وبسایت روزنامه امروز خراسان جنوبی
اینجا بازار بیرجند است، بازاری که روزگارش خیلی هم روشن نیست و مساحتی فراخ ندارد. عرض معبر بازار کمتر از ۵ متر است و دستفروش با بساطی روی زمین یا با گاری چهار چرخ و برخی هم حجره ای ساخته اند از داربست. روز را شب می کنند دستفروشانی که تعداد دقیقشان از هیچ منبع رسمی اعلام نشده است. خودشان و مسئولان شهری می گویند «ناچاریم». کسبه معتقدند «مانع کسبند»، و برخی مردم می گویند «باند هستند و مایه نا آرامی».
ساماندهی دستفروشان در سطح بازار بیرجند به رغم گذشت سال‌ها همچنان کلاف سