سازمان حمایت ۴ سال پیش در گزارشی به بررسی طرح دولت برای حذف صفرها از پول ملی پرداخت و با تشریح ۱۲ مزیت و ۶ عیب این طرح اعلام کرد: طرح حذف صفرهای پول ملی بدون بسترسازی اقتصادی تورم را مهار نخواهد کرد.
به گزارش تسنیم، هیات دولت یازدهم روز گذشته در لایحه بانک مرکزی مصوب کرد، واحد پول کشور از ریال به تومان تغییر و هر تومان معادل ۱۰ ریال باشد که در واقع این مصوبه که برای نهایی شدن نیاز به تصویب مجلس و تایید شورای نگهبان دارد، حاکی از حذف یک صفر از پول ملی است. این در حالی است که طرح حذف صفر پول ملی در دولت گذشته با پیشنهاد حذف ۳ تا ۴ صفر مطرح شده بود.
دفتر بررسی های اقتصادی سازمان حمایت از مصرف کنندگان و تولید کنندگان در گزارشی که مربوط به چهار سال پیش است، به بررسی اثرات حذف صفر از پول ملی بر تورم پرداخت و نوشت: در صورتی که اصلاحات و بسترسازی‌های مناسب اقتصادی قبل از اجرای طرح حذف صفرها صورت نگیرد، شاید در کوتاه مدت اثراتی بر کاهش سطح عمومی قیمتها و نورخ تورم داشته باشد، ولی قطعاً در بلند مدت حذف صفرها نتیجه ای جز افزایش تورم نخواهد داشت.
سازمان حمایت در این گزارش به ۱۳ مزیت حذف صفرها از پول ملی اشاره کرد که جزئیات آن به شرح زیر است:
۱- کاهش تورم
آنچه مسلم است حذف صفر از پول ملی تاثیرات چندانی بر تورم ندارد. مگر اینکه اصلاحات اقتصادی قبل از حذف صفر صورت گرفته باشد. اما در کوتاه مدت اختلاف نظرهایی بین صاحبنظران وجود دارد ولی آنچه به قطع می‌توان گفت این است که تاثیرات کوتاه مدت بر روی تورم و نقدینگی بیش از همه به نحوی اجرای طرح باز می‌گردد.
۲- نقل و انتقال آسانتر پول و کاستن از مخاطرات آن در حجم کلان
سیستم‌های اقتصادی باید طوری باشد که مردم احساس راحتی و آسایش بیشتری در معاملات روزمره داشته باشند تا فعالیت‌های اقتصادی به سهولت بیشتری انجام شود به طوری که امروزه برای انجام معاملات نیاز به حجم زیادی از اسکناس‌هاست.
۳ – صرفه‌جویی در هزینه‌های چاپ اسکناس
طبق آمار ارائه شده در سال ۱۳۸۴ بیش از ۸ میلیارد برگ اسکناس در کشور ما در جریان است که با توجه به جمعیت سرانه اسکناس در ایران ۱۱۴ برگ می‌باشد. این آمار در کشورهای پیشرفته ۱۲ تا ۱۴ برگ می‌باشد. بنابراین سرانه اسکناس در ایران نزدیک به ۱۰ برابر کشورهای پیشرفته است که این امر باعث میشود پول بعضی از خواص خود (قابل حمل بودن) را از دست بدهد. بنابراین با توجه به هزینه‌های بسیاری بالایی که در چاپ اسکناس و اقتصاد تحمیل می‌کند عده‌ای معتقدند با حذف صفر و ارزشمند شدن پول ملی و هزینه‌های چاپ اسکناس به میزان زیادی صرفه‌جویی خواهد شد.
۴- صرفه‌جویی در وقت نیروهای انسانی و هزینه‌های معاملاتی در مسایل مالی کشور
در حال حاضر بخش‌های حسابداری و مالی تمام موسسات برای انجام امور مالی با صفرهای زیادی در پول سرو کار دارند که با کاهش تعداد صفرها، هم در وقت و هم در هزینه‌ها صرفه‌جویی میشود.
۵- اثرات مثبت روانی در جامعه (افزایش اعتماد مردم)
وقتی صفرها از پول حذف می شود مردم از لحاظ روانی احساس می‌کنند که پول کمتری را در معاملات روزمره هزینه می‌کنند.
۶- مانع نفوذ ارزهای خارجی
با افزایش ارزش پول ملی اعتماد مردم به پول داخلی بیشتر میشود و کمتر از پول‌های خارجی دلار و یورو استفاده می‌کنند.
۷- تقویت پول ملی و افزایش ارزش اسمی آن
حذف صفر باعث افزایش جایگاه پول ملی در حوزه بین‌المللی خواهد شد. به طور مثال در این حالت یک دلار آمریکابه جای ده هزار ریال، ده ریال معامله میشود. این در واقع همان ارزش اسمی پولی ملی است.
۸- کاهش تورم موجب جلب اعتماد سرمایه‌گذاران خارجی و حذف بیشتر سرمایه‌های خارجی خواهد شد، جذب سرمایه‌گذاری خارجی بیشتر موجب تسهیل روند رشد اقتصادی کشورها خواهد شد.
۹ – سادگی در مبادلات و نگهداری ساده‌تر حساب‌ها ارقام، ترازنامه‌ها
مبادلات کنونی در دستگاه‌های دولتی و غیر دولتی با صفرهای زیاد سر و کار دارد، صفرهایی که عملا حتی تلفظ هم نمی‌شوند اما در ترازنامه درجشان ضروری است.
