به مناسبت سالروز میلاد چهارمین پیشوای شیعیان نیایش های امام سجاد(ع)؛ گنجینه کمال و سرچشمه پارسایی

امام زین العابدین(ع) چهارمین پیشوای شیعیان در پنجم شعبان ۳۸ هجری در شهر مدینه دیده به جهان گشود. ایشان فرزند بزرگوار امام حسین(ع) و شهربانو فرزند یزدگرد سوم آخرین پادشاه ساسانیان بود. لقب های امام(ع) «زین العابدین، سجاد، سید العابدین، زین الصالحین، وارث علم النبیین، وصی الوصیین، خازن وصایا المرسلین، امام المومنین، منار القانتین، الخاشع، اَلمتهجد، الزاهد، العابد، العدل، البکّاء، ذوالثفنات، امام الامه، الزکی، الامین و السجاد» به شمار می رود و «ابامحمد و ابوالحسن ثانی» از کنیه های ایشان محسوب می شود.

چهارمین پیشوای شیعیان(ع) دارای ویژگی های برجسته ای چون فصاحت و بلاغت در کلام، تواضع، بردباری، شجاعت، عفو و جوانمردی، تقوا و عبادت بود. ایشان از مروجان اصلی و احیاگر واقعه عاشورا محسوب می شد که در کربلا حضور داشت اما به دلیل بیماری با وجود علاقه بسیار برای مبارزه نتوانست در این قیام شرکت کند. این بیماری موقت چند روزی بیش ادامه نیافت و پس از آن مصلحت الهی بر این امر قرار گرفت تا ایشان عهده دار امامت و ولایت شود.

امام زین العابدین(ع) پس از شهادت امام حسین(ع)، رسالت سنگین امامت را به مدت ۳۴ سال برعهده گرفت و در طول این سال ها با زبان دعا و وعظ و برجای گذاشتن آثار گرانبهایی چون رساله حقوق و صحیفه سجادیه، پیام این رویداد تلخ را به همگان رساند و اینگونه در جهت حفظ حادثه عاشورا و هدایت مردم گام های موثری برداشت. صحیفه سجادیه شامل ۵۷ دعا است که دقیق ترین مسایل توحیدی، عبادی، اجتماعی و اخلاقی را در خود دارد. به این اثر ارزشمند «زبور آل محمد(ص)» نیز می گویند.

شیخ مفید از عالمان و دانشمندان جهان اسلام درباره مقام امام زین العابدین(ع) بیان کرده است: «علمای اهل سنت علوم بسیاری را از امام سجاد(ع) نقل کرده ‌اند و پندها، دعاها، احادیثی در فضل قرآن، جنگ‌ها و روزها(تاریخ) از وی به جا مانده که نزد علما مشهور است. گفتنی است از امام زین العابدین(ع) ۳۰۰ حدیث در کتب اربعه شیعه آمده است».

افرادی چون «یزید بن معاویه، عبدالله بن زبیر، معاویه بن یزید، مروان بن حکم، عبدالملک بن مروان و ولید بن عبدالملک» در دوره امامت چهارمین امام شیعیان به خلافت رسیدند. دوره امامت ایشان با وقوع قیام های بسیاری همراه بود که از آن جمله می توان به قیام مختار، توابین، عبدالله بن زبیر در مکه و مردم مدینه علیه بنی امیه اشاره کرد.

افشاگری های امام سجاد(ع) و خطبه های کوبنده و موثر ایشان نسبت به فعالیت های خلفای اموی سبب شد تا هشام بن عبدالملک این امام همام را در ۵۵ سالگی در مدینه مسموم کند و سرانجام امام(ع) در ۱۲ محرم ۹۵ هجری قمری به مقام والای شهادت نایل آمد و پیکر پاک ایشان در قبرستان بقیع در شهر مدینه در کنار عموی بزرگوارش امام حسن مجتبی(ع) به خاک سپرده شد.

پژوهشگر گروه اطلاع رسانی ایرنا به مناسبت سالروز ولادت امام سجاد(ع) با «حجت الاسلام صادق گلزاده» معاون فرهنگی مجمع جهانی تقریب مذاهب به گفت وگو پرداخت.

حجت الاسلام گلزاده در ارتباط با مهم ترین ویژگی های اخلاقی امام زین العابدین(ع)، گفت: دعا و نیایش های فراوان و برجای گذاشتن اثری چون صحیفه سجادیه، وجود معارف فراوان بر عبادت و بندگی در دعاها، رکوع و سجودهای طولانی در نماز، تضرع در پیشگاه خداوند به دلیل وقوع حماسه کربلا، شب زنده داری و تلاش برای فرهنگ سازی این امر در جامعه، شکستن فضای اختناق در ارتباط با امام حسین(ع) که نتیجه آن فراگیر شدن فضای عبادی در مدینه و تاثیرگذاری ایشان بر مردم است، دلیل هایی برای اثبات لقب زینت عبادت کنندگان امام(ع) محسوب می شود.

