خداحافظ ای داغ بر دل نشسته

نفتکش سانچی که تا همین چند سال قبل همه آن را با نام «سپید» می شناختند، پس از ۹ روز آتش سوزی به عمق آب های دریای شرق چین فرورفت و کورسوی امید برای نجات سرنشینان این شناور شعله ور نیز به کلی از دست رفت.البته کارشناسان معتقدند که خدمه سانچی در همان ساعت اولیه انفجار و به خاطر حجم بالای گازهای سمی کشته شده اند. اینک اما زمان فرونشاندن آتش و التهاب بازماندگان است که باید همراه پیگیری دلایل حادثه و پاسخگویی به سوالات مطروحه صورت گیرد. سانچی که تا صبح روز یکشنبه همچنان می سوخت؛هر چند به اعماق دریا رفته بود، اما شعله های آتش هنوز از سطح دریا زبانه می کشید. روز یکشنبه زمان خداحافظی با مردانی بود که رفتنشان داغی بر دل ایران نهاد.زبانه های سرکش آتش و انفجارهای نفتکش سانچی سرانجام ۲۴ دیماه به پایان رسید اما نه با اطفای حریق آتشخوارها که با غرق در دریایی دور از موطن سرنشینان این کشتی. برخورد نفتکش ایرانی سانچی با کشتی فله‌بر چینی در آب های چین شرقی و در نزدیکی شهر شانگهای رخدادی بود که شانزدهم دی ماه به وقوع پیوست و ۳۲ سرنشین آن را -که سی تن از آنان هموطن ما بودند- گرفتار حریقی گسترده ساخت.کشتی ۲۷۴ متری سانچی که حامل ۱۳۶ هزارتن میعانات گازی پارس جنوبی به مقصد کره جنوبی بود طی روزهایی که در آتش سوخت نگاه خانواده سرنشینان و مردم ایران را به خود دوخت و غرق شدن آن بسیاری را غرق در ماتم ساخت؛ حادثه ای که برای ایرانیان یادآور حادثه تلخ پلاسکو بود که سال گذشته در چنین روزهایی آوار و آتش را بر سر جمعی از آتش نشانان و شماری از شهروندان فروریخت و تهران و ایران را عزادار ده ها هم وطن کرد.
در نخستین ساعات پس از تایید رسمی غرق سانچی و جان باختن سرنشینان این نفتکش ایرانی، رهبری، رئیس جمهوری و دیگر مسوولان جمهوری اسلامی پیام های تسلیتی را صادر کردند و هیات دولت نیز امروز را عزای عمومی اعلام کرد.
رهبر انقلاب در پیام خود حادثه تلخ و دلخراش جان باختن کارکنان کشتی نفتکش بر اثر آتش‌سوزی و غرق را «مصیبت‌بار» و «تأثرانگیز» خواندند و اعضای هیات دولت در پیام خود اعلام داشتند «ملت شریف ایران بار دیگر داغدار جمعی از فرزندان سختکوش و فداکار خود شد؛ دریانوردان دریادلی که در مسیر انجام ماموریت و تلاش برای پیشبرد اهداف کشور و بر اثر سانحه‌ای دردناک جان به جان آفرین تسلیم کردند و به جمع شهیدان خدمت پیوستند.»
اندوه ناشی از جان باختن دریانوردان ایرانی که همچون آتش نشانان مرگی شهادت گونه را به چشم دیدند، افکار عمومی و بسیاری از رسانه ها را متاثر ساخت و بسیاری با عناوین سوگوارانه در عزای عمومی شرکت کردند.
در فضایی که همدلی با بازماندگان، تسلیت و فرونشاندن آلام آنان خواسته ای همگانی است، پرسش هایی که از زمان وقوع حادثه مطرح شده در بسیاری از رسانه ها انعکاس می یابد.
یکی از نخستین این پرسش ها که با آشکار شدن ابعاد فاجعه بار حادثه در آب های چین و اعلان مهارناپذیری حریق این نفتکش بارها تکرار شد، پوشش اندک و توجه ناکافی به آن در رسانه های عمومی به ویژه صدا و سیما بود. برخی منتقدان بیان داشتند حادثه ای با این ابعاد که در دو روز آخر به مهمترین خبر کشور تبدیل شد، باید در بدو وقوع کانون فرایند اطلاع رسانی قرار می گرفت؛ انتقادی که نظیر آن در زمینه پوشش خبری و اطلاع رسانی حادثه پلاسکو در سی ام دی ماه ۹۵ مطرح گشت اما سبب تحول در نحوه پوشش رسانه هایی چون صدا و سیما نشد.
