گزارشی از چهارگانه ویژه در رژه‌های تهران و بندرعباس شکست دیوار صوتی رسانه‌ها با Su-22/ موشک نقطه‌زن سپاه ۷۵۰ کیلومتری شد

گروه امنیتی دفاعی خبرگزاری فارس– هفته دفاع مقدس یادآور حماسه‌سازی‌های بزرگ و تاریخی مردمان کشورمان در طی ۸ سال جنگ تحمیلی است که با مراسم های گوناگون گرامی داشته می شود.

از جمله مراسم‌های جاری دراین هفته،‌ برگزاری رژه سراسری نیروهای مسلح است که در شهرهای مختلف کشورمان همزمان با تهران برگزار می شود که امسال با نخستین رژه ملی یگان‌های زمینی، دریایی و هوایی در خلیج همیشه فارس همراه شد.

در جریان برگزاری این دو رژه ملی (یکی در تهران و یکی در بندرعباس) انواع سامانه‌های رزمی نیروهای مسلح شامل انواع رادارها، موشک‌ها، تانک‌ها، شناورهای سطحی و زیر سطحی، موشک های کروز، جنگنده‌ها و … به نمایش درآمد اما در این میان حضور ۳ سامانه در این ۲ رژه بیش از بقیه جلب نظر می‌کرد.

* شکست دیوار صوتی رسانه‌ها با Su-22

در جریان رژه بندرعباس و پس از حضور جنگنده‌های F-14 تامکت (در دسته ۳فروندی) و جنگنده‌های F-4 فانتوم (در ۲ دسته ۳ فروندی)، ۲ فروند از جنگنده‌های بمب‌افکن Su-22 (ملقب به فیتر) نیز در آسمان بندرعباس و بر فراز خلیج فارس به پرواز درآمدند؛ جنگنده‌هایی که مدتهای مدیدی از حالت عملیاتی به دور و زمین‌گیر بوده و اخیرا به دست توانمند متخصصان جوان نیروی هوافضای سپاه پاسداران عملیاتی شده اند.

هواپیمای سوخو ۲۲ (به انگلیسی Sukhoi Su-22) و با نام ناتو فیتر – اف (به انگلیسی Fitter-F) یک بمب افکن ضربتی با بال متغییر «مافوق صوت» است که حاصل تحقیقات شرکت سوخو و جهت خدمت درکشورهای هم پیمان شوروی (سابق) می باشد که خود نسخه صادراتی بمب افکن ضربتی سوخو ۱۷ است که در نیروی هوایی شوروی به خدمت در آمد.

تحقیقات جهت ساخت سوخو ۱۷ به سال های ابتدایی دهه ۶۰ میلادی باز می‌گردد که نخستین پرواز خود را در سال ۱۹۶۶ انجام داد.

این هواپیما که خود حاصلی از تجربیات Su-7 است، از یک دستگاه پیشرانه AL-21F با توان رانش ۱۷۰۰۰پوند در حالت عادی و ۲۴۵۰۰ پوند در حالت پس سوز نیرو می گیرد که به آن توانایی دستیابی به سقف پرواز ۴۶۵۰۰ پا،‌ سرعت کروز ۱۸۶۰ کیلومتر بر ساعت در ارتفاع بالا و ۱۴۰۰ کیلومتر بر ساعت در سطح دریا را می دهد و برای متوقف شدن بر روی زمین نیز علاوه بر ترمز چرخ‌ها، از دو چتر در بخش دُم بهره می‌گیرد،‌ ضمن آنکه برد پروازی این جنگنده با ۲ مخزن سوخت به صورت رزمی و با تسلیحات متعارف بین ۷۰۰ تا ۱۰۰۰ کیلومتر و برد انتقالی ۲۳۰۰ کیلومتر است (منظور از برد انتقالی، مسیری است که هواپیما بدون هیچ سلاحی طی می‌کند)

سوخو ۱۷ در حالت رزمی توسط یک خلبان هدایت می شود که نسخه آموزشی/رزمی آن نیز توسعه داده شد.

از دیگر ویژگی‌های این جنگنده می‌توان به طول ۱۹ متر،‌ عرض ۱۳٫۶ در حالت بال باز و ۱۰ متر در حالت بال بسته و ارتفاع ۵٫۲ متر از سطح زمین اشاره کرد که می تواند تسلیحاتی با تا وزن ۸۰۰۰ پوند را در مقرهای خارجی خود حمل کند.

