یادداشت/ دیپلماسی عمومی آمریکا؛ دستگاهی برای ماله‌کشی

جواد قائدی

دیپلماسی عمومی نوعی ارتباط با مردم دیگر کشورها برای تاثیر گذاری و نفوذ در افکار آنهاست. در دیپلماسی عمومی استفاده از ابزار به گونه ای صورت می­گیرد تا تصویر زیبایی از آن کشور در ذهن مخاطبان سایر کشورها نقش بندد و در نهایت منجر به ارتقای نفوذ و جایگاه بین الملی یک کشور شود.

دیپلماسی عمومی و دیپلماسی سنتی

دیپلماسی عمومی با دیپلماسی سنتی تفاوت زیادی دارد، دیپلماسی عمومی فقط با دولت ها سر و کار ندارد و در وهله اول شهروندان و مراکز غیر دولتی را مخاطب خود می داند. اما دیپلماسی سنتی به طور فعال درگیری یک دولت با دولت دیگر است در دیپلماسی سنتی، مقامات سفارت کشور مهمان با حفظ ضوابط رسمی و عرف بین الملل با مقامات دولت میزبان طرف حساب می شوند در حالی که دیپلماسی عمومی محدود به عرف و قواعد بین المللی نیست و در محدوده بازتری که شامل عموم جامعه می شود و قواعد و قانون کمتر و آزادی عمل بیشتری دارد مشغول فعالیت است.

هنگامی که انور سادات، والری ژیسکار، هلموت اشمیت، رائول آلفانسیون، مارگارت تاچر و بسیاری دیگر از رهبران ملل مختلف به دعوت امریکا از ایالات متحده بازدید کردند. در واقع در حال پیاده شدن سیاست های دیپلماسی عمومی ایالات متحده بر روی اذهانشان بودند. هنگامی که مردم آمریکای لاتین فیلمی با نام سفر را با موضوع خطرات قاچاق مواد مخدر غیرقانونی بر روی ایستگاه­های تلویزیونی خود مشاهده می کردند در حقیقت محصولی تولیدی از USIA (آژانس اطلاعات ایالات متحده ) را می دیدند. هنگامی که فضانوردان ایالات متحده برای اولین بار در ماه فرود آمدند (البته اگر واقعا فرود آمده باشند) سرویس های رادیویی، آژانس دیپلماسی عمومی دولت ایالات متحده بود که کلمات نیل آمسترانگ را برای میلیون ها نفر در زمین پخش کرد. وقتی دانشجو یا محققی از کشوری توسعه یافته در آمریکا حضور می یابد و تحقیقات یا تحصیلات خود را  در آنجا می گذراند در هنگام بازگشت یک دیپلمات عمومی بسیار خوب برای ایالات متحده به شمار می رود. این اما تعداد کمی از فعالیت های مختلف است که دست اندرکاران دیپلماسی عمومی با آن درگیر می شوند. دامنه و انواع دیپلماسی عمومی مدرن بسیار گسترده تر از این مسائل است.

دیپلماسی عمومی در آمریکا نقش توجیه کننده نیز دارد و اگر جنایتی توسط ایالات متحده صورت می گیرد حتما توجیهی برای افکار عمومی از طریق ابزارهای دیپلماسی عمومی صورت میگیرد. در توصیف و بیان دیپلماسی آمریکایی و اسلامی میتوان به ویژگی های آنها اشاره نمود که دیپلماسی آمریکایی تخریبی، ابزاری مادیگرا، حامی جنگ و خونریزی و سرکوب مظلوم بوده ولی دیپلماسی اسلامی معنوی، ارزشی، همگرا و حامی مظلوم است. در دیپلماسی واگرای آمریکایی چهره ی اسلامی با استفاده از کلید واژه هایی نظیر تروریست و داعش و ابزار قدرتمندی چون هالیوود بد نشان داده شده تا مردم جهان در مقابل این دین الهی بدبین باشند. در این روش پای حقوق بشر هم به میان آماده و حتی غربی ها برای توجیه رفتار خود از نقض حقوق بشر در کشور های مثل ایران نام می برند و با رسانه های خود این مطلب را به مردم دنیا القا می کنند که ایران در حال نقض حقوق بشر است در حالی که خود بزرگترین  ناقض حقوق بشر هستند. آنها در افغانستان و عراق آدم می کشند، در فلسطین مردم را محاصره می کنند، یمن را بمباران کرده و در سوریه فتنه بپا می کنند، ولی هیچگاه ناقض حقوق بشر نام نمی گیرند و رسانه هایشان چیز دیگری را به مردم نشان می دهد و بدین ترتیب دیپلماسی عمومی برایشان در حکم ماله کشیدن بر روی خرابی هایی ست که پدید آوردند.

