یادداشت امروز / کربلا آئینه تمام نمای غیرت

امروز خراسان جنوبی – زهرا باقری
هیچ تردیدی وجود ندارد که اگر واقعه عاشورا با آن رشادت‌ها و فداکاری‌های همراه با مظلومیت در مقابل قساوت‌های قلبی قرار نمی‌گرفت و عظمت و شکوه پایداری بر ارزش‌های دینی رنگ تازه‌ای به جهان بشریت نمی‌داد، تا این اندازه مجاهدت‌ها و ایستادگی‌های مسلمانان و مظلومان در جهان و در طول تاریخ بشریت وجود نداشت.
درس‌هایی که اهل بیت(ع) پس از رحلت پیامبر رحمت (ص) به مردم آزادی خواه جهان داده‌اند، در طول مسیر وقوع عاشورا و به اسارت رفتن اهل بیت امام حسین(ع) به اوج خود رسید. رفتار امام حسین(ع) به عنوان امام امت در برابر مسلمانان و دشمنان، دعاهایی که در طول مسیر قرائت کردند و اذکاری که بر زبان شریفشان جاری ساختند، درس‌هایی برای تمام انسان‌ها فارغ از جنسیت و ملیت است و یکی از این درس‌ها که توجه روز افزون به آن لازمه جامعه امروز است «غیرت» نام دارد که امام(ع) و اصحاب با وفای ایشان این صفت انسانی را در حد کمال دارا بودند و نسبت به زنان و دختران همراه در این سفر سرنوشت ساز، به منصه ظهور گذاشتند. غیرت صفت بسیار پسندیده‌ای است که در شرع مقدس اسلام مورد توجه ویژه قرار گرفته است و احادیث متعددی در این خصوص وارد شده است و این صفت در ذات اقدس ا… هم نمود آشکاری دارد، به طوری که امام صادق(ع) می‌فرماید: خداوند، غیور است و هر غیرتمندی را دوست دارد.
اما از نظر لغوی در علم اخلاق غیرت به معنی تلاش در جهت نگه داری از آن چه حفظ آن ضروری است، تعریف شده است و از اهمیت این صفت همین بس که مقدمه داشتن این صفت کسب صفاتی همچون شجاعت و بزرگ منشی است ولی به صورت عامه، واژه غیرت تداعی کننده ویژگی مردان در حفظ حریم خانواده است که در واقع یکی از انواع غیرت به نام غیرت ناموسی است. در حالی که انواع مختلفی از جمله غیرت دینی، غیرت ملی و غیرت نژادی نیز در چارچوب مفهومی غیرت تعریف شده است و هرچند که همه این‌ها از اهمیت بالایی برخوردارند اما غیرت دینی در بلندمرتبه‌ترین درجه قرار گرفته است و بر همه مسلمانان واجب است که برای حفظ کیان اسلام بکوشند. جهاد، امر به معروف و نهی از منکر، سفارش به حق و صبر، تعلیم و تعلّم و موضوعاتی از این دست مصادیق این نوع غیرت هستند.
بر این اساس نماد غیرت پیامبر (ص) و اهل بیت(ع) هستند که نمونه‌های تاریخی متعددی از وجود غیرت آنان می‌توان ذکر کرد، از جمله این روایت مشهور که در زمانی حضرت زینب(س) می‌خواستند به زیارت قبر شریف جدش پیامبر(ص) بروند، شبانه از منزل خارج می‌شود در حالی که امام حسن(ع) در طرف راست او و امام حسین(ع) در طرف چپ و امیرالمؤمنین(ع) در جلوی او حرکت می‌کردند و هنگامی که حضرت زینب(س) به قبر شریف رسول خدا (ص) نزدیک می‌شود حضرت علی(ع) جلوتر می‌رفتند و نور چراغی را که بالای سر پیامبر (ص) بود کمتر می‌کردند.حضرت امیر(ع) در پاسخ به امام مجتبی(ع) در خصوص علت این کار می‌فرمایند: می‌ترسم (کسی به زیارت آمده باشد) و به خواهرت زینب(س) نگاه کند. در واقعه عاشورا که آینه تمام نمای اسلام است امام(ع) و یارانش نیز تلفیق بسیار هنرمندانه‌ای از اوج غیرت نسبت به زنان و دختران اهل حرم را تا لحظه شهادت که همان پایداری در غیرت دینی است، از خود نشان دادند.