از تجهیزات قابل حمل بر روی هفت مقر تسلیحاتی هواپیما نیز می‌توان به موشک‌های هوا به هوای هدایت حرارتی R-60 جهت دفاع از خود،‌ موشک های هوا به سطح هدایت لیزری و تلویزیونی Kh-25 و Kh-29 و ضد رادار Kh-58 اشاره کرد که در کنار آن انواع بمب های سقوط آزاد،‌ ناپالم  و هدایت شونده،‌ پرتابگرهای راکت و غلاف های ضدرادار،‌ جنگ الکترونیک و مسلسل (علاوه بر ۲ مسلسل ۳۰ م م روی هواپیما) نیز وجود دارد تا آرایش عملیاتی مناسبی را برای طرح های رزمی موجب گردد که علاوه بر این موارد تسلیحات ساخت کشورهای خریدار را نیز می‌توان افزود.

از ویژگی بارز عملیاتی سوخو ۱۷ بال متغییر آن است که در حقیقت پایه گذار بمب‌افکن‌های ضربتی ارتفاع پایین شوروی گردید که می‌توانست در سرعت های متفاوت و در شرایط گوناگون عملیاتی خود را به هدف برساند ،‌ضمن آنکه بهره گیری از سامانه هدف گذارهای لیزری و اپتیکی در دماغه (که با مرور زمان ارتقا یافت)‌ و همچنین سیستم های مقابله به مثل جنگ الکترونیک (ECM) و دریافت کننده تهدیدات راداری (RWR) می توانست در محیط های درگیری خصوصا در جنگ سرد و عملیات های مختلف در سرتاسر جهان نقش ویژه ای را ایفا کند.

از این نمونه نزدیک به ۳۰۰۰ فروند برای نیروی هوایی شوروی ساخته شد و جهت خدمت در نیروهای هوایی هم پیمان ابرقدرت شرق نیز نسخه های Su-20 و Su-22‌ توسعه پیدا کرد که هرکدام بنا بر نیاز رزمی کشور خریدار شامل ویژگی های گوناگونی بودند که البته اساسا نسبت به نمونه اصلی در کشور سازنده با تنزل هایی همراه بود،‌ خانواده فیتر تجربه جنگ های گوناگونی شامل نبرد اعراب و اسرائیل،‌ جنگ ایران و عراق،‌ درگیری های قفقاز،‌ جنگ افغانستان (حضور شوروی)‌،‌ درگیری های لیبی،‌ جنگ بین اکوادور و پرو و ‌رهگیری و هدف قرار دادن هرکولس آمریکایی توسط فیتر پرو،‌ و نهایتا نبرد سوریه و یمن را در کارنامه دارند که از این لحاظ یکی از عملیاتی ترین جنگنده های بلوک شرق به حساب می آید.

ضمن آنکه در بعد عملیاتی ارتقاهای متفاوتی در سطوح مختلف عملیاتی توسط کشور سازنده و همچنین دارندگان به مرحله اجرا در آمد که از جمله آن می توان به برخی تمهیدات جهت افزایش توانایی در درگیری های افغانستان به جهت پرواز در هوای گرم و پرواز از فرودگاه هایی با سطح بالا از سطح دریا،‌ ارتقای فیترهای لهستانی جهت پرواز در ناوگان هوایی ناتو و همچنین طرح های عملیاتی مختلف توسط عراق در جنگ با کشورمان از جمله نصب لوله سوخت گیری هوایی و سامانه درگیری با موشک های پدافندی هاوک اشاره کرد که هر یک نقشی ارزنده را در مراحل عملیاتی آن داشته اند.

نهایتا کشورهای آنگولا،‌ لهستان، سوریه،‌ ویتنام،‌ یمن،‌ افغانستان،‌ ارمنستان،‌ آذربایجان،‌ بلاروس،‌ بلغارستان،‌ جمهوری چک،‌ آلمان شرقی (و بعد آلمان)،‌ مصر،‌ مجارستان،‌ اسلواکی،‌ عراق،‌ لیبی،‌ قزاقستان،‌ پرو،‌ ازبکستان،‌ ترکمنستان و ‌اوکراین خریدار آن بوده‌اند که بخشی آن را همچنان در ناوگان عملیاتی خود حفظ کرده‌اند.

