وبسایت روزنامه امروز خراسان جنوبی
در این گزارش به مناسبت سالروز بازگشت ازادگان به سراغ موسسه فرهنگی و هنری پیام آزادگان از موسسات فعال در حوزه ثبت خاطرات ازادگان رفته ایم و ضمن مصاحبه با دوتن از مسئولین این موسسه با ابراهیم اعتصام آزاده سرافراز جنگ تحمیلی نیز به گفت و گو نشسته ایم. در بخش هایی از این مطلب می خوانیم:
«قلعه قوند از نحوه مواجه نادرست مسئولین با موضوع اسارت خبر داده و می افزاید: اینکه ما هنوز نتوانستیم بخش فرهنگی و نبض اسارت رزمندگان را در اردوگاه عراق کشف کرده و به مردم معرفی کنیم عوامل زیادی دارد که یکی از آنها کم‌لطفی بسیاری از مسئولان کشوری و لشکری در حق آزادگان است، چراکه آنها معتقدند نباید بخش اسارت را پررنگ کرد چون اسارت به معنای واقعی افتخار نیست و با چنین بهانه‌ای این قشر مظلوم را نادیده گرفتند، به نظر می‌رسد به تشابه داستان به اسارت رفتن حضرت زینب و خاندان امام حسین (ع) نیز توجهی نشده است، درواقع در این زمینه کاری انجام‌نشده است و صرفاً در حد تولید فیلم‌های بسیار ضعیف خلاصه می‌شود.»
«اعتصام با اشاره به تعبیر خاص رهبر معظم انقلاب در خصوص آزادگان می افزاید: رهبر معظم انقلاب از آزادگان به‌عنوان بنیان‌المرصوص و الماس‌های درخشان یادکردند، با توجه به شرایطی که دشمن برای آزادگان ایجاد کرده بود به‌گونه‌ای که حتی از حداقل امکانات محروم بودند و باوجود اینکه سختی و رنج‌های زیادی را تحمل می‌کردند تسلیم دشمن نشدند، همین امر از هر یک از آزادگان سرمایه معنوی بزرگی برای کشور ساخت.»
عصمت علی آبادی
تبین خاطرات اسراء الگوی بسیار مناسب برای جوان و نوجوان و حتی مسئولان کشور است که می‌تواند راهبر و راهکاری فرهنگی مناسبی در مقابله با جنگ نرم دشمن باشد.
آزادی و آزادگی یادآور دوران اسارت آزادگان ما در اردوگاه‌های مخوف رژیم بعث است. آزادگانی که در اسارت با سرافرازی تن به ذلت نداده و باوجود شکنجه و سختی‌های فراوان بعد از مدت‌ها تحمل دوری به کشور بازگشتند، سالروز ورود آزادگان بهانه‌ای شد تا به موسسه فرهنگی و هنری پیام آزادگان برویم. این موسسه رسالت خود را گم نشدن صدا و پیام آزاگان می داند. انتشار خاطرات اسرا و گردآوری اطلاعات اسرای هشت سال دفاع مقدس، انتشار صوت و فیلم هایی در حوزه اسارت و آزادگان بخش هایی از فعالیت این موسسه است.
در آستانه سالگرد بازگشت اسرا به خاک وطن این موسسه نشستی خبری را برگزار کرده بود که توانستیم ضمن گفتوگو با دو تن از مسئولین آن با یکی از آزادگان سرافراز میهن نیز گفت و گوی کوتاهی داشته باشیم.
فریبرز خوب نژاد جانشین مدیرکل موسسه فرهنگی و هنری پیام آزادگان می گوید: مردم هر کشوری دفاع از سرزمین خود را مقدس میدانند اما این تقدس در دنیا با آنچه در فرهنگ ما به آن اشاره‌شده است ازنظر ماهیت تفاوت دارد، در این صورت انسان‌های آن نیز متفاوت می‌شود.
وی می افزاید: میانگین سنی بیشترین رزمندگان ما بین ۲۰ تا ۲۴ بوده است باید این مسئله واکاوی شود که چه فرهنگی جوان و نوجوان آن روز را باوجود سختی‌های بسیار وادار می‌کند که به هر طریقی خود را به جبهه برساند. اگر این موارد برای جوانان امروز تبین شود به‌طورقطع بر روی آنان اثرات مثبتی خواهد داشت.
