زبان که عالی ترین سرمایه است و تمدن بشری امروز ناشی از اوست ممکن است برای همیشه در ا ختیار انسان نباشد و موجب زوال گردد لذا تا در اختیار ما قرار دارد به بهترین وجه استفاده کنیم نه اینکه آن را آلوده به زشتی ها کنیم.

انسان باید بداند که خداوند متعال عالی ترین نعمت را بنام زبان به او داده است تا به وسیله آن بهترین اعمال را مانند تلاوت قرآن، دعا و نیایش، ایجاد صلح و آشتی، دعوت مردم به سوی خیر و صلاح انجام دهد و . . .  یا با گفتن یک جمله «گل» خنده را بر لبان مومنان بنشاند.
رسول خدا (ص) در سفارشهای خود به علی علیه السلام فرمود: یا علی! بزرگترین جهاد این است که انسان صبح کند و در نیت و قصدش نباشد که بر کسی ستم کند ای علی! هر که مردم از زبانش بترسند از اهل آتش باشد، یا علی! بدترین مردم کسی است که مردم از ترس دشنام و شرارتش احترامش کنند، یا علی! بدترین مردم کسی است که آخرتش را به دنیایش بفروشد و بدتر از او کسی است که آخرتش را به دنیای غیرش بفروشد.
در مواجه با بعضی از افراد دور و اطرافمان متوجه می شویم که به کارکرد زبان و استفاده درست از آن بی توجه هستند. با نیش و کنایه زدن و زخم زبان خاطر دیگران را مکدر می سازند. حال ببینیم، دلایل مهم این کار در برخی افراد چیست چرا زبان برخی افراد تلخ است و گفته های آن ها مانند خنجر بر دل اطرافیان می نشیند علل روحی و روانی این افراد چیست؟ چه دلایلی برای این نوع ادبیات در گفتار خود دارند.

عوارض کنترل نکردن زبان

طعنه زدن، سرزنش کردن ، دشنام دادن، زخم زدن و … معانی مختلف زخم زبان زدن است که در لغت نامه دهخدا بیان شده است. کنترل نکردن زبان پیامدهای بسیار مخربی در زندگی دارد که در پاره ای موارد، جبران آنها امکان پذیر نخواهد بود. اگر سری به خانه ها بزنید، با اندکی دقت و تامل در می یابید که ریشه بسیاری از ناراحتی ها و خصومت ها که اساس و بنیان خانواده را به مخاطره انداخته است و از زندگی، جهنمی ساخته که آتش آن دامنگیر افراد خانواده شده است، همان  کنترل نکردن زبان است. در این نوع خانواده ها، زندگی شیرین و لذتبخش جایش را به زندگی رقت باری داده که تلخی آن دائما، ذائقه روحشان را آزار می دهد.

چه کسانی متهم به نیش زبان زدن هستند؟

در مهارت های ارتباطی وقتی شخصی می داند که چگونه صحبت کند، از زخم زبان استفاده نمی کند و پیامدهای گفتار خود را در نظر می گیرد. انسان های عصبی که آستانه تحمل کمتری دارند، عموما متهم به این مساله هستند که زخم و نیش زبان بیشتری دارند.مهارت های ارتباطی کم، افکار منفی، آستانه تحمل پایین، پرخاشگر و استرس دلایلی هستند که منجر به زخم زبان می شوند. به دلیل اینکه این اشخاص رفتارهای عادتی دارند باید طرز فکر آنها را عوض کرد. بخشی از زخم زبان ها تبدیل به رفتارهای عادتی می شوند.

جالب است بدانید طبق تحقیقات انجام شده در بیشتر موارد افرادی که حتی عادت به زخم زبان زدن و صحبت با نیش و کنایه دارند بعد از این گونه صحبت کردن و ناراحت کردن طرف مقابل از سخن خود پشیمان شده و در بعضی از موارد در صدد جبران بر می آیند.

راهکار

بد زبانی مرضی است که درمان آن مثل سایر امراض روحی و روانی  قابل درمان است اما در صورتی است که خود شخص بد زبان بخواهد که خودش را درمان کند و از عواقب آن در دنیا، مخصوصا در آخرت بترسد.
لازم است وقتى مى خواهید ضعف کسى را به او یادآور شوید با خوشرویى و مهربانى و دلسوزى با او روبرو شوید، نه اینکه زبانتان به مانند عقرب، نیش داشته باشد. به گونه اى سخن بگویید که آن شخص درصدد جبران ضعف خود برآید والا اگر به او بگویید تو اشتباه کردى، نمى فهمى و سخنانى از این قبیل، طبیعى است که خوشش نمى آید و ناراحت مى گردد، چه اینکه اگر ما خودمان را جاى او بگذاریم، وقتى با آن لحن زننده با ما سخن بگویند آیا ناراحت نمى شویم؟
اگر شخصی بدزبان است می توان از طریق طرح های درمانی باید کمک کرد و آموزش داد که بخشی از رفتارهایشان غلط است و باید آن را اصلاح کنند. وقتی این افراد نیش زبان نمی زنند ابتدا خود را از درد و رنج های درونی رها می کنند بنابراین فرد باید متقاعد شود در رفتار خود تغییر ایجاد کند. در نهایت اگر شخصی با نصیحت و موعظه و بیان عاقبت دشنام، همچنان بر عمل ناشایست خود باقیست چنین شخصی صلاحیت دوستی و مصاحبت را نخواهد داشت و بهتر است انسان از اینگونه افراد فاصله گرفته و ارتباطش را قطع نماید و به حد سلام و خداحافظی اکتفا نماید تا این شخص متوجه شود که اگر بخواهد با این شیوه زندگی نماید کم کم همه از اطرافش پراکنده شده و تنها خواهد ماند.