وبسایت روزنامه امروز خراسان جنوبی
مدیرکل دفتر آموزش و مشارکت‌های مردمی سازمان حفاظت از محیط زیست گفت: ما به واقع خشکسالی محیطی نداریم بلکه خشکسالی مدیریتی داریم زیرا در کشور ۱۸۰ رودخانه دائمی و پهنه‌های پر برف دائمی داریم که ۱۷ هزار هکتار وسعت دارند.
به گزارش خبرگزاری فارس از شیراز، محمد درویش بعد از ظهر امروز در همایش راهکارهای مدیریتی بحران آب اظهار داشت: همین که مردم و تصمیم‌گیران ما متوجه شده‌اند متهم شماره یک در بحران آب نه شرایط اقلیمی و آب و هوایی که نحوه مدیریت ما است یک گام به پیش رفته‌ایم.
وی افزود: امروز ما حتی در اردبیل پر برف در دامنه سهند و سبلان نشست زمین داریم و در سرچشمه‌های کارون خودسوزی زمین را مشاهده می‌کنیم.
درویش با بیان این که با پیدایش چهار میلیمتر فرونشست زمین شرایط بحرانی اعلام می‌شود، گفت: رکورد فرونشست اما همچنان در اختیار استان فارس است که زمانی نیومکزیکو با ۳۲ سانتیمتر نشست زمین رکورددار بود و در تهران شاهد ۳۶ سانتیمتر نشست زمین بودیم و بنابر گزارش سازمان زمین‌شناسی در فاصله فسا و جهرم استان فارس برخی مناطق زمین با سرعت ۵۴ سانتیمتر در سال نشست می‌کند که ۱۴۰ برابر شرایط بحران است.
این مسئول بیان کرد: از مجموع ۷ تا ۸ میلیارد مکعب سرانه آبخوان‌ها ۲٫۴ میلیارد متر مکعب متعلق به پهنه فارس با ۱۲ درصد سطح اشغال خاک کشور است که به این ترتیب بیش از ۳۰ درصد تراز منفی آب متعلق به این استان است.
فرونشست زمین مشهورترین سازه معماری ایران را تهدید می‌کند
مدیر کل مشارکت‌های مردمی محیط زیست ابراز داشت: به جایی رسیده‌ایم که در مشهورترین سازه معماری تمدن ایرانی یعنی تخت جمشید و نقش رستم شاهد نشست زمین هستیم و در منطقه «ایج» بزرگترین فروچاله کشور را ثبت کردیم که رکورد کبودرآهنگ و فامنین را شکست.
وی اضافه کرد: ای کاش در استان زادگاه سعدی و حافظ و حضرت احمد بن موسی(ع) و کهن زادبوم ایران با ۱۸ منطقه حفاظت شده و پارک ملی این سخنان را نمی‌گفتیم که سزاوار نبود فارس از چنین بلایایی در عذاب باشد.
درویش تصریح کرد: شرایط امروز به جایی رسیده که باید شفاف باشیم و صادقانه مسائل را با مردم در میان بگذاریم تا یک‌یک آحاد ملت در مورد محیط زیست کشور احساس مسئولیت کنند.
وی متذکر شد: تا زمانی که این شفافیت‌ها وجود نداشته باشد و برخی مدیران ما به سبب حفظ میز و موقعیت مصلحت‌ها را کنار نگذارند این شرایط ادامه خواهد داشت.
درویش افزود: خبر خوب این است که امکان حل این مسائل وجود دارد و خبر بد این است که هنوز نشانه‌ای از عزم و اراده حل جدی مسائل زیست‌محیطی دیده نمی‌شود و ما همچنان برای رکورد تولید گندم جشن می‌گیریم.
وی ادامه داد: ما در سازمان حفاظت از محیط زیست تلاش داریم مکتب مدارس طبیعت را به وجود آوریم که نسلی پرورش یابد که نگاه آن به محیط زیست به مانند مهم‌ترین ارزش‌های غیر قابل‌معامله زندگیش باشد و برای طشک، کمجان، ارژن و بختگان ارزشی معادل هویت و فرهنگ خود قائل باشد.
