مافیای مرغ

صنعت مرغ از جمله صنایع مهم استان است که حجم زیادی از اشتغال را به خود اختصاص داده ، اما چندی است این صنعت درگیر بی تدبیری مزمن شده و کارشناسان می گویند نسخه رهایی از این درد در دست خود مرغداران است.
اگرچه تاریخچه صنعت طیور گواه سابقه ۶۰‌ساله آن است، اما توسعه تولید‌ محصولات طیور به شکل عمد‌ه و صنعتی آن اساساً به ‌سال‌های بعد‌ از انقلاب اسلامی ایران برمی‌گرد‌د‌. بعد‌ از انقلاب به علت افزایش جمعیت، نیاز به پروتئین ارزان و سالم و کاهش مصرف گوشت قرمز به د‌لیل کمبود‌ علوفه و کاهش مراتع، آگاهی مرد‌م نسبت به عوارض گوشت قرمز و عد‌م استطاعت مرد‌م برای خرید‌ آن، صنعت طیور رشد‌ قابل ‌ملاحظه‌ای د‌اشته است.
استان خراسان جنوبی نیز به دلایل مختلف از جمله همجواری با سیستان و بلوچستان و نیز مهیا بودن شرایط جوی در این استان رشد قابل توجهی داشته است، چنانکه بر اساس سرشماری های سال ۹۵ تعداد واحدهای تولیدی مرغ در خراسان جنوبی که دارای پروانه هستند ۶۲۱ مورد ثبت شده و تعداد واحدهای بدون پروانه نیز بین ۱۵۰ تا ۱۸۰ مورد تخمین زده می شود.
اما چه شد که به مرور زمان این صنعت رو به زوال نهاد صنعتی که می توانست باعث رشد استان در بحث های صادراتی باشد امروز درگیر چالش های داخلی و خارجی است تا جایی که احساس می شود دست مافیای مرغ آشکارا از آستین فرصت طلبان خارج شده است.
دو طرح کارشناسی شده برای خروج مرغداری ها از بحران
معاون بهبود تولیدات دامی سازمان جهاد کشاورزی خراسان جنوبی در گفت و گوی اختصاصی با امروز خراسان جنوبی از دو طرح کارشناسی شده برای خروج مرغداری ها از بحران و البته رشد صادرات در این صنعت خبر می دهد طرح هایی که در وزارت خانه موافقت نامه گرفته و در استان اجرایی شده است اما از آنجایی که همه تصمیم هایی که در مرحله اجرا قرار می گیرد نیاز به مشارکت همگانی دارد هنوز آنچنان که باید و شاید موثر نبوده است.
دکتر جلال مدرسی قبل از پاسخ به هر سوالی ترجیح می دهد ابتدا درباره احوال صنعت مرغ استان توضیحاتی بدهد صنعتی که به گفته او در سال های گذشته سیاستش این بود که روز به روز به لحاظ تعداد گسترده تر شود اما اکنون به مرحله ای رسیده است که دیگر از یک کشور تولید کننده و مصرف کننده صرف خارج شده و برای صادرات اقدام هایی کرده است و این موضوع یعنی انعطاف پذیری بیشتری برای این صنعت نیاز داریم.
می توان در بحث صادرات حرفی برای گفتن داشت
وی این انعطاف پذیری را هم از جانب سیستم دولتی و هم از جانب بخش خصوصی لازم دانسته و می گوید: نیاز کشور به گوشت مرغ سالانه ۲ میلیون تن است اما هم اکنون این محصول ۲٫۵ میلیون تن در سال تولید می شود.بنابر این می توان در بحث صادرات حرفی برای گفتن داشت اما به شرطی که بتوانیم پروتکل های صادراتی را رعایت کنیم و این در حالی است که گاهی برای صادرات به افغانستان هم مرغ تولیدی مان به لحاظ وزن از آن استانداردهای لازم برخوردار نیست تا بتوانیم صادرات مرتب و منظم داشته باشیم.
خراسان جنوبی در جایگاه دوازدهم به لحاظ تعداد جوجه ریزی
مدرسی درباره صنعت طیور در استان به این نکته اشاره می کند که خراسان جنوبی در جایگاه دوازدهم به لحاظ تعداد جوجه ریزی و نیز چهاردهم در میزان تولید گوشت مرغ کشور و البته در بحث تراکم جوجه ریزی نسبت به تعداد در رتبه اول قرار دارد و هیچ استانی با این حجم یعنی حدود ۴۰ هزار قطعه در سال جوجه ریزی ندارد.
