وبسایت روزنامه امروز خراسان جنوبی
روانشناسان کودک و نوجوان براین باورند که تنبیه‌های بدنی و سخت و خشن می‌تواند باعث بروز رفتارهای پرخاشگرانه و تهاجمی کودک در آینده شده و اغلب منجر به سوء رفتارهای جدی؛ درواقع کودکی که تنبیه شده عکس العمل های منفی خود را در مهدکودک نشان می‌دهد و تنبیه مداوم باعث کینه‌توزی وی می‌شود.
به گزارش خبرگزاری فارس، کارشناسان بر این باورند که به جای تنبیه کردن کودکان به خاطر رفتارهای بد، بهتر است به رفتارهای خوب آنها بیشتر توجه و آنها را تشویق و ترغیب کرد؛تایید و تشویق رفتارهای خوب اگر تداوم داشته باشد، در کودک نهادینه می‌شود.
محمد زارع نیستانک، دکترای روانشناسی کودک و نوجوان، با بیان اینکه مهمترین راهکار از بین بردن عادات بد کودکان توجه به رفتارهای مثبت و تشویق آنها به خاطر کارها و عادات خوب است گفت: تنبیه کردن کودکان ممکن است موجب ترک رفتار نادرست آنها شود، اما اغلب آثار سوء و ناخواسته‌ای روی کودکان، در حال یا آینده می‌گذارد.
نیستانک گفت: اگر می‌خواهید کودکی دوست‌داشتنی، مؤدب و منضبط داشته باشید، از تنبیه کمتر استفاده کنید و در عوض روش‌های مناسب پدرانه و یا مادرانه را به کار برید؛ به عنوان مثال: در مورد کودکان کم سن و سال‌تر، با سرگرم کردن آنها یا فراهم کردن وسایل تفریح و بازی، فکر و ذهن‌شان را از آن رفتار بد منحرف کنید یا برای آنها محدودیت قائل شوید و برای کار بدی که انجام داده، به وی بگویید” نمی‌تواند برنامه تلویزیونی مورد علاقه خود را ببیند یا او را به پارک نمی‌برید ” یا برای مدت کوتاهی به او توجه نکنید و به عبارتی با او قهر کنید تا متوجه شود از کار بدی که انجام داده ناراحت هستید.
زارع نیستانک، افزود: در مورد کودکان بزرگتر می‌توانید انتظارات و خواسته‌های خود را بیان کرده و به آنها گوشزد کنید که در قبال رفتارهای بدی که دارند، چه عواقبی در انتظارشان است؛ یک پدر و مادر خوب و آگاه تنبیهات غیرخشن و متناسب با سن کودک در نظر می‌گیرند؛ تنبیه‌های بدنی و سخت و خشن می‌تواند باعث بروز رفتارهای پرخاشگرانه و تهاجمی کودک در آینده شده و اغلب منجر به سوء رفتارهای جدی و خشونت‌آمیز می‌شود.
عضو هیات علمی دانشگاه آزاد نایین، با تاکید بر اینکه رفتارهای والدین باید متناسب با سن کودک باشد گفت: والدین باید یک الگوی مناسب رفتاری مثبت برای فرزندانشان باشند و با در نظر گرفتن تنبیه‌ها و محدودیت‌های منطقی و عاقلانه اما محکم و قاطع به آنها بفهمانند که رفتارهای بد، عواقب منفی در پی دارد.
وی اضافه کرد: حتما فرزندان خود را به خاطر کارهای خوب و مثبت‌شان تحسین و تشویق کنید، چرا که تاثیرات مثبت بسیاری دارد؛ تعلیم و تربیت تنها در نظر گرفتن تنبیه برای رفتارهای بد کودک نیست، بلکه تشویق کردن او به خاطر اعمال و رفتارهای خوبش نیز هست تا به این ترتیب این رفتارها در او نهادینه شود.
زارع نیستانک، یادآور شد: به جای اینکه به کودک خود دائما کارهای بد و نادرستش را گوشزد کرده و او را از انجام آن کار نهی کنید، به وی بگویید که چه کاری درست است؛ مراقب باشید کودک را با تنبیه‌هایی که نمی‌توانید از عهده آن برآیید، تهدید نکنید؛ به عنوان مثال: به او نگویید که “دیگر اجازه نمی‌دهم تلویزیون تماشا کنی”؛ زیرا نمی‌توانید این تنبیه را برای مدت‌های طولانی انجام دهید، در نتیجه کودک نسبت به اعمال قدرت شما دچار تردید می‌شود و شما را باور نمی‌کند؛بهتر است به او بگویید”امروز نمی‌توانی برنامه مورد علاقه خود را تماشا کنی”و حتما به آنچه که می‌گویید عمل کنید تا کودک متوجه قدرت و قاطعیت شما بشود.
عکس العمل کودکانی که تنبیه می‌شوند در مهد کودک بروز می‌کند
زارع نیستانک گفت: هیچ تنبیهی بدتر از تنبیه بدنی نیست، زیرا به کودکان یاد می‌دهد که هر وقت از کسی عصبانی شدی، می‌توانی او را بزنی؛ در واقع وی این رفتار را در برابر همسالان خود انجام می‌دهد و ممکن است در مهد کودک به کودکان آسیب بزند.
