از همسرتان زهر چشم نگیرید

خشونت مدتهاست که مهمان شوم برخی خانواده های ماست. در بسیاری از ضرب و شتم ها و حتی در قتل های غیرعمد خانوادگی نیز پای همین خشونت های آنی و ناگهانی در میان است و در اینجاست که به ارزش و کنه کلام پیشوای یازدهم؛ حضرت امام حسن عسکری(ع)پی می بریم که  فرمودند: اَلغَضَبُ مِفتاحُ کُلِّ شَرٍّ.

مریم عطاریان- بخش خانواده ایرانی تبیان

یکی از مشکلات دامن گیر جوامع وجود خشم و غضب است، خشونت در جامعه ایران خیلی وقت است که به یک آسیب اجتماعی و حتی خانوادگی تبدیل شده و در بسیاری از ضرب و شتم ها و حتی در قتل های غیرعمد هم پای همین خشونت های آنی و ناگهانی در میان است. حال با این نگاه، به بهانه سالگرد شهادت آن امام همام به سراغ امام حسن عسکری علیه السلام می رویم و به بررسی یکی از احادیث ارزشمند ایشان و تاثیر آن در نظام خانواده می پردازیم:  حضرت امام حسن عسکری(علیه السلام) فرمودند: اَلغَضَبُ مِفتاحُ کُلِّ شَرٍّ خشم، کلید هر بدى است.(تحف العقول، ترجمه حسن زاده، ص ۸۹۳)
شاید به جرات بتوان گفت، اصلی ترین ضعف در مدیریت و کنترل خشم کم رنگ بودن آموزش مهارت های زندگی در جامعه و خانواده  است. مدیریت هیجان های رفتاری مانند خشم، ترس، اندوه و… باید از طریق والدین و الگوهای عملی آنها به فرزندان منتقل شود.
معمولا در روزنامه ها و اخبار رادیو و تلویزیون به افرادی اشاره می شود که به واسطه فرد یا افرادی دیگر، مورد خشونت جسمانی قرار گرفته اند و متحمل آسیبهای جدی شده و حتی گاه درگذشته اند.
مساله زنان و مردان و کودکان کتک خورده اصلا مساله غریبی نیست. خشونت چه به صورت شدید آن و چه به صورت یک ضربه آرام و تلنگری کوتاه، خود نیز مخرب است.

زهر چشم گرفتن سهراب از نگین

سهراب و نگین مدتهاست با هم می جنگند. سهراب که متعلق به یک خانواد پرجمعیت و بزرگ است همواره در کودکی و نوجوانی مشاهده کرده بود که پدرش شب های جمعه و گاه خود جمعه ها را با دوستانش در خارج از خانه سر می کرد. بنابراین طبیعی بود که او نیز خود را برای این کار مستحق بداند.
زمانی که نگین با سهراب ازدواج کرد، از این شب نشینی ها با خبر بود، اما اگرچه  از این کار خوشش نمی آمد اما، امیدوار بود که سهراب به تدریج در این کار تجدید نظر کند. اما پس از گذشت دو سال از ازدواج شان مشاهده می کرد که اثر بسیار اندکی بر سهراب گذاشته است. او قرارهایی را که با نگین می گذاشت را زیر پا می نهاد و با دوستانش بیرون می رفت. یک شب جمعه نگین بسیار احساس تنهایی می کرد و از سهراب خواست که در خانه بماند. اما زمانی که سهراب از انجام این کار امتناع کرد، نگین پیگیر مساله شد. سر انجام هنگامی که سهراب به قصد رفتن از جا بلند شد، نگین سعی کرد مانع او شود. سهراب بسیار خشمگین شد و او را کنار زد، به صورتی که نگین محکم به زمین خورد و دستش آسیب جدی دید و شکست.
سهراب بسیار وحشت کرده بود…

خشم: آنچه که نباید از آن غفلت کرد

اتفاقی شبیه به آنچه که میان نگین و سهراب افتاد، به احساس طرد شدگی، ناخواستنی بودن و درک نشدن دامن می زند. مسلم است که نگین هر احساسی داشته باشد نباید هیچ گاه سهراب را به وسیله قدرت جسمانی متوقف سازد و سهراب نیز نباید او را هل می داد. شاید یکی از دلایل این رفتار خشک سهراب آن است که به شدت از این امر هراسان است که درمانده وار به زنی وابسته شود و به خاطر در خواستهای او خودش را از یاد ببرد. نگین باید شب دیگری را برای صحبت در این باره انتخاب می کرد بخصوص زمانی که هردو در آرامش باشند نه زمانی که هر دو این قدر خشمگین و عصبی هستند.
در حقیقت؛ “خشم به همان اندازه بر دیدگان پرده می افکند که عشق”