موضوع دیگری که به ویژه پس از انتشار خبر غرق شدن سانچی در افواه عمومی و نیز رسانه های گوناگون مورد توجه قرار گرفت نحوه عمل مسوولان در رسیدگی به حادثه و پیگیری فرایند اطفای حریق این نفتکش ایرانی بود. به رغم مسوولیت یافتن «علی ربیعی» وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی از سوی رییس جمهوری برای پیگیری جدی این حادثه، شماری اقدام دولت را در این زمینه کُند و دیرهنگام دانسته و انتقاداتی را مبنی بر کم توجهی به الزامات اقدام دیپلماتیک در خصوص این حادثه متوجه وزارت امور خارجه داشتند.
دشواری های هرگونه اقدام موثر برای فرونشاندن حریق سانچی و انعکاس بخشی از مساعی مسوولان در راستای اندک امیدی که به نجات سرنشینان نفتکش ایرانی وجود داشت از جمله اعزام تکاوران ارتش به محل حادثه و رایزنی های گوناگون «مسوول کمیته‌ ویژه‌ رسیدگی حادثه‌ نفتکش سانچی» در این باره اما دیگر روی سکه بررسی عملکرد آنان در این حادثه بود.
علاوه بر این، ابهامات بسیاری درباره چگونگی وقوع حادثه وجود دارد که با گشایش جعبه سیاه و سربه مُهر سانچی بخشی از آن برطرف خواهد شد. این ابهامات همچنین در زمینه فرایند اطفای حریق و نیز امدادرسانی به سرنشینان مطرح است.
شماری از مسوولان از جمله نایب رئیس کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی، سخنگوی کمیته اضطرار نفتکش سانچی و برخی از ناظران در روزهای گذشته از عملکرد چینی ها در رسیدگی به حادثه نفتکش ایرانی انتقاد کرده و عنوان داشتند این کشور مسوولیت های عرفی خود را در این زمینه به طور کامل به انجام نرسانده و حتی در مشارکت شناورهای آتشخوار ژاپنی در عملیات آتشنشانی اخلال به وجود آورده است.
به نوشته برخی رسانه ها، با محرز شدن جان باختن همه سرنشینان سانچی، به واسطه احتمال حادثه برای شناورهای چینی، دشواری ورود امدادگران به کشتی و پیامدهای نشت محموله نفتکش به آب های چین، این کشور اقدامی موثر را در ۹ روز گذشته صورت نداده است.
به موازات گسترش ابهامات در این زمینه، برخی رسانه ها نیز به گمانه زنی و حتی طرح شایعات گوناگون در این زمینه پرداختند. در میان رسانه های خارجی، «وال استریت ژورنال» و «رویترز» از توقف ارسال سیگنال های مخابراتی از سوی کشتی های ایرانی و چینی و استفاده سانچی از مسیری کم تردد خبر داده و به اما و اگرهای گوناگونی درباره حادثه شانزدهم دی و وقایع پس از آن دامن زدند.
در کنار این مسائل، برخی رسانه ها حتی شایعاتی چون حمله نظامی آمریکا به سانچی را پراکندند تا مخاطبان خود را حیرت زده سازند.
با توجه به وجود ابهامات گوناگون و پیگیری اقداماتی نظیر خارج کردن پیکر جانباختگان که سخنگوی شرکت ملی نفتکش آن را اولویتی اصلی عنوان کرده، رئیس جمهوری از وزارتخانه‌های راه و شهرسازی، نفت و امور خارجه خواست تا با انجام اقدامات کارشناسی، علت وقوع این سانحه تاسف‌ بار را به دقت بررسی و پیگیری قانونی لازم را برای پیشگیری از حوادث مشابه و نیز احقاق حقوق ملت ایران و خانواده‌های آسیب‌ دیده به‌ عمل آورند.
حالا تنها باید منتظر ماند و دید که از جعبه سیاه سانچی چه اطلاعاتی به دست خواهد آمد و انتظار داشت تا ابهامات موجود با انجام اقدامات لازم از سوی مسوولان و به ویژه کمیته‌ رسیدگی به حادثه‌ سانچی به تدریج برطرف شده و پاسخگویی لازم در این خصوص به انجام رسد.