همه توضیحات این مسئول نشان می دهد صنعت طیور در خراسان جنوبی از جایگاه وی‍ژه ای برخوردار بوده و با توجه به حساسیت هایی که در این صنعت است باید به هر نحوی در حفظ آن تلاش کرد و غفلت هایی که تاکنون در این زمینه انجام شده را با طرح ها و ایده های جدید جبران کرد بر این اساس سوال مهم اینجاست که تاکنون برای حفظ این صنعت در استان چه برنامه ها و طرح هایی ارائه و در چه مرحله ای قرار دارد؟ دکتر مدرسی انگار همه آنچه را می گوید بارها بررسی کرده است از طرحی می گوید که هنوز به دلیل هماهنگ نبودن عده‌ انگشت شماری از مرغداران به طور کامل عملیاتی نشده است البته عدد ۵۰ درصد هماهنگی را در استان نسبت به استان های دیگر موفقیت آمیز می داند و به ادامه این روند امیدوار است.
معاون بهبود تولیدات دامی سازمان جهاد کشاورزی خراسان جنوبی درباره این طرح این طور توضیح می دهد: طرح کنترل فاصله جوجه ریزی یکی از بهترین طرح های وزارت جهاد کشاورزی و البته استان است که اگر با مشارکت حداکثری مرغداران همراه باشد به طور حتم بسیاری از چالش های صنعت مرغ رفع خواهد شد. وی ادامه می دهد : در این طرح مرغداران باید با هم متحد شده یک برنامه ریزی برای تولید داشته باشند تا پراکنش جوجه ریزی را ایجاد کنند، یعنی این طور نباشد که وقتی جوجه قیمتش پایین می آید تمام مرغداران جوجه ریزی کنند . در این مورد یک بحث مهم مطرح است این که چرا باید اوضاع قیمت جوجه این قدر نوسان داشته باشد این سوالی است که تاکنون مسئولان زیادی از پاسخ دادن به آن عاجزند چرا که داستان جوجه یک روزه مانند داستان هزار و یک شب است که بارها به یکی بود یکی نبود می رسیم.
مدرسی هم به این موضوع اذعان دارد و به جای توضیح مکررات ترجیح می دهد این طور پاسخ دهد: البته یک مسائلی است که باید بین تشکل حل و فصل شود یعنی ما به آن سیستم فرهنگی مشارکت برسیم که بتوان منافع جمع را بر منافع فرد ترجیح داد. وی از واگذاری بخشی از وظایف مهم به اتحادیه مرغداران می گوید وظایفی که باعث شده در ۳ سال گذشته سامان دهی بهتری در صنعت مرغ استان به وجود آید از واگذاری مجوز توزیع نهاده ها تا معرفی به کشتارگاه بر این اساس امیدواریم هماهنگی برای بحث جوجه ریزی به مرحله ای برسد که موضوع قیمت جوجه یک روزه دیگر یک بحران نباشد.
در ۳ سال گذشته نوسان مرغ کنترل شده
مدرسی نکته مهم دیگری را تاکید می کند اینکه قیمت مرغ در یک سال گذشته افت و خیز چندانی نداشته و حتی می توان اعلام کرد در ۳ سال گذشته نوسان مرغ کنترل شده و این موضوع به دلیل کنترل بحث نهاده ها بوده است یعنی الان مرغدار نمی تواند بگوید در بحث نهاده ها مشکل دارد. ما در ۳ سال گذشته نه تنها افزایش نداشتیم بلکه کاهش قیمت هم داشته ایم.
البته منظور مدرسی نهاده هایی است که از شرکت پشتیبانی برای مرغداری ها تامین می شود و با توجه به آمار تامین ۷۰ درصدی برای مرغداری ها باید اعتراف کرد کار بزرگی انجام شده است. وی در پاسخ به این سوال خبرنگار ما که تعداد زیادی از مرغداران استان ورشکسته شدند می گوید: بر اساس آمار نمی توان چنین موضوعی را قبول کرد چرا که همه گفته های ما بر اساس آماری است که در سایت های دامپزشکی و حتی خود اتحادیه به ثبت رسیده است و این آمار می گوید کاهش تولید نداشته ایم.