وی با تاکید بر نقش مردم در حفاظت از محیط زیست، بیان کرد: اگر کمجان در فارس هنوز زنده است چون کسانی مانند «سیروس زارع» از مردم محلی پیدا شدند که بر سر حفاظت از این تالاب زندگی خود را گذاشتند و او نیسان وانت کسب معیشت خود را فروخت و به دادگاه‌های مختلف با زمین‌خواران رفت تا با پایمردی خود توانست کمپینی برای حفاظت از کمجان به راه بیاندازد و تا ۲ هزار و ۳۰۰ هکتار آب دار شد و حتی ماهی گورخری که گمان می‌رفت ناپدید شده دوباره در کمجان دیده شد.
ثبت رکورد بیابان‌زایی قرن با خشک شدن دریاچه ارومیه
به گفته وی، واقعیت این است که چیزی از بسیاری تالاب‌های ایران باقی نمانده و این تنها شامل مرکز ایران نیست که حتی در کنار مازندران آلماگل، آلاگل و آجی‌گل خشک شده، گمیشان یک و نیم کیلومتر عقب‌نشینی کرده، هله در کنار خلیج فارس خشک شده و بزرگترین فروچاله‌ها را در هرمزگان در میناب داریم ، هورالعظیم کاملا نابود شده و ۳۰ درصد از بزرگترین تالاب بین‌المللی ثبت شده ما یعنی شادگان خشک شده است.
درویش افزود: دریاچه ارومیه که وسعتی برابر لبنان داشت و آب قابل استحصال آن ۷ میلیارد متر مکعب بود و ۴۵ درصد وضعیت ریزش‌های آسمانی آن از متوسط کشور بهتر بود را به یک پهنه کویری نیم میلیون هکتاری تبدیل کردیم و به عنوان بزرگترین رخداد بیابان‌زایی قرن یاد می‌شود و قصه آن وارد کتاب‌های درسی برخی کشورها شده است.
وی اضافه کرد: ما با سرزمین خود بسیار بد کردیم و باید به سرعت جبران کنیم و در غیر این سرعت نسل آینده ما را نخواهد بخشید.
مدیر کل دفتر مشارکت‌های مردمی محیط زیست بیان کرد: باید به نسلی برسیم که نگاهش به تالاب‌ها، رودخانه‌ها، جنگل‌ها، کوهستان‌ها و سرزمینش مانند نگاه به فرزندانش، پدرش، مادرش و دینش باشد و در غیر این صورت باید در آلبوم‌های خانوادگی باید پهنه بختگان و پریشان را ببینیم.
وی یادآور شد: سال ۷۱ در یکی از مجلات تخصصی مقاله‌ای نوشتم و عنوان کردم رفتن به سمت خودکفایی کشاورزی یک اشتباه راهبردی است و جالب این که در سال ۵۵ شادروان باستانی پاریزی در همایشی گفته بود مهندسان ایرانی نگران زیر آب رفتن ونیز هستند اما به خشک شدن قنات‌های تاریخی یزد اهمیت نمی‌دهند.
وی ادامه داد: به نظر می رسد تنها دانستن مسائل کافی نیست باید اتفاق دیگری بیفتد تا شاهد تغییر رفتار در مباحث زیست محیطی باشیم.
درویش افزود: تعداد دانشگاه‌های کشاورزی، منابع طبیعی، زیست شناسی، زمین‌شناسی و بهداشت‌محیط و محیط‌زیست ما کم نیست اما وضعیت نسبت به نیم قرن گذشته بهتر نشده و کشور ما تنها با مصر قابل قیاس است که ۴۵ درصد اندوخته آبی خود را مصرف کرده ولی ایران حدود ۹۰ درصد اندوخته زیرزمینی آب خود را مصرف کرده که استاندارد آن ۲۰ درصد است.
وجود عربستان در منطقه دلیلی برای رد نظریه‌های خشم طبیعت
درویش تصریح کرد: نیاز آب شرب کل جمعیت ایران ۸ میلیارد متر مکعب آب است که در مقایسه عربستان با دو و نیم میلیاردمتر مکعب نیاز آب شرب ساکنان و زائران خود، تنها یک میلیارد متر مکعب آب قابل استحصال دارد و ایران در بدترین سناریو ۱۰۰ میلیارد متر مکعب آب قابل استحصال دارد و تنها هشت درصد آن برای شرب مردم کافی است در صورتی که عربستان به ۲۵۰ درصد آب قابل استحصال خود نیاز دارد و به این ترتیب وقتی عربستان کنار دست ماست ما حق نداریم آسمان و شرایط اقلیمی و واقع شدن در کمربند خشکی را متهم بحران آب خود بدانیم.