خوب نژاد تصریح می کند: باید روحیات، رفتارها، پاکی، شجاعت، اعتقادات رزمندگان و اسرای ما در اسارت برای نسل امروز بیان شود، باید توضیح داده شود که چه فرهنگی بر فضای عمومی کشور حاکم بود که جوان و نوجوان ما تلاش می‌کرده به هر طریقی خود را به جبهه برساند و از کشور خود دفاع کند چراکه آنچه مسلم است در آن زمان مسئول مافوق و مادون به دنبال خدمت بی‌منت بودند فضای دزدی، حقوق‌های نجومی برخی مسئولان، قوم‌گرایی، خانواده گرایی بر کشور حاکم نبوده است بلکه خدمت بی‌منت، ازخودگذشتگی، ایثار و فداکاری ازجمله ارزش‌های حاکم بر کشور بود.
وی ادامه می دهد: خدمت به همنوع، ایثار و فداکاری اسرای ما در دوران اسارت باوجود نبود حداقل امکانات بیشتر خود را به نمایش گذاشته است این امری که در سایر نقاط دنیا یا دیده نمی‌شود یا اگر باشد هیچ‌گاه به میزان آنچه ما در بین اسرای خود مشاهده کردیم نبوده است.
جانشین مدیرکل موسسه فرهنگی و هنری پیام آزادگان می گوید: ما نیاز داریم که فرهنگ دوران دفاع مقدس و به‌خصوص اسارت اسراء را برای جوانان امروزی تبیین کرده و ترویج کنیم اما در این مسیر مراقب باشیم که آنچه بیان می‌شود همان چیزی باشد که رخ‌داده است. مبادا تصور کنیم که موضوع قابل‌توجهی برای گفتن وجود ندارد و بخواهیم چیزی بر آن اضافه کنیم؛ نه؛ دوران دفاع مقدس و به‌خصوص دوران اسارت آن‌قدر خاطرات، حوادث و تعاملات زیبا در بطن خود دارد که نیاز نیست آن را پرورش داد بلکه همان اصل مطلب اگر بیان شود برای تأثیرگذاری مثبت آن بر روی جوانان امروز کافی است، فرهنگ حاکم بر دوران دفاع مقدس و اسارت نمونه نگاه، رفتار و تعامل سازنده بین فرمانده و سرباز مسئول و کارمند امری است که سبب شد تا یک ملت در مقابل دنیا ایستادگی و مقاومت کرده و تن به زورگویی‌های استکبار جهانی ندهد.
در ادامه گزارش باخانم فرزانه قلعه قوند معاون پژوهشی موسسه فرهنگی هنری پیام آزادگان به گفتوگو پرداختیم.
وی با اشاره به اهمیت تاریخ اسارت و اسرا می گوید: وقتی صحبت از دفاع مقدس می‌شود ممکن است فقط تعدادی رزمنده را مجسم کنیم که در گروه‌های ارتشی، بسیجی و مردمی به جبهه رفتند که از آنها تعدادی مجروح یا شهید شدند و بعضی نیز به اسارت درآمد، اگر بخواهیم بخش اسارت را از بیرون گود تماشا کنیم ممکن است تصور شود این افراد بالاخره درزمانی اسیر شدند و بعد از مدتی هم به میهن برگشتند اما وقتی به‌صورت عمیق آن را بررسی کنیم مشاهده می‌کنیم که روزهای درس‌آموز و داستان اسارت خارج از تصورات ماست.
قلعه قوند از نحوه مواجه نادرست مسئولین با موضوع اسارت خبر داده و می افزاید: اینکه ما هنوز نتوانستیم بخش فرهنگی و نبض اسارت رزمندگان را در اردوگاه عراق کشف کرده و به مردم معرفی کنیم عوامل زیادی دارد که یکی از آنها کم‌لطفی بسیاری از مسئولان کشوری و لشکری در حق آزادگان است، چراکه آنها معتقدند نباید بخش اسارت را پررنگ کرد چون اسارت به معنای واقعی افتخار نیست و با چنین بهانه‌ای این قشر مظلوم را نادیده گرفتند، به نظر می‌رسد به تشابه داستان به اسارت رفتن حضرت زینب و خاندان امام حسین (ع) نیز توجهی نشده است، درواقع در این زمینه کاری انجام‌نشده است و صرفاً در حد تولید فیلم‌های بسیار ضعیف خلاصه می‌شود.