این متخصص روانشناسی کودک و نوجوان افزود: پرخاشگری کودک در مهد کودک باعث می شود که مربیان به ناچار او را از کودکان دیگر جدا کنند و این نیز منجر به تنهایی کودک می شود که چه بسا این تنهایی رفتارهای ناشایست دیگری را به همراه داشته باشد و باعث تشدید رفتارهای پرخاشگرایانه شود.
وی تصریح کرد: تنبیه بدنی نمی‌تواند رفتار بد کودک را مهار کند، بلکه فقط باعث می‌شود او از والدین خود بترسد و سعی کند به طور مخفیانه کار خود را انجام دهد.
آثار مخرب تنبیه بدنی
ناهید حاجی سلیمانی، کارشناس ارشد روانشناسی گفت: تنبیه بدنی آثار مخرب فراوانی دارد که هر یک از آنها به تنهایی می تواند تأثیر بسزایی در روحیه و شخصیت آینده کودک داشته باشد.
وی با تاکید بر اینکه والدین به هیچ عنوان از تنبیه بدنی برای کودک خود استفاده نکنند، آثار مخرب تنبیه بدنی را برشمرد و گفت: تنبیه بدنی باعث می شود کودک دائم مضطرب باشد زیرا همواره احساس می کند بر اثر عمل مشابهی دوباره و به ویژه در حضور دیگران تنبیه می‌شود، این اضطراب مانع از پیشرفت شده و زمینه ایجاد اختلالات روانی را ایجاد می کند.
حاجی سلیمانی، خاطرنشان کرد: کودکی که به طور دائم تنبیه بدنی می شود، به خاطر ضعف عملکرد و ناتوانی در انجام کارهایش به تدریج اعتماد به نفس خود را از دست می دهد و احساس بی کفایتی کرده و شهامت انجام کارهای بزرگ را ندارد.
این کارشناس ارشد روانشناسی گفت: کودک یا نوجوانی که کتک می خورد، شخصیتش تحقیر شده و به مرور زمان، عزت نفس خود را از دست می دهد و به این باور می رسد که ارزشی ندارد و در این صورت است که هرکار خلافی را به راحتی انجام می دهد؛ در روایات ما آمده است “کسی که خودش را حقیر می پندارد، خود را از شر او در امان ندان.”
حاجی سلیمانی روحیه زورگویی را از دیگر تبعات تنبیه بدنی دانست و گفت: تنبیه بدنی به کودک یاد می دهد که می تواند دیگران را کتک زده و از این طریق به خواسته هایش برسد؛ از این پس او هم به ضعیف تر از خود زور می گوید و آنان را کتک می‌زند.
وی گفت: یکی از علت‌های دروغ گویی کودکان، ترس از مجازات است؛ تنبیه بدنی باعث می شود کودک برای فرار از مجازات، به دروغ گویی متوسل شده، به مرور زمان این رفتار در او تثبیت شود.
این کارشناس ارشد روانشناسی خاطر نشان کرد: تنبیه مداوم کودک باعث می‌شود او کینه تنبیه کننده را به دل گرفته و در آینده به شکل های گوناگون از تنبیه کننده، انتقام بگیرد؛ همچنین باید توجه داشت کودکان زیر ۵ سال، معنای تنبیه را به درستی نفهمیده و از آن دشمنی، عدم امنیت و خطر برداشت می‌کنند.
حاجی سلیمانی با بیان اینکه تنبیه بدنی پیامدهای منفی دیگری نیز دارد گفت: تنبیه بدنی کودکان را به حیله‌گری و ریاکاری وا می دارد، باعث افسردگی کودکان می‌شود، بچه ها را به سمت خود آزاری سوق می دهد، باعث لجبازی آنان شده و آنان را گوشه گیر می کند، همچنین آنها را بی ادب و نسبت به اطرافیان بی‌تفاوت می‌کند؛ حس کنجکاوی و ابتکار را در آنان می‌کشد؛ احترام و اعتماد کودکان را نسبت به بزرگتر ها سلب می کند. پرخاشگری را به آنان یاد می دهد؛ شهامت و غرور بچه را از بین برده و احساس شادی را در آنان سرکوب می‌کند.
به یاد داشته باشید که در بسیاری از مواقع می توان از طریق اصلاح محیط به جای به کاربردن زور و قدرت رفتار ناپسند کودک راتغییر داد؛ همه می دانیم که انسان موجودی فراموش کار است و البته این فراموشی در کودکان بیشتر است، لذا باید همواره قوانین رابه آنها یادآوری کرد؛این اصل به اندازه‌ای اهمیت دارد که خداوند در قرآن، پیامبر خود را به عنوان یادآوری کننده معرفی می کند؛ در بسیاری از مواقع اگر والدین، کودک را با اشاره، بدون اینکه دیگران بفهمند متوجه خطایش کنند، اثر آن بسیار بیشتر است از اینکه به طور مستقیم به او تذکر دهند یا او را تنبیه کنند؛ چنانکه در روایت نیز آمده است که خطاکار را با پاداش دادن به درست‌کار تنبیه کنید.