معاون فرهنگی مجمع جهانی تقریب مذاهب ضمن اشاره به نقش موثر امام سجاد(ع) در حفظ واقعه عاشورا، بیان داشت: با بررسی ویژگی ها و منش والای امام زین العابدین(ع) می توان دریافت؛ عصمت و شخصیت والای ایشان نشان می دهد که آن والامقام در زمینه جامعه شناسی، روانشناسی، مدیریت بحران، مدیریت فرهنگی و … بسیار خوب عمل می کرد و به هدایت جامعه می پرداخت. به این معنا که وقتی مشاهده کرد؛ مردم با خطابه و سخن عادی نمی توانند با حادثه کربلا انسی پیدا کنند بنابراین این رویداد تاریخی را در قالب روضه برای همگان یادآوری کرد و توانست با فعالیت های بسیار در منطقه های مختلف پیام واقعه عاشورا را به دیگران منتقل کند. باید دانست در واقع دعاهای امام سجاد(ع) برای معرفی حقیقت های اسلام ناب و اهل بیت(ع)بود.

بنابراین این ویژگی های اخلاقی امام(ع) سبب شد تا مردم همواره به خدمت امام زین العابدین(ع) برای آشنا شدن با دیدگاه های این امام همام برسند و ایشان در کنار بیان دیدگاه های خویش به تبیین واقعه عاشورا نیز می پرداخت. به یقین نقش راهبردی آن والامقام در کنار حضرت زینب(س) در رخداد کربلا و استمرار اهداف این نهضت بسیار تاثیرگذار بوده است که در ادامه فرزند وی؛ امام باقر(ع) حرکت های علمی امام(ع) را در این زمینه کامل کرد. در واقعه عاشورا نه تنها مبارزه امام حسین(ع) نقش موثری را در زنده نگاه داشتن اسلام بر عهده داشت بلکه پس از آن امام سجاد(ع) و حضرت زینب(س) نیز در حفظ این مهم تاثیرگذار بودند و با آگاهی بخشی، اطلاع رسانی و بازگرداندن مردم به طرف رسالت خویش این رویداد را احیا و کامل کردند.

این پژوهشگر امور دینی با بیان اینکه انسان ها با خواندن صحیفه سجادیه به کمال واقعی دست می یابند، تصریح کرد: مجموعه عقاید، اصول دین، تربیت، اخلاق، جایگاه و نقش اهل بیت(ع) در هدایت امت و حکومت اسلامی، فضاسازی برای آینده ائمه معصومان(ع)، توجه به علم، شرایط مومنان و ویژگی های جامعه ایمانی را می توان در دعاهای امام زین العابدین(ع) به زیبایی مشاهده کرد که فضا را برای عصر غیبت آماده ساخت یعنی دعاهای ایشان سند تحول، توسعه و حرکت به طرف آینده، مبانی دین و معارف است و باید مسلمانان از آن بهره مند شوند. آن حضرت عمق معارف را کاوش کرد و در اختیار نسل های بعدی قرار داد. آن بزرگوار را دوباره باید شناخت و اینگونه هر روز یافته های نوینی از دعاهای امام سجاد(ع) می توان کسب کرد. مدیریت بحران موجود در معارف ایشان در جهان اسلام کاربردی محسوب می شود. همچنین در رساله حقوق امام(ع) نیز حق نباتات، حیوانات، طبیعت، انسان، درون بینی، پدر، مادر، فرزندان و همسران مطرح شده است.

حجت الاسلام گلزاده در پایان درباره قیام مختار و نقش امام سجاد(ع) در این زمینه عنوان کرد: امام(ع) در جامعه آن روز مسیر آرامش، ثبات و امنیت را هموار ساخت و به صورت غیرمستقیم قیام مختار و دیگر قیام های خونخواهانه را به دلیل ظلم ستیزی برای بازسازی جامعه تایید کرد و اگر امام زین العابدین(ع) قیام مختار را آسیبی برای اهل بیت(ع) می دانست، آن را منع می ساخت اما با تایید این مهم به هدایت و حمایت از این قیام به صورت غیرمستقیم پرداخت و نقش راهبردی ایشان را می توان در تمامی قیام های پس از نهضت عاشورا چون قیام زیدبن علی بن حسین مشاهده کرد. در واقع آن حضرت با هدایت غیرمستقیم، قیام مختار را محکم ساخت و زمینه را برای مقاومت و پایداری های دیگر پدید آورد و علاوه بر آنکه امام(ع) در سایه ثبات و آرامش به مدیریت بحران همت گماشت، اینگونه شرایط را برای بیان معارف و تدریس امام باقر(ع) و امام صادق(ع) نیز فراهم کرد.