وی با اشاره به این که از سال ۹۳ با توجیح کیفی سازی مرغ دیگر مجوزی برای شروع به کار مرغداری جدید در استان صادر نشده اعلام می کند: ما سالانه حدود ۵ درصد افزایش تولید داریم به جز سال گذشته که بر می گردد به همان بحران آنفلوآنزای مرغی که اقدامات کنترلی باعث آن بود.
هیچ اختلافی بین آمار جوجه ریزی ۳ سال گذشته
 با سال های قبل آن وجود ندارد
وی ادعا می کند به هیچ عنوان هیچ اختلافی بین آمار جوجه ریزی ۳ سال گذشته با سال های قبل آن وجود ندارد که بگوییم تعداد زیادی از مرغداری ها تعطیل شده باشد. البته این نکته وجود دارد که سال گذشته طرح کاهش سن و وزن نیز در استان اجرایی شده است که با در نظر گرفتن طرح کنترل فاصله جوجه ریزی اندکی کاهش در تولید کاملا اصولی است.
وی با آمار برایم ثابت می کند که تولید کاهش نیافته چرا که بر اساس عملکرد سال ۹۵ میزان تولید گوشت مرغ ۵۲ هزارو ۷۰۰ تن بوده و میزان جوجه ریزی ۳۷ میلیون و ۶۰۰ قطعه و بر اساس همین آمار معلوم است که در سال قبل آن یعنی ۹۴ میزان تولید گوشت مرغ ۵۲ هزارو ۲۰۰تن و ظرفیت جوجه ریزی ۳۷ میلیون و ۴۰۰ قطعه بوده است.
طرح کاهش سن و وزن کشتار مرغ
مدرسی درباره طرح کاهش سن و وزن کشتار مرغ توضیح می دهد: یکی از مهمترین مولفه ها برای بحث صادرات، وزن مناسب است که در بسیاری از موارد مرغدار نمی توانست تامین کند که البته با توجه به نوسانات سنتی بازار گاهی کنترل موضوع از دست مرغدار هم خارج می شد. وی ادامه می دهد: این نوسانات سنتی به این دلیل به وجود می آمد که مرغدار منتظر می شد قیمت مرغ در زاهدان افزایش یابد و یا شرکت پشتیبانی در خرید ورود پیدا کند که این موارد باعث افزایش وزن مرغ در مرغداری می شد.
معاون بهبود تولیدات دامی سازمان جهاد کشاورزی خراسان جنوبی با اعلام این موضوع از راهکاری برای جلوگیری از این موضوع خبر داد که با عنوان طرح کاهش سن و وزن کشتار مطرح و در استان اجرایی شده است . جالب است بدانید در پایان سال ۹۴ تولید مرغ گوشتی در استان با ضریب تولید ۲٫۱۷ ثبت شده است اما در پایان سال ۹۵ به ۲٫۱۱ رسیده است، این در حالی است که ضریب تبدیل در کشورهایی که ما با آنها رقابت داریم ۱٫۸ است پس با این توضیح مشخص است هنوز با ضریب تبدیل جهانی فاصله واضحی داریم و نمی توان آنچنان که باید در بحث صادرات پرقدرت وارد شد.
اصلاح نژاد در حال انجام است
دکتر مدرسی در این باره می گوید : با اقداماتی که انجام شده به خصوص همین طرح کاهش سن و وزن کشتار، اصلاح نژاد در حال انجام است و مورد استقبال مرغداران است پس می توان امید داشت با توجیه بیشتر مرغداران ما بتوانیم با تولید مرغ با وزن مناسب وارد بحث صادرات شویم.
وقتی همه گزینه های مدرسی را در کنار هم قرار می دهیم طرح ها عالی به نظر می رسد اما گره کار زمانی کور می شود که برخی از مرغداران از آنچه به عنوان مجری باید به آن عمل می کردند طفره رفته اند و این اقدام در مقابل آن هماهنگی که درباره عرضه جوجه یک روزه در بین تولید کنندگانش است یعنی شکست مجدد طرح هایی که کارشناسان آن را علمی و فنی می دانند و تنها ضمانتش را اتحاد مرغداران عنوان می کنند.اتحادی که شاید مرغداران را از مافیاهای پشت پرده مرغ در استان و خط پایانی که فقط به کشتارگاه ختم می شود نجات می دهد تا مرغ تولیدی اش را خودش بفروشد.