راههای بهتر برای ابراز خشم

برای آنکه بتوان خشم را بدون انتقاد کردن، سکوت اختیار کردن یا شکستن بشقاب یا شکستن بازوی دیگری ابراز کنید، راههای دیگری هم وجود دارد. این شیوه های پربار ابراز خشم و ناراحتی، مستلزم تفکر، تلاش و تمرین هستند. در واقع باید برای عمل به این توصیه مهم ، آمادگی و تمایل لازم را داشته باشید. هیجانات همچون شعله هایی سرکش، زبانه می کشند اما همچنان باید جمله آخر هر دعوا و آخرین وهله تصمیم گیری را قضاوت عقلانی تشکیل دهد.
اینکه هم عاطفی باشید و هم ازآنچه می گویید و از تاثیر آن بر همسرتان و نیز گفته های او و تاثیر آن ها بر خود آگاهی داشته باشید، مهارتی است که تنها به صورت آزمایش و خطا به وجود می آید.

از آنجایی که معمولا احساسات غیر منطقی معمولا موقعیتی هستند، یعنی بر اثر حضور در یک موقعیت خاص خود را نشان می دهند، در صورتی که احساس می کنید به علت نحوه رفتار و احساسات همسرتان، بیش از حد ناراحت هستید، بهتر آن است که به صورت موقت، صحنه را ترک کنید. با این تغییر مکان نه تنها خود را از مشاجره ای بی حاصل دور می کنید، بلکه در عین حال موکدا او را متوجه می سازید که رفتار او تا چه حد مخرب است. در ادامه مواردی را که باید انجام دهید و آنچه را که باید از انجام آن(در هنگام بروز خشونتهای خانگی) بپرهیزید ، می آوریم:

باید ها:

– به این نکته دقت کنید که بیشتر مردم دارای احساساتی هستند که دیگران آن را نادرست میپندارند اما همواره می توان در گذشته این افراد علتی برای آنها پیدا کرد.
– برای او این حق را قایل باشید که بتواند احساسات مختلفی داشته باشد، حال چه شما آن را بپسندید و چه نپسندید.
– مشخص کنید که نسبت به او چه احساسی دارید.
– در صورتی که فکر می کنید پای شما هم به ناچار در آن وضعیت خاص باز خواهد شد یا اینکه به مشاجره و نهایتا خشونت کلامی  جسمانی  منتج می شود، خود را از موقعیت دور سازید.
– قاطع باشید. به او بگویید که چه می کنید و چرا آن گونه عمل می کنید.
– در شرایط آرام تر، در این باره که هر دو شما چه می توانید بکنید تا آن موارد تکرار نشود، با یکدیگر گفتگو کنید.

نباید ها:

– در مشاجره های تند وارد نشوید و سعی کنید او را متقاعد سازید که رفتارهای معقول دارد.
– نتیجه نگیرید که او همواره به همان صورت عمل خواهد کرد یا آنکه او در پی یک بار انجام عمل غیر منطقی، دیگر فردی منطقی نخواهد بود.
– در موقعیتی که شما را می آزارد باقی نمانید.
– در شرایطی باقی نمانید که به اجبار پایتان به مشاجره ای بی حاصل و آسیب زننده باز شود. و کلام آخر اینکه بیاموزید تا موهبتهای طبیعی خود- حس شهود و احساسات خود(به ویژه خشم)- را در جهت بنا کردن چارچوبی محکم به کار بگیرید که ارتباط زناشویی تان را استوارتر سازد نه آنکه با عدم مهارت در کنترل این هیجان گاه خطرناک، تیشه بر ریشه زندگی مشترک تان بزنید.

نکته ی آخر:

فراموش نکنید، اطرافیان شما از برقی که در چشمان تان می درخشد، سرخی ای که به گونه هایتان می دود، تنفس سریع، یا آرواره های بر هم فشرده تان پی می برند که شما عصبانی هستید و انفجاری بزرگ در پیش است، بدون آنکه همچنان خودتان احساس کنید که خشمگینید…