۱۰ – اشغال فضای کمتر آمار و اطلاعات مالی در حافظه و هارد رایانه
۱۱- کاهش نیاز به استفاده از چک‌های بانکی به شکل بی‌رویه و غیرمنطقی
۱۲- کاهش تسهیلات فعالیت دستگاه‌های خودپرداز
گزارش سازمان حمایت در ادامه به ارائه شش عیب طرح حذف صفرها از پول ملی به شرح زیر پرداخت:
۱-هزینه سنگین جایگزینی اسکناس‌های جدید
یکی از مهمترین دلایلی که از سوی مخالفان طرح تغییر واحد پول کشور مطرح میشود. افزایش در هزینه‌های سنگین در نتیجه جایگزین اسکناس‌های جدید با قبلی است.
۲- افزایش سطح عمومی قیمتها
کارشناسان بانک می‌گویند: در این شرایط عده‌ای تلاش خواهند کرد تا در طول این فرآیند، قیمت کالای خود را افزایش داده و به این ترتیب برمبنای پول جدید کالاهای خود را با قیمت بالاتری ارزش‌گذاری کنند. عدم امکان نظارت بر بازارها در چنین شرایطی با توجه به پیچیدگی اجرای این تصمیم، باعث افزایش سطح عمومی قیمتها میشود.
۳- ناسازگاری دفاتر و صورت‌های مالی و پایگاه‌های اطلاعاتی جدید و قدیم و تحمیل هزینه به فعالان اقتصاد با حذف صفر، در دفاتر و پایگاه‌های اطلاعاتی و صورت‌های مالی یک بی‌نظمی بین اطلاعات قبلی و جدید رخ می‌دهد که این امر موجب اتلاف وقت میشود از جمله اینکه مقایسه صورت‌های مالی و حساب‌های اقتصادی را مشکل می‌سازد.
برخی کارشناسان معتقدند افراد مسن تا سال‌ها از قبول واحد پول جدید سرباز می‌زنند.
۵- احتمال کاهش درآمدهای صادراتی
یکی از معایب این طرح کاهش درآمدهای صادراتی به دلیل افزایش پول ملی است.
۶- خنثی بودن اجرای این طرح
بسیاری از کارشناسان معتقدند حذف صفر در متغیرهای واقعی کاملا بی‌تاثیر است. آنها بیان می‌کنند پول تنها ضریب تبدیل کالا به واحد پول است و اثری روی سرمایه‌گذاری، اشتغال و تورم ندارد. در حالی که مهمترین هدف از حذف صفر و تغییر واحد پولی مهار تورم است.
به گزارش تسنیم، در بخش نتیجه‌گیری و پیشنهادات گزارش سازمان حمایت آمده است: همانطور که قبلا گفته شد حذف صفر از پول ملی در کشورها بعد از جنگ جهانی دوم و به دلیل دوران بحران بدهی‌ها و تورم‌های بسیار بالا صورت گرفت.
درست است که طی سه دهه گذشته بسیاری از متغیرهای اسمی و سطح عمومی قیمتها رشد چند برابری داشته‌اند و رشد نرخ تورم پیوسته صعودی بوده به طوری که تورم‌های دو رقمی همواره آزار دهنده می‌باشد اما در هیچ یک از دوران‌ها ایران با تورم‌های بسیار بالا (ابرتورم) مثل برزیل، آرژانتین و زیمباوه مواجه نبوده است.
از طرفی به دلیل وجود نوسانات زیادی که متغیرهای کلان اقتصادی ایران دارند موفقیت این طرح مستلزم بسترسازی‌های مناسب اقتصادی قبل از اجرای طرح می‌باشد. هر چند ایران دارای برنامه‌های عمرانی (قبل از انقلاب) و توسعه (بعد از انقلاب) می‌باشد، اما اکثر این طرح‌ها رشد اقتصادی پیش‌بینی شده در سند طرح را محقق نساخته است.
همچنین به دلیل بالا بودن قدرت قیمت‌گذاری عوامل اقتصادی در ایران با حذف صفرها بسیاری از قیمتها مضربی از این تعداد صفرها نیستند، مثلا به هنگام حذف سه صفر از پول ملی، عمده قیمتها مضربی از ۱۰۰۰ نیستند و لذا کالاهای ۲۵۰۰ یا ۳۷۵۰ ریالی که باید ۲٫۵و ۳٫۷۵ریال قیمت‌گذاری شوند با مشکل گرد کردن اعداد مواجه می‌شوند که با توجه به قدرت اقتصادی در قیمت گذاری، قیمتها به سمت بالا گرد خواهند شد.
پیشنهاد میشود قبل از اجرای سیاست صفرزدایی در کشور که می‌تواند به نتایج مثبت و خوبی منجر شود، باید اقدامات ذیل را انجام داد که برخی از آنها پیش‌شرط بسیاری از فعالیت‌های اصلاحی است:
۱)ایجاد فضای رقابتی و عمیق کردن بازارها
۲) محدود کردن قدرت قیمت‌گذاری عوامل اقتصادی
۳) انضباط و شفافیت در بودجه دولت و رفتار مالی دولت
۴) اصلاح نظام مالیاتی و کاهش وابستگی اقتصاد کشور و بودجه دولت به درآمد نفت
۵) محدود کردن فعالیت‌های نامولد و تثبیت نسبت مبادلات مرتبط و نامرتبط با تولید ناخالص داخلی
۶) ایجاد نظام مدیریت اصلاح قیمت و نظارت بر تغییرات قیمت
۷) نظارت بر اعطای اعتبار و بازدریافت وام‌های معوقه
۸) انضباط پولی
سازمان حمایت در پایان این گزارش تصریح کرد: این اقدامات پیش شرط بسیاری از اقدامات اصلاحی به شمار می‌روند و تا زمانی که در مورد آنها فکری نشود نمی‌توان به موفقیت هر نوع اصلاحاتی امیدوار بود.
وبسایت روزنامه امروز خراسان جنوبی