در گزارش وزارت امور خارجه آمریکا در رابطه با دیپلماسی عمومی در قبال ایران آمده است: آمریکا از سال ۲۰۱۰ تبادلات دانشجویی و ارتباطات آنلاین با جوانان ایرانی را از طریق فعالیت های دانشجویی و مشاوره گسترش داده است و همچنین صدور ویزای آمریکا برای دانشجویان ایرانی گسترش یافته است. در حال حاضر، بیش از ۱۰۰۰۰ دانشجوی ایرانی در دانشگاه های ایالات متحده تحصیل می کنند. در سال ۲۰۱۱ سفارت مجازی آنلاین در تهران افتتاح شد تا شروعی بر ارتباط غیر رسمی با جامعه ایران باشد.

بیش از  ۴۰۰۰۰ ایرانی  در ماه از سایت های سفارت مجازی برای بدست آوردن اطلاعات، تفسیر، ویدئو، محتوای چند رسانه ای، و حتی برنامه طنز سیاسی آنلاین بازدید می کنند که محتوای موجود در آنها توسط دولت ایران نمی تواند کنترل شود.

یکی از اضلاع دیپلماسی عمومی قدرت نرم است. در سال های اخیر با رشد علم و توسعه تکنولوژی از دیپلماسی عمومی برای سلطه اقتصادی، و سیاسی استفاده کردند لذا برای نفوذ، قانع کردن و القاء که جزء پارامترهای جنگ نرم هستند از شیوه هایی تاثیر گذار از جمله رسانه ها و شبکه های تلویزیونی استفاده کرده و با بهره گیری از ماهواره ها ، برنامه ها و تحلیل های خبری خود را در سطح جهان منتشر کردند. بنابر این ابزاری به نام دیپلماسی عمومی در اختیار سلطه گران غربی از جمله آمریکا خصوصا پس از جنگ سرد قرار گرفت که از آن علیه مسلمانان و کشورهای مخالف خود اما نه به شکل جنگی سخت و بلکه جنگی نرم استفاده کردند.

در انتها مطالعه گزیده از سخنان رهبری در رابطه با دیپلماسی عمومی غرب و جنگ نرم می تواند بر عمق مطلب بیفزاید:
“نگاه کنید در این راهپیمایی‌های روز قدس یا بیست‌ودوّم بهمن، عمده جوانها هستند؛ این جوانها همان جوانهایی هستند که شبانه‌روز به‌وسیله‌ی رسانه‌های صوتی و تصویری و اینترنتی، در زیر بمباران تخریب قرار دارند؛ غوغایی است در دنیا؛ در دنیای مجازی. در دنیای رسانه‌های صوتی و تصویری، صدها رسانه، و با یک اعتبار هزارها رسانه، در حال بمباران افکار جوانهای ما هستند. درعین‌حال شما نگاه می کنید، می‌بینید ده‌ها میلیون از همین جوانها در سرتاسر کشور در روز بیست‌و‌دوّم بهمن می‌آیند و شعار می دهند و ابراز احساسات می کنند و نسبت به امام، نسبت به اسلام، نسبت به نظام اسلامی ابراز ارادت میکنند؛ این چیز کوچکی نیست، این فرصت بسیار بزرگی است.”