از همان لحظه ورود به صحرای کربلا، امام حسین(ع) با انتخاب محل برپایی خیمه‌ها که در خندقی هلالی شکل بود، زمینه‌های ایجاد فضایی امن برای بانوان را ایجاد می‌کنند و در عصر تاسوعا زمانی که جنگ را به فردا موکول می‌کنند دستور می‌دهند که چوب‌ها و نی‌هایی که در آن منطقه وجود داشته را درون این خندق‌ها بریزند و روز عاشورا می‌فرمایند که آن چوب‌ها را آتش بزنند تا مبادا دشمن از پشت به حریم اهل بیت(ع) حمله کند. اقدام دیگر حضرت در خصوص رعایت حریم برای بانوان، دستور قرار گرفتن خیمه‌ها در نزدیک هم است و اینکه طناب‌هایی تو در تو را در خیمه‌ها قرار می‌دهند تا اگر دشمن از خندق عبور کرد به دلیل وجود طناب‌ها نتواند از بین این طناب‌ها بگذرد. یکی از دلایل فاصله نگرفتن حضرت در حین نبرد از خیمه‌ها نیز همین غیرت بود که حضرت حین نبرد اندکی از خیمه‌ها فاصله می‌گرفتند و دوباره به مکانی نزدیک خیمه‌ها برمی‌گشتند تا امنیت اهل بیت(ع) تأمین شود.
امام حسین(ع) تا آخرین قطره خون خود اجازه ندادند دشمن نسبت به حریم بانوان کوچکترین تعرضی داشته باشند و در لحظات آخر نبرد، زمانی که شنیدند گروهی از سپاه دشمن قصد حمله به خیمه‌های اهل حرم را دارند، فریاد زدند که «اگر دین ندارید، در دنیایتان آزاده باشید، من با شما می‌جنگم و شما با من می‌جنگید، پس تجاوزگران و سرکشان و جاهلان خود را تا وقتی من زنده‌ام، از حرم من بازدارید.»
دومین نامدار شهیر کربلا در عرصه غیرت، حضرت عباس(ع) است و دارا بودن صفاتی همچون مدیریت، شهامت، ادب، صلابت، شجاعت و غیرت در ایشان بود که باعث شد وی سپهسالار و پرچم دار امام(ع) باشد. حضرت عباس(ع) در طول سفر به فرمان امام حسین(ع) مراقب سوار و پیاده کردن بانوان بود و به همه افراد قافله رسیدگی می‌نمود و در روز عاشورا تا لحظه شهادت ایشان، لشگر کفر جرات توجه به خیمه‌ها را نداشت. در پایان نباید از نظر دور داشت که یکی از رازهای ماندگاری غیرت در کربلا این است که هم اباعبدا…(ع) و مردان قافله کربلا نسبت به حفظ حریم اهل بیت(ع) و حفاظت از آنها در معرض نامحرمان از هیچ تلاش و حرکتی فروگذاری نکردند و هم خود آن بزرگواران در کربلا و در طول اسارت هیچگاه از حفظ حجاب و عفت خود غافل نشدند و در جایی نمی بینیم که یکی از آل ا… گله و شکایتی از شکنجه و گرسنگی داشته باشند و تنها ناراحتی و گله آن ها که در کتب تاریخی هم ذکر شده فقط این بود که در مقابل دیدگان ناپاک نامحرمان قرار گرفته اند.