سرمقاله/در سایه اجرایی نشدن صحیح برجام؛ اعتماد ایرانی؛ کارشکنی آمریکایی

در برجام روزهای مهمی مشخص شده است که شامل روز نهایی شدن، قبول توافق، اجرا، دوره انتقالی و روز لغو قطعنامه ۲۲۳۱ می باشد.  مهم اینکه؛ جمهوری اسلامی ایران به اکثر تعهدات خود در دوره زمانی “قبول توافق” عمل می کند، در حالیکه تعهدات طرف مقابل در دوره مربوط به “اجرا” عملی می شود. به این ترتیب، در برجام، زمان اجرای تعهدات ایران و غرب دارای تقدم و تأخر است، به طوری که، ابتدا جمهوری اسلامی به تعهدات خود عمل می کند و سپس غرب وارد عمل شده و به تعهداتش جامه عمل می پوشد. همین موضوع، نشان دهنده عدم توازن دو طرف در مذاکرات بوده و مفری را برای طرف غربی به منظور انجام ندادن تعهداتش باز گذاشته است.
گفتنی است؛ همانگونه که وزیر امور خارجه ایران طی سخنان اخیر خود در دیدار با مقامات اروپایی در نروژ مطرح کرد، طرف آمریکایی بر روی کاغذ به لغو تحریم ها مبادرت کرده است، امّا؛ اینکه این اقدام در عمل چه نتایجی به دنبال داشته، مهم است. به نظر می رسد، در سایه کارشکنی های طرف آمریکایی، اهتمام جدی برای رفع کامل تحریم ها به وجود نیامده و تبعاً، در عمل تحریم ها ادامه دارد.
کارشکنی طرف آمریکایی تا جایی ادامه یافته است که مقامات آمریکایی، از جمله جان کربی، سخنگوی وزارت امور خارجه ایالات متحده، برطرف شدن اثر روانی این تحریم ها را به متوقف کردن اقدامات ایران در فعالیت هایی که به بر هم زدن امنیت منطقه منجر می شود، منوط دانسته است. به نظر می رسد، آمریکا قصد دارد از اجرای برجام به عنوان اهرمی برای تأثیرگذاری بر سیاست های بر حق جمهوری اسلامی ایران در منطقه، که به فعالیت های بر هم زننده امنیت تعبیر می کند، استفاده نماید.
در این مقطع می توان به برخی انتقادها که از ابتدای امضای برجام وجود داشت اشاره کرد، منتقدان از همان ابتدا نامتوازن بودن داده ها و ستاده ها را در برجام مورد تأکید قرار دادند و به ویژه به تأخر در اجرای تعهدات طرف غربی انتقاد کردند. اکنون، پس از گذشت یکسال از زمان اجرای برجام، مشاهده می کنیم که انتقادها به حق بوده و میزان بیشتری از هوشیاری در تدوین برجام از سوی مقامات ایرانی مورد نیاز بوده است. درس بزرگی که اجرای برجام و عمل نکردن طرف آمریکایی به تعهداتش برای مقامات ایران می تواند داشته باشد، کنار گذاشتن خوش بینی نسبت به سیاست های واشنگتن در برابر تهران است.
پرهیز از خوش بینی در زمینه برخورد با سیاست های ایالات متحده، باید نمود عینی خود را در نحوه برقراری روابط با آمریکا نشان دهد.
همانگونه که مقام معظم رهبری تأکید کرده اند، باید در مقابل کشوری مانند ایالات متحده که حیله گری از ویژگی های ذاتی اش به شمار می رود با قاطعیت و هوشیاری عمل کرد. این هوشیاری و قاطعیت لازم بود که در مرحله تدوین برجام نیز مورد توجه قرار گیرد که بر اساس شواهد موجود، محقق نشده است، امّا؛ بر اساس یک ضرب المثل ایرانی، جلوی ضرر را از هر جایی که بگیری منفعت است. بر این اساس باید در پیگیری حق و حقوق جمهوری اسلامی ایران در زمینه اجرای برجام با ذکاوت عمل کرد و راه را بر دسیسه گری های بیش از پیش آمریکا برای عمل نکردن به تعهداتش بست.