* فیترها چگونه به ایران آمدند؟

 اما داستان حضور این هواپیما در ایران از کجا نشات می‌گیرد؟

برای ذکر این نکته باید گفت که کشور عراق، خانواده فیتر را به صورت گسترده و در انواع مختلف در ناوگان خود وارد کرد که جهت عملیات های هوا به سطح در خطوط مقدم جبهه های جنگ ایران و عراق و همچنین برخی ماموریت های عمقی استفاده شد.

این هواپیماها عملیات های متفاوتی را ضد مواضع رزمی کشورمان انجام دادند که از جمله آن می توان به بمباران سنگین جبهه و اماکن حساس و از همه مهمتر نقش ضد رادار علیه سامانه های موشکی هاوک اشاره کرد که البته پس از چند بار موفقیت در بازه زمانی کوتاه توسط متخصصان کشورمان خنثی شد و تعداد بالایی از آنان توسط جنگنده های رهگیر نیروی هوایی ارتش و سامانه های پدافندی شکار شدند.

البته به تمامی این موارد باید این نکته را نیز افزود که در طی ۸ سال جنگ تحمیلی این جنگنده پیوسته توسط شوروی پشتیبانی و ارتقا داده می شد و علاوه بر خلبانان عراقی،‌ دیگر خلبانان از کشورهای بلوک شرق نیز با آن پرواز داشتند.

با حمله عراق به کویت در سال ۱۹۹۱ و متعاقب آن حمله ائتلاف بین المللی به رهبری آمریکا جهت آزاد سازی این کشور،‌ بخشی از ناوگان هوایی رژیم بعثی عراق در اقدامی تعجب برانگیز به کشورمان گریختند که بنا به گفته «طارق عزیز» وزیر امور خارجه وقت عراق به سازمان ملل شامل ۴۰  فروند Su-22 در انواع گوناگون شامل نمونه های رزمی تک کابین و آموزشی/رزمی دو کابین بوده است.

بنا بر گفته مطبوعات خارجی،‌ کشورمان تلاش‌هایی مبنی بر عملیاتی ساختن این هواپیما در بازه‌های زمانی گوناگون انجام داد که از جمله آن می‌توان به سال‌های ابتدایی دهه ۷۰ شمسی اشاره کرد اما در نهایت متخصصان نیروی هوافضای سپاه در اقدامی تحسین برانگیز و پس از ۲ دهه زمین‌گیری فیترها را عملیاتی کردند که امروز شاهد نخست پرواز آنان (در انظار عمومی) آن هم بر فراز آسمان خلیج فارس و در یک رژه رسمی بودیم.

این اقدام بزرگ که توسط متخصصان جوان و با تکیه بر توان بومی توسط مرکز تعمیرات هواپیماهای شرقی شرکت پارس به انجام رسید، شامل برخی از ارتقا در سامانه های داخلی بنا بر نیاز عملیاتی نیروی هوافضا می باشد که در نمایشگاه های گوناگون هوایی نیز اعلام شده است که از جمله آنها می توان به انواع تجهیزات ناوبری و رادیویی در این زمینه اشاره کرد.

‌ضمن آنکه عملیاتی کردن هواپیمایی که مدت زمان طولانی از پرواز به دور بوده و قاعدتا در بخش های مختلف بال و بدنه نیازمند تعمیرات اساسی است و برخی از سامانه های آن نظیر سامانه های انتقال سوخت، هیدرولیک، برق، ارابه های فرود و نشان‌دهنده‌های کابین خلبان نیز با گذشت زمان کارکرد خود را از دست داده اند، آنهم بدون کمک کشور سازنده، خود دست کمی از ساخت ندارد که گواه آن تصاویر منتشر شده از پرواز های ایمن پس از تعمیرات آنان است.

در حال حاضر نیز این هواپیما می‌تواند نقش ارزنده‌ای را در سازمان رزم نیروهای مسلح ایفا کند خصوصا آنکه با توانایی حمل تسلیحات گوناگون ساخت داخل شامل جمله بمب های هدایت شونده،‌ موشک های هوا به سطح و ضد کشتی،‌ در کنار تسلیحات سازمانی خود همانند موشک‌های خا ۲۹، ضد رادار خا ۵۸ و بمب های سقوط آزاد می‌تواند به عنوان سلاحی ارزشمند در عرصه پشتیبانی نزدیک و عملیات های هوا به سطح مورد بهره برداری قرار گیرد.