وی ادامه می دهد: در بخش اسارت خارج از دین، مذهب، سیاست و جناح‌بندی با انسان‌هایی بالاتر از نسل خود روبرو می‌شویم که با صبر و مقاومت و همدلی و ایثار و… از پله‌های رسیدن به کمال بالا می‌روند، به‌طورقطع در آنجا اتفاقاتی رخ‌داده که زمینه‌های این کمال‌یافتگی را به وجود آورده است، امروز ضرورت دارد که ما آن اتفاقات را کشف کرده و در قالب فیلم، کتاب، سریال، سرود، شعر و… به جامعه معرفی کنیم.
قله قوندبا اشاره به مانور رسانه ای رژیم بعث بر روی اسرای کم سن تصریح می کند: به‌عنوان‌مثال وقتی‌که دشمن در بوق تبلیغاتی خود جار می‌زد که اسرای نوجوان ایرانی را از مهدکودک به جبهه‌ها آوردند؛ این اسرا همچون انسان‌های بزرگ تن به مصاحبه نمی‌دادند و اگر مصاحبه می‌کردند موجب رسوایی دشمن بعثی می‌شدند، آنها مواجهه فعالانه‌ای با بلندگوها و رسانه‌های تبلیغی و خبری غرب داشتند و بارها و بارها تمام بساط آنها را شکستند اما اسیر تبلیغات دشمن نشدند.
وی می افزاید: در اسارت خلاقیت و ابتکار رزمنده‌ها بسیار عالی بود یعنی اسرا با کمترین ابزار وسایل و چیزهایی را می‌ساختند که در نوع خود بی‌نظیر بود، ایثار، مقاومت، صرفه‌جویی، به جان خریدن شکنجه دیگران، صبر، کارهای فرهنگی و تقویت ایمان ازجمله اقدامات اسرا بود، آنچه رهبر معظم انقلاب در نام‌گذاری سال‌‌ها اعلام می‌کنند که نشان از همدلی، مقاومت، صرفه‌جویی و.. دارد، آزادگان توانستند آن را در اسارت به‌صورت عملی نشان دهند، بنابراین اگر قرار است بخش‌های فرهنگی و سازنده اسارت را برای جوان یا نوجوان امروز نهادینه کنیم باید به‌صورت غیرمستقیم و بدون دسته‌بندی روی موضوعاتی که نیاز امروز جامعه است مانند خلاقیت و ابتکار اسرا کارکنیم، وقتی انسان در تنگنا قرار می‌گیرد خلاقیت او شکوفا می‌شود، آزادگان نیز وقتی در این شرایط قرار گرفتند، با ابتکارات و خلاقیت خود چیزهایی را تولید کردند که باعث تعجب بود.
معاون پژوهشی موسسه فرهنگی هنری پیام آزادگان با اشاره به زمینه بسیار عالی برای الگو برداری از ازادگان در همه شئون فرهنگی و اقتصادی می گوید: نهادها و سازمان‌های مختلف کشور هرکدام در حیطه کاری خود می‌توانند درباره اسارت تحقیق کرده و از آنها موضوعات بسیار باارزشی را استخراج کرده و بهترین استفاده را ببرند، به‌عنوان مثال آموزش‌وپرورش درباره اینکه چگونه یک اسیر نوجوان کم‌سواد بعد از بازگشت می‌تواند بر ۷ زبان زنده دنیا مسلط باشد تحقیق کرده و از مسائلی ازاین‌دست برای سیستم آموزشی خود الگوبرداری کند، بخش تئاتر و هنری می‌تواند سرود و موسیقی را از دل اسارت بیرون بیاورد به‌عنوان‌مثال اسراء نمایشنامه را فی‌البداهه نوشته و بدون ابزار و با خلاقیت یک نمایش را اجرا می‌کردند، اجرای نمایش، مجسمه‌سازی، سرود، طراحی روی سنگ، ورزش‌های گروهی و انفرادی یا موارد دیگر، موضوعات قابل‌تأمل دیگری هستند که می‌تواند موردتوجه و استفاده‌ی همه‌ی نهادها یا سازمان‌ها قرار بگیرد، وجود حاج‌آقا ابوترابی که به اسرا دیدن روشنایی و مثبت اندیشی را یاد می‌دادند و به‌تمام‌معنا خون امید، عشق، همدلی، صبر، مقاومت و شور زندگی را در رگ اسرا جاری می‌کردند، نمونه‌های خوبی برای نشر، ترویج و آموزش است.
