شاید برای شما هم اتفاق افتاده باشد، که در معرض شنیدن عبارات و الفاظ رکیک قرار بگیرید. وقتی در خیابان هستید، یا در اتوبوس و مترو، مدرسه یا دانشگاه و حتی در منزل خودتان و از همه بیشتر در شبکه های اجتماعی.

فاطمه ناظم زاده- بخش اجتماعی تبیان

 

الفاظ زشت و رکیک و فحاشی را می توان به تیرهای زهرآگینی تشبیه کرد که هر ازگاهی ممکن است به سمت هر انسانی پرتاب شوند. این تجربه ای است که ممکن است برای هر شهروندی اتفاق افتاده باشد، حتی اگر تمام تلاش خود را بکند که از چنین فضایی به دور باشد. خصوصا برای آن دسته از والدینی که همراه فرزندانشان در مکان های عمومی هستند، این موضوع، بسیار ناخوشایند است و ممکن است دردسرهایی رابرای والدین ایجاد کند.

چرا عده ای به راحتی فحش می دهند؟

این روزها وضعیت جامعه ما به گونه ای شده که فرهنگ فحاشی و به کارگیری الفاظ رکیک، به طور تدریجی به بخشی از زندگی روزمره عده ای از افراد، تبدیل شده است. متاسفانه بعد از همه گیر شدن استفاده از فضای مجازی و شبکه های اجتماعی، این جریان سرعت بیشتری به خود گرفته، چرا که استفاده از الفاظ رکیک و ناشایست در شبکه های اجتماعی به وفور دیده می شود. این جریان به گونه ای در حرکت است که به نظر می رسد در حال تبدیل شدن به ژستی جذاب و به روز است و نوعی قبح شکنی را به دنبال داشته است.

هیچ جا از شنیدن فحش در امان نیستید

موضوع شنیدن الفاظ و کلمات زشت و قبیح، به گونه ای شده که شما هیچ کجا از تیررس این عبارات، در امان نیستید. الفاظی که خیلی وقت‌ها معنی بعضی‌هایشان را اصلا متوجه نمی شوید.

وقتی در خیابان قدم میزنید یا وقتی در حال رانندگی هستید، حتماً لازم نیست دعوایی سر بگیرد تا مجبور شوید گوش‌هایتان را بگیرید، در هر موقعیتی ممکن است در تیررس فحش ها قرار بگیرید.

در اغلب اوقات، ممکن است این تصور وجود داشته باشد که فرد فحش دهنده، شخصی عامی و بدون تحصیلات و با منزلت

پائین اجتماعی است. اما شنیدن رکیک‌ترین جملات از زبان یک جوان تحصیلکرده و امروزی که به شکل و شمایل‌اش هیچ جوره نمی‌خورد، حیرت انگیز است. حالا حساب‌اش را بکنید این بددهانی و رکیک بودن مد بشود. بله؛ مد!

برای عده ای از افراد و برخی از دورهمی ها، به کار نبردن کلمات و اصطلاحات ناشایست، موجب می شود تا برچسب پاستوریزه بودن و لوس بودن، به فردی زده شود. از طرف دیگر در چنین جمع هایی لازم است در برابر شنیدن بددهانی های گاه و بیگاه، عکس‌العمل های مثبت نشان داده شود تا نشان دهنده این باشد که شما فرد باحال و به روزی هستید.

این داستان همانطور که اشاره شد، در شبکه های اجتماعی به نقطه اوج می رسد. جایی که انگار مسابقه بددهانی برپا شده و برخی از صفحات، عرصه ای برای رقابت در راستای فحاشی و بددهانی است. جالب اینجاست که چنین صفحاتی از تعداد بالایی بیننده و دنبال کننده هم، برخوردارند.

 

اما سوالی پیش می آید که اذهان عده زیادی از مردم را به خود مشغول می کند و آن این است که چه اتفاقی افتاده که فرهنگ بددهانی تا این حد در جامعه ما رسوخ پیدا کرده است؟

پدر یا مادری که به فرزند خود فحش می‌دهند، پسری به همکلاسی مدرسه خود فحش میدهد، مسافر به راننده تاکسی و…

 قشر جوان تحصیلکرده چرا رکیک بودن را به‌عنوان یک ارزش پذیرفته است؟!

دکتر محمد باقر تاج‌الدین، جامعه شناس و استاد دانشگاه در گفت‌و‌گویی به رمزگشایی درباره این پدیده ناهنجار و رو به گسترش می‌پردازد و اینطور می گوید:‌ «دلایل مختلفی برای رواج فحاشی در جامعه وجود دارد. یکی از مهم‌ترین این دلایل آن است که در حال حاضر فرآیند هویت‌یابی در جامعه به دلایل گوناگون دچار اختلال شده است؛ یا خانواده مسئولیت خود را بدرستی انجام نمی‌دهد یا نظام آموزشی درست کار نمی‌کند. امروزه مسأله هویت نسبت به گذشته، امری چندجانبه و چند لایه شده است. در گذشته، منبع و مرجع هویت‌یابی فقط خانواده بود اما حالا منابع مختلفی از جمله نظام آموزشی و شبکه‌های اجتماعی وجود دارد و گروه‌های مرجع از منابع گوناگون به هویت‌سازی می‌پردازند. در این میان فرد نمی‌داند کدام

منبع باید هویت او را شکل دهد. بنابراین ضعف در هویت یابی، مشکلاتی پیش می‌آورد که فرد را پرخاشگر می‌کند و این پرخاشگری گاهی به صورت فحاشی نمود پیدا می‌کند. استفاده از فحش‌های رکیک، در واقع نوعی هویت‌یابی گروهی هم هست. فرد دوست دارد خود را از این طریق در گروه حفظ کند. مثل لات‌های قدیم که هویت گروهی‌شان را به هر شکل می‌خواستند حفظ کنند.»؟(۱)

به نظر میرسد مواردی مثل شکاف طبقاتی هم به این موضوع دامن می زند.

وقتی عده ای از طبقه مرفه جامعه، با نمایش خود در شبکه‌های اجتماعی، به نشان دادن زوایای مختلف زندگی خویش می پردازند، موجب به وجود آمدن نوعی حس سرخوردگی و حقارت در قشر ضعیف جامعه می شوند و ممکن است این احساس با بیان کلمات رکیک و در قالب فحش، بروز پیدا کند.

عده ای هم در این میان هستند که با فحاشی کردن در جستجوی جلب توجه دیگران هستند. مثل جوانانی که در جستجوی کسب ثروت یا جایگاه اجتماعی هستند، می خواهند به طریقی اعلام کنند که آنها هم وجود دارند.

درحالی که اگر این جوانان آموزش می‌دیدند، راه حلی عقلانی برای این کار پیدا می‌کردند و ناچار نبودند برای تخلیه هیجانات و اضطراب های خویش، اینگونه عمل کنند.

چه باید کرد؟

آنچه مسلم است اینکه وجود چنین فضایی، تاثیرات ناخوشایندی در جامعه، به همراه دارد. به گفته بسیاری از کارشناسان و صاحبنظران علوم اجتماعی، رواج این پدیده، موجب بروز احساس ناامنی در جامعه می شود و نوعی بی اعتمادی برای افراد ایجاد می کند.

خیلی خطرناک و آسیب‌زاست اگر همه فکر کنند با فحاشی می‌توانند کار خودشان را پیش ببرند.

 

بسیار مهم است که بتوان فضای گفتمان را در جامعه ایجاد کرد. از طرف دیگر باید مانع این جریان شد که فحاشی و بددهنی به نوعی تفریح برای افراد به حساب بیاید.