در جریان رژه امرو یک فروند از نوع تک کابین (Su-22M4) و یک فروند از نوه ۲کابین (Su-22UM-3) با استتار سبزرنگ (لجنی) حضور داشتند و آموزش خلبانان این جنگنده‌ها نیز در داخل کشور صورت می‌گیرد.

ناگفته نماند که تعمیرات موتور این جنگنده نیز توسط متخصصان داخلی و با تکیه بر توانمندی بومی صورت می‌گیرد.

* نمایش S-300 کامل شد

سامانه موشکی S-300 که در جریان رژه ۲۹ فروردین بخش‌هایی از سامانه‌های آن برای اولین بار رونمایی شده بود، در رژه امروز به طور تقریبا کامل به نمایش درآمد.

سامانه پدافند هوایی S-300 به عنوان یک سیستم دفاعی مدرن جهت دفاع از مراکز حساس و ایمن ساختن آسمان در محدوده رزمی خود به تازگی وارد ناوگان عملیاتی قرارگاه پدافند هوایی خاتم الانبیاء‌ گردیده است که در بازه های زمانی گوناگون بخش های متفاوتی از آن به نمایش عموم در آمد.

صرف نظر از آنکه در راه خرید و تحویل این سامانه چه مشکلات فراوانی وجود داشت و نهایتا اقدامات کشورمان با تحت فشار قرار دادن کشور سازنده منجر به ورود آن گردید می توان به برخی ویژگی های خاص اشاره کرد از جمله آنکه نسخه تحویلی به ایران از نوع S-300 PMU-2 favorite است که البته با نمونه اصلی برای صادرات تفاوت داشته و به عبارتی کشورمان یک نمونه منحصر به فرد بنا بر نیازهای خود با ترکیبی از سامانه های مورد استفاده درS-300 و S-400 و S-350 ویتاز را تحویل گرفته است که هر بخشی در مجموع تحت یک شبکه یکپارچه در خدمت مرکز پدافند هوایی ایفا نقش خواهند کرد.

نخستین خبرها از ورود این سامانه به کشورمان بنا بر برخی از تصاویر به اواخر زمستان سال گذشته باز می گردد که پس از آن در طی رژه سالروز ارتش جمهوری اسلامی ایران در ۲۹ فروردین ۱۳۹۵ نخستین حضور رسمی را تجربه کرد.

در این مراسم برخی از بخش ها شامل خودرو کشنده ،‌ سامانه رله ارتباطی ،‌ مرکز کنترل و فرماندهی ملقب به Universal و رادار شناسایی و هشدار زودهنگام Big Bird‌ و ژنراتورهای تامین برق حضور داشتند که هرکدام ویژگی های خاص خود را دارند ، برای نمونه یونیورسال توانایی هدایت سه مجموعه راداری و مدیریت تا ۱۰۰۰ هدف به عنوان یک مجموعه جهت راهبری کلیه تجهیزات زیر سامانه S-300 دارد و برخی از تجهیزات راداری همچون نبو، کاستا،‌ گاما و تجهیزات جنگ الکترونیک که پیشتر به خدمت کشورمان در آمده اند می توانند تحت این سامانه با یکدیگر هماهنگ شده و سپس به شبکه یکپارچه پدافند تحت کانالی امن متصل شود.

دیگر بخش رونمایی شده در آن زمان ،‌رادار هشدار زودهنگام برد بلند ملقب به ۶۴N6E Big Bird است که می تواند تا ۲۰۰ هدف را تشخیص داده و با سامانه راداری پیشرفته ایجیس ایالات متحده برابری می کند،‌ این رادار نهایتا می تواند اطلاعات ۱۲ هدف را به رادار کنترل آتش منتقل کند و توانایی شناسایی انواع هواپیماهای شکاری،‌ بمب های هدایت پذیر ،‌موشک های کروز و بالستیک و هواپیماهای پشتیبان شامل بمب افکن ها را در پایین ترین سطح مقطع راداری دارد که البته همانطور که پیشتر ذکر گردید با هماهنگی همراه با دیگر سامانه های راداری کشورمان ،‌کارکرد آن در مجموعه کنترل و فرماندهی بیش از پیش ارتقا پیدا میکند.

