چگونه می توان از یک دوران پر لغزش و پر از فراز و نشیب به سلامت عبور کرد؟ چطور می توان از کودکی به نوجوانی مسیر را بی خطر طی کرد و همراه خوبی شد؟

فرآوری:ه. منفرد- بخش خانواده ایرانی تبیان

 

نوجوانی دقیقا همین دوران است، دورانی که از رویاهای دوران کودکی پا می گذاری در حقایق دوران نوجوانی. رنگ دنیای اطراف در این روزها واقعی تر می شود و پرسه زدن در افکار کودکی خنده دار می شود. والدین در این دوران با یک کودک همراه نیستند و تنها مقطعی است که پدر و مادر باید شدیدا با این تغییرات آشنا باشند و همراهی کنند. گاهی والدین به اشتباه سعی دارند با نوجوان شان مانند دوران کودکی اش رفتار کنند و او را کنترل کنند.

نوجوانی، دوره‌ای انتقالی و برزخ میان کودکی و جوانی به شمار می‌رود. در این دوره، نوجوان وارد حیات عاطفی خویش می‌شود و با رشد جنسی، احساس بی‌ثباتی و ناامنی در وی تشدید می‌شود. در این دوره،‌ حالت‌های روانی تازه‌ای در نوجوان پدیدار می‌شود، مانند میل به استقلال و خودمحوری. همزمان با این حالات، تمایلات جنسی نیز در نوجوان پدیدار می‌شود که این تمایلات دو وجه جسمانی و عاطفی دارد که هر کدام به ترتیب دارای کارکرد‌های مختلف هستند. همچنین در این دوره نوجوان پرخاشگر می‌شود و رفتارهای رئیس‌مآبانه از خود نشان می‌دهد. حال ببینیم، باید چه نکاتی را رعایت کنند تا نوجوان حس کند، در این دوران سخت تکیه گاه محکمی دارد.

رفتار شما مهم است

بسیارى از پدر و مادرها فکر مى‌کنند با بزرگتر شدن کودکانشان دیگر به عنوان مربی کاری از دست‌شان برنمی‌آید. این نظر کاملاً اشتباه است. بررسی‌های علمی به وضوح نشان می‌دهند که فرزندپروری به شیوه درست همچنان به رشد سالم فرزندان در دوره نوجوانی، دورماندن آنها از دردسرها و عملکرد تحصیلی خوب یاری می‌رساند.

محبت کنید

ستایش شفاهی فرزندتان و نشان دادن عواطف‌تان به طور فیزیکی را کنار نگذارید. هیچ دلیل نداریم که فکر کنیم نوجوانان از محبت بی‌دریغ پدر و مادرشان صدمه‌اى مى‌بینند. البته در صورتى که آنها را جلوى دوستانشان در آغوش نکشید!

همیشه باشید

بسیارى از پدر ومادر ها که در سال هاى کودکى با کار و زندگى کودکان خود همراهند، به محض بزرگ تر شدنشان خود را کنار مى‌کشند. این کار اشتباه است. هنوز هم مهم است که در زندگی فرزندتان دخیل باشید- شاید حتی بیشتر از قبل. در برنامه‌های مدرسه فرزندتان شرکت کنید. دوستان او را بشناسید. و زمان‌هایی را با هم بگذرانید.

فرزندپروری‌تان را با سن فرزندتان متناسب کنید

بسیاری از راهبردهای فرزندپروری که در یک دوره سنی موثر بوده‌اند، در مرحله بعدی رشد فرزندتان کارآیی‌شان را از دست می‌دهند. برای مثال بزرگتر شدن کودکان توانایی استدلالشان هم بیشتر مى‌شود و اگر چیزی که از آنها می‌خواهید، از نظرش بی‌‌معنا باشد، با شما مخالفت خواهد کرد.

حد و حدود بگذارید

مهم ترین نیاز کودکان عشق و محبت والدین است. اما اولویت بعدی به همان اندازه مهم ایجاد یک ساختار است، حتى نوجوانان نیز نیاز به تعیین قواعد و حدود دارند. محکم و در عین حال منصف باشید. در صورتی که فرزندتان پختگی بیشتری از خود نشان داد، قواعدتان آسان‌تر کنید. اگر او نمی‌تواند به درستی از این آزادی استفاده کند، دوباره قواعد را سخت‌تر کنید و چند ماه دیگر آزادتر کردن او را امتحان کنید.

مشوق استقلال باشید

بسیارى از پدر ومادرها به نادرست میل به استقلال در فرزندان خود را به سرکشى، نافرمانى و یا بى‌احترامى تعبیر می‌کنند؛ اما میل به استقلال رفتارى کاملاً طبیعى و سالم است. فضاى روانى لازم براى اتکا به خود را در اختیار فرزندتان قرار دهید، وسوسه کنترل همیشگی او را در خودتان مهار کنید.