در ادامه گزارش با ابراهیم اعتصام، آزاده سرافراز دفاع مقدس به گفتوگو پرداختیم، وی جزو اسرای مفقودالاثری به شمار می رفت که بعد از اسارت، صلیب سرخ جهانی آنها را ندیده بود و به همراه اسرای دیگر در پادگانی بی‌نام‌ونشان و مخوف به سر می‌بردند. پس از اتمام جنگ تحمیلی و بعد از آن با توجه به حمله صدام به کویت آن ها هیچ امیدی برای آزادی خود نداشتند اما به یاری خدا به آزادی می‌رسند. ابراهیم اعتصام و چند تن دیگر روز ۷ شهریور ۱۳۶۹ به‌عنوان نخستین گروه بعد از طی مراحلی به کشور بازگشتند.
وی پیش از اسارت در آموزش پرورش به‌عنوان معلم مشغول به تدریس بود که بعد از حضور در جبهه طی عملیاتی در شلمچه اسیر می‌شوند و به مدت ۲ سال ۳ ماه اسارتشان به طول می‌انجامد و در شهریور ۱۳۶۹ همراه با سایر آزادگان به وطن اسلامی باز می گردد.
حاج ابراهیم بعد از اسارت ادامه تحصیل داده و مدارج عالی را طی می‌کند، سپس مدتی به‌عنوان مدیرکل آموزش پرورش استان سیستان و بلوچستان و بعد معاون فرهنگی تربیتی سازمان آموزش‌وپرورش مدارس استثنایی کشور مشغول به کار بوده و سرانجام بعد از سال ۹۲ که بازنشسته شدند در کانون مدارس اسلامی کشور به‌عنوان معاون هماهنگی امور استان‌ها مشغول به فعالیت می شوند.
ابراهیم اعتصام کتابی با نام «به سمت پرواز» با موضوع خاطرات در اسارت را به رشته تحریر درآورده است که در تاریخ ۲۵/۵/۱۳۹۵ در سرای اهل‌قلم از آن رونمایی شد.
این رزمنده دوران دفاع مقدس می گوید: انقلاب اسلامی ما به رهبری حضرت امام یک رخداد بی‌نظیر در کل دنیا بود که آثار آن نه‌تنها متوجه این سرزمین بلکه شامل حال جهان بشریت شد که به لطف و یاری خدا ادامه دارد.
وی تصریح می کند: بحث دوران دفاع مقدس، فضایی معنوی را در کشور ایجاد کرد که بعد از واقعه کربلا و عاشورا ازنظر روحیه ایثار، جهاد و ازخودگذشتگی در نوع خود بی‌نظیر بود، این جهاد و دفاع مقدس ابعادی همچون شهادت، جانبازی و اسارت را به همراه خود داشت.
اعتصام با اشاره به تعبیر خاص رهبر معظم انقلاب در خصوص آزادگان می افزاید: رهبر معظم انقلاب از آزادگان به‌عنوان بنیان‌المرصوص و الماس‌های درخشان یادکردند، با توجه به شرایطی که دشمن برای آزادگان ایجاد کرده بود به‌گونه‌ای که حتی از حداقل امکانات محروم بودند و باوجود اینکه سختی و رنج‌های زیادی را تحمل می‌کردند تسلیم دشمن نشدند، همین امر از هر یک از آزادگان سرمایه معنوی بزرگی برای کشور ساخت.
وی در پایان عنوان می کند: آنچه در دوران دفاع مقدس و اسارت گذشت سبب شد که مردم ما به کمالات اخلاقی و انسانی مزین شده و به مقام عبودیت دست یابند، این موضوعات سرمایه‌های بزرگی برای فرهنگ جامعه ما است که اگر بخواهیم جایگاه خود ازنظر عزت و شرف در جامعه بشری حفظ کنیم باید آن فرهنگ را احیا و ترویج کنیم چراکه عزت و عظمت امروز کشور ما به‌واسطه انقلاب اسلامی، ایثار، جهاد و فداکاری رزمندگان با دشمنان بوده است، امروز باید فرهنگ حاکم بر دوران دفاع مقدس و اسارت در بین مردم و به‌طور اولی میان مسئولان به جریان افتاده و به آن عمل شود.