اما این تمام راه نبود. تنها اندکی بعد و مقارن با روز پدافند بخش دیگری از سامانه رو نمایی شد،‌ سامانه رادار کنترل آتش با نام ۳۰N6E2 با نام Tomb Stone‌ (سنگ قبر) یکی از این بخش ها بود که می تواند تا ۲۴ هدف را دریافت کرده و سپس ۱۲ موشک را به طور همزمان سمت اهدافی هدایت کند ضمن آنکه توانایی هدایت سه مجموعه پرتابگر ۴ تایی را نیز خواهد داشت،‌ این رادار باند X‌ با تکنولوژی آرایه فازی نقش ویژه ای را در سامانه اس ۳۰۰ ایفا خواهد کرد و می تواند در محیط هایی با اغششات شدید الترونیکی نیز فعال بوده و تا لحظه برخورد موشک به هدف ایمن بماند.

دیگر بخش به نمایش در آمده که در مراسم رژه امروز نیز برای نخستین باردر مقابل دیدگان عموم قرار گرفت پرتابگرهای چهارتایی موشک می باشد که بنا بر نظر رسانه های خارجی از نوع ۵P85SE / LTE است که حامل موشک هایی با حداکثر برد ۲۵۰ کیلومتر می‌باشد.

لذا امروز برای نخستین بار سامانه S-300 به طور کامل و عملیاتی از مقابل جایگاه عبور کرد که می تواند با ترکیب فعلی در چرخه رزمی ایفا نقش کند هرچند مشخص نیست که آیا اجزای دیگری نیز برای این سامانه خریداری شده و بعدها قرار است رونمایی گردد یا صرفا منحصر به همین بخش ها خواهد بود ولی صرف نظر از تمامی این موارد با عملیاتی شدن این سامانه در کنار تجهیزات ساخت داخل همانند باور ۳۷۳ بخش برد بلند در عرصه پدافند هوایی بیش از پیش ایمن خواهد شد.

سامانه‌های S-300 که اخیرا به ایران تحویل شده، در محل‌های مورد نظر ازجمله سایت هسته ای فردو مستقر شده اند.

* شاهکار موشک‌های بالستیک ایران اولین رژه خود را تجربه کرد

سامانه دیگری که امروز در رژه تهران اولین حضور خود را تجربه می‌کرد، موشک بالستیک و دوربرد «عماد» بود.

موشک عماد جدیدترین موشک بالستیک ساخت داخل و نخستین موشک دوربرد ایران با قابلیت هدایت و کنترل تا لحظه اصابت به هدف است که حدودا یک سال قبل در مهرماه سال ۹۴ رونمایی شد.

این موشک سوخت مایع قادر است اهداف مورد نظر را در فاصله ۱۶۵۰ کیلومتری با دقت بالا مورد اصابت قرار داده و به طور کامل منهدم کند.

خبر اعلام خبر تست موشک «عماد» در سال گذشته، بازتاب‌های زیادی در رسانه‌های خارجی داشت و بسیاری از کارشناسان خارجی این موشک را یکی از کاندیداهای مهم برای مقابله با سپر موشکی اسرائیل عنوان کردند.

در جریان رژه تهران جمعا ۱۶ فروند موشک بالستیک دوربرد شامل موشک‌های «سجیل»، «قدرF»، «قدرH» و «عماد» (هر کدام ۴ فروند) نمایش داده شدند.

* رونمایی از عضو جدید خانواده فاتح

موشک دیگری که در جریان رژه بندرعباس برای اولین بار به نمایش درآمد، موشک مایل پرتاب کوتاه‌برد «ذوالفقار» بود؛ موشکی شبیه به موشک فاتح اما با سرجنگی بارانی.

موشک فاتح که به نظر میرسد موشک ذوالفقار از بسیاری جهات شبیه به آن باشد، دقیقترین موشک بالستیک ایرانی با میزان خطای زیر ۵ متر است.

این موشک با سوخت جامد می‌تواند اهداف را در فاصله حدود ۷۵۰ کیلومتری مورد اصابت قرار دهد.

به نظر می‌رسد طول موشک ذوالفقار ۸٫۹ متر، وزن مسلح آن حدود ۴هزار کیلوگرم، قطر آن ۶۸ سانتی متر و وزن سرجنگی آن نیز حدود۵۰۰ کیلوکرم باشد که با سرجنگی بارانی گزینه مناسبی برای هدف قرار دادن مواضع دشمن و نیز باندهای فرودگاهی است.

البته در جریان این دو رژه، سامانه های مهم دیگری هم بعضا برای اولین بار به نمایش درآمدند که در آینده بیشتر از آنها خواهیم گفت.