دلیل تصمیمات‌تان را بیان کنید

هر پدرومادر خوبى انتظاراتى از فرزندان‌شان دارد، اما برای آنکه نوجوان‌تان این انتظارات را برآورده کند، قواعد و تصمیمات‌تان باید واضح و متناسب باشند. در حالیکه کودکتان با با افزایش سن مهارت بیشتری در استدلال پیدا می‌کند. دیگر اصلاً خوب نیست که به او بگویید: «حرف حرف من است.»

پاسخ مناسب به تمایلات جنسی نوجوان

بیداری جنسی در نوجوان، به دلیل نداشتن اطلاعات کافی یا درست، گاهی مشکلاتی را پدید می‌آورد. نوجوان انگیزه‌های جنسی‌اش تشدید می‌شود و برای تعیین نقش جنسیتی خود تلاش و احساس می‌کند که برای رفتار جنسی دارای توانایی خاصی شده است.چنانچه تمایلات جنسی نوجوان مدیریت نشود، ممکن است به انحرافات جنسی کشیده شود.  دکتر مهرنوش دارینی روان‌شناس و مشاور با اشاره به این موارد می گوید: یکی از شایع‌ترین انحرافات جنسی در دوران نوجوانی خودارضایی است. چنانچه والدین از تمایلات یا انحرافات نوجوان خودآگاه شدند، باید برای درمان بسرعت اقدام کنند. از جمله مواردی که می‌تواند در انحراف‌های جنسی نقش مهمی ایفا کند، سرزنش و ایجاد عقده حقارت در نوجوان است. والدین زمانی که از رفتار جنسی نوجوان آگاهی می‌یابند، نباید او را تحقیر و سرزنش کنند بلکه لازم است، نوجوان با والد همجنس خود گفت‌وگو کند و اطلاعات جنسی خود را در این زمینه افزایش دهد.

برای درمان نوجوان، آموزش خودکنترلی و مدیریت خویشتن ضروری است و لازم است، نوجوان همه مواردی را که سبب تحریک جنسی او می‌شوند، از زندگی خود حذف کند. مانند فیلترشکن‌های اینترنتی؛ کتاب‌ها، فیلم‌ها و تصاویر جنسی؛ مراوده با افراد مبتلا؛ زیاد ماندن در حمام؛ رفتن به رختخواب پیش از غلبه کردن خواب؛ دیر برخاستن از رختخواب هنگام بیداری؛ تنها ماندن در اتاق دربسته، تغذیه نامناسب، تحرک نداشتن و عدم فعالیت جسمی و ورزشی. با توجه به این که فعالیت ورزشی هوازی، انرژی جنسی را تبدیل می‌کند، لازم است نوجوان رشته ورزشی را به صورت مداوم دنبال کند.  داشتن برنامه‌ریزی و ایجاد انگیزه در نوجوان و پرکردن اوقات بیکاری نوجوان به جلوگیری از اشتغال ذهنی جنسی می‌انجامد.

کتابی برای آموزش رفتار با نوجوان به زبان ساده

«آموزش برای رفتار بهتر» را باید از جمله کتاب‌هایی دانست که در مرز میان آثار دانشگاهی و کتاب‌های روان‌شناسی پرمخاطب قرار می‌گیرند. در زیرعنوان کتاب، برای توضیح بیشتر آنچه قرار است به خواننده ارائه شود آمده است: «شیوه‌های آموزش کودکان و نوجوانان آسیب‌دیده اجتماعی». این توضیح نشان می‌دهد آنچه در این کتاب آمده است، تلاشی است برای کمک به مربیان و احتمالا معلمان، در مواجهه با کودکان و نوجوانانی که رفتارهای خارج از هنجار جامعه نشان می‌دهند.«آموزش برای رفتار بهتر» را نشر دانژه به بهای ۴۸۰۰ تومان منتشر کرده است.

نکته آخر

از آنجا که دوران نوجوانی، دوران حرکت از سوی احساسات ساده کودکانه به سمت احساسات هیجانی است و شکل گیری هویت در این دوران صورت می گیرد،  پدر و مادر با ورود فرزندشان به این دوران باید قوانینی صادر کنند. این قوانین عبارتند از:

– از سرزنش و تحقیر نوجوان و زدوخورد فیزیکی بشدت اجتناب کنید.

– در فضایی آرام، حرف‌های نوجوان خود را بشنوید و با او صادق باشید.

– با دوستان نوجوان خود و خانواده‌های آنها آشنا شوید و ارتباط برقرار کنید.

– درباره افراد سودجو به نوجوان اطلاعات دهید.

– معنویت و گفت‌وگو با خداوند را در نوجوان پرورش دهید.