اند، ولی در حوزه های دیگری چون برنامه دفاع موشکی کشورمان با واشنگتن مواضع همسوتری دارند.
رییس جمهوری آمریکا تهدید کرده است اگر کاستی های برجام برطرف نشود، آمریکا از آن خارج خواهد شد. ترامپ همچنین خواستار اعمال محدودیت های شدیدتر بر برنامه موشکی ایران است. این در حالی است که به نوشته «آسوشیتدپرس»، بریتانیا، فرانسه و آلمان تا حدودی نسبت به همکاری با آمریکا برای جلوگیری از فروپاشی برجام تمایل نشان داده اند.
به نظر می رسد اروپا که در یک سال اخیر در مساله برجام، مواضع متفاوتی از آمریکا اتخاذ کرده است، تمایل دارد در مساله دفاع موشکی کشورمان مواضع همسوتری با ترامپ اتخاذ کند تا از سویی جمهوری اسلامی ایران را کنترل کند و از سویی دیگر خود را از تبعات منفی دوری و جدایی از آمریکا دور نگه دارد. در چنین شرایطی است که اعلام می شود وزیر خارجه فرانسه در میانه اسفندماه برای بحث در مورد مسایل مختلف از جمله برنامه دفاع موشکی ایران به تهران سفر خواهد کرد. پاریس در یک سال اخیر برنامه دفاع موشکی کشورمان را به شدت مورد حمله قرار داده و بارها خواستار مذاکره با مقام های کشورمان در این خصوص شده است.
این درحالی است که جمهوری اسلامی ایران، با تاکید بر این مساله که برجام و مساله دفاع موشکی کشورمان قابل مذاکره نیست، خود را برای همه گزینه ها و احتمالات در خصوص برجام آماده کرده است. بنابراین به نظر می رسد دیپلماسی تیلرسون برای همراه کردن اروپا علیه برجام، این بار هم به ثمر ننشیند و اروپا هم حاضر نباشد هزینه های خروج احتمالی آمریکا از برجام را به گردن بگیرد.