وی متذکر شد: از قضا خداوند مردمان کشور ما را بسیار مورد لطف قرار داده که ۱۸۰ رودخانه دائمی داریم، پهنه‌های پر برف دائمی داریم که ۱۷ هزار هکتار وسعت دارند و ارتفاع آن‌ها تا ۴ هزار متر است و تعداد گونه‌های اندمیک ما برابر با کل قاره اروپا است و کسی حق ندارد این بحران را به فقر موهبت‌های خداوندی و طبیعی نسبت دهد.
درویش خاطرنشان کرد: ما به واقع خشکسالی محیطی نداریم خشکسالی مدیریتی داریم و باید زنان و مردانی در کشور ما رشد کنند که بر اساس واقعیت‌ها چیدمان توسعه را از نو تعریف کنند و با شهامت پای آن بایستند.
امکان تامین برق پنج قاره از یک سوم خاک ایران
این مسئول با اشاره به گزارش «یو ان تی پی» گفت: ایران تنها کشور دنیا است که می‌تواند ادعا کند هر متر مکعب خاک آن بیشترین میزان دریافت انرژی خورشیدی را دارد و تنها دو کشور شامل بخش‌هایی از استرالیا و عربستان با ایران برابری می‌کنند که اگر عرصه‌ای به طول و عرض ۸۰۰ کیلومتر به سلول‌های فوتوولتاییک مجهز شود می‌تواند انرژی لازم یک سال برای مردم پنج قاره را تامین کند اما ما از این مواهب خداوندی استفاده نکرده و کویرها و بیابان‌ها را دشمنان آسمان و غضب طبیعت تلقی کرده‌ایم در حالی که آلمان کم آفتاب توانسته نیمی از انرژی مورد نیاز کشور خود را از خورشید تامین کند و جشن آن را برگزار کردند و چند کشور دیگر نیز در صدد بی نیازی از بنزین و سوخت فسیلی هستند.
وی ادامه داد: ملتی که در تحریم صد در صد می‌تواند کیک زرد بسازد حتما از این قابلیت برخوردار است که در ساخت پنل‌های خورشیدی حرف نخست را بزند.
درویش ابراز داشت: ما می‌توانیم برترین کشور جهان در زمینه صادرات انرژی باشیم و می‌توانیم همچنان در این پهنه پر برکت یک زیست سعادتمند را کنار کارون، هلیل رود، کرخه، جراحی، مارون، سفید رود، گاماسیاب، زاینده رود و ارس خود بگذرانیم اگر یاد بگیریم از سرزمین خود چگونه استفاده کنیم.
تعارضات بخشی مانع پیشبرد برنامه‌های کلان‌نگر
وی اضافه کرد: ما می‌توانیم بدون این بحران‌ها زندگی کنیم و این کار در نظر سخت نیست اما در عمل بسیار سخت است چرا که ما تعداد بسیار زیادی از متخصصان را داریم که معیشت و قدرت خود را در عدم حرکت به این سمت می‌دانند و صد البته باید برای این هموطنان که حدود ۱۰۰ هزار کارشناس و متخصص در حوزه غلبه تفکر سازه‌ای هستند باید تدبیری اندیشید هر چند که برخی از آنان بزرگوارانه دغدغه همراهی دارند اما در صورت عدم اجرای یک برنامه همه‌سو نگر این طیف تمام قد در برابر بازگشت توان اکولوژیکی این سرزمین می‌ایستند چون زندگی آنان وابسته به رخ ندادن این اتفاق است.
وی در این زمینه مثالی ذکر و بیان کرد: معاونت حمل و نقل در شهرداری می‌گوید دوره ساختن تونل و زیر گذر و بزرگراه دو طبقه گذشته و این هیولاها دارند شهر را به جهنم آلودگی تبدیل می‌کنند و همچنان به خودروهای بیشتر خوشامد می‌گویند در حالی که معاونت عمرانی همان شهرداری بقای خود را در استمرار این پروژه‌ها می‌داند.
درویش عنوان کرد: در وزارت نیرو معاونت آب و آبفا در تعارض با معاونت سانا است و این مصلحت‌های بخشی دارد مصلحت‌های ملی را قربانی می‌کند و برای گذر از این تعارض نیاز به جراح خردمندی داریم که این جراحی را انجام دهد و تفکرها را همسو سازد.
وی با طرح این پرسش که چند جای دنیا را سراغ دارید آبشاری مانند هلن و سبزکوه داشته باشد، افزود: در دنیا کجا زیباتر و پر طراوت‌تر از پشندگان و پونه زار ، شاهان کوه و کبودوال وجود دارد، چند جای دنیا همچنان گورخرهای آسیایی و پر سرعت‌ترین گونه خشکی را سراغ داریم و ایران از نظر جاذبه‌های طیعی هیچ کم ندارد.
وی با بیان این که ایران از نظر درآمد حاصل از گردشگری طبیعی در مقام ۹۷ دنیا قرار دارد ، اظهار داشت: کل درآمد ما در حوزه گردشگری، تاریخی، طبیعی و زیارتی ۱٫۳ میلیارد دلار بوده در حالی که امارات با مساحت کمتر از مازندران و انبوهی شن و ماسه ۱۴ میلیارد دلار درآمد داشته و ترکیه با مساحت یک چهارم ایران ۳۵ میلیارد دلار درآمد داشته است.
درویش بیان کرد: با استمرار تفکر بخشی همچنان به سمت ناپایدار سازی و بدهی اکولوژیکی پیش می‌رویم و باید مدیرانی داشته باشیم که در سیستم آموزش و پرورش صحیح درک زیست‌محیطی پیدا کرده باشند.
این مسئول ادامه داد: آموزش و پرورش ما نهادی واپس‌گرا و اصول اولیه آموزش آن متمرکز بر رقابت و نمره و کنکور است و از این نظر ما راه‌اندازی مدارس طبیعت با هدف آموزش مهارت زندگی و خلاقیت را دنبال کردیم و ۴ هزار و ۸۵۰ نفر در طول یک سال در این مدارس آموزش دیده‌اند و هجوم مردم برای ثبت‌نام فرزندانشان به معجزه شبیه است و گاه فردی از قائن ۱۰۵ کیلومتر را طی می‌کند تا فرزندش به مدرسه طبیعت در بیرجند بیاورد.
وی ابراز داشت: همان استانداری که در فارس می‌گفت من سرباز محیط زیست هستم بعدها به دنبال اجرای فاز دو پتروشیمی پارک بمو رفت و بنا داشت ۴۵۰ هزار هکتار وسعت تنها منطقه اکولوژیک کشور یعنی بهرام گور را به سایت معدنی تبدیل کند که این منطقه ارزشمند می‌تواند شیراز و فارس را از گسترش بیابان زایی در جازموریان نجات دهد و تمام این اتفاقات به سبب نبود دانش زیست‌محیطی و درک صحیح از رخدادهای آن است.
ایران در شمار پنج کشور نخست مصرف کننده پلاستیک
مدیرکل مشارکت‌های مردمی محیط زیست ادامه داد: یک محیط زیستی خوب به دنبال کارهای نمایشی و کاشت نهال نیست او به سراغ این ام‌المصائب می‌رود و درد را می‌شناسد، یک محیط زیستی خوب با خود لیوان حمل می‌کند تا به لیوان یک بار مصرف نیاز پیدا نکند، یک محیط زیستی خوب از کیسه پارچه‌ای استفاده می‌کند چون می‌داند ایران با ۵۰۰ هزار تن مصرف پلاستیک در سال در شمار پنج کشور نخست مصرف کننده پلاستیک است و هر ایرانی بیش از سه برابر متوسط هر شهروند کره زمین پلاستیک مصرف می‌کند که علاوه بر مصرف آب و انتشار گازهای گلخانه‌ای در زمان تولید، انتشار عمودی آب در زمین را پس از دفن در خاک کاهش می‌دهد و به مدت ۴۰۰ سال مسمومیت جانداران و گیاهان را رقم می‌زند که سونامی سرطان به بار می‌آورد.
درویش افزود: در همین شرایط آلودگی چند مدیر ما با دوچرخه به سر کار می‌روند و وقتی تولید هر کیلو گوشت ۱۵ هزار لیتر آب مصرف می‌کند که پنج برابر از پر مصرف‌ترین محصول کشاورزی مانند برنج کامفیروز بیشتر است فرد علاقمند به محیط زیست حداقل در هفته یک یا چند روز را بدون مصرف گوشت طی می‌کند اما کمتر این مسائل را شاهد هستیم چون آموزش و پرورش نسل ما چیزی در این موارد به ما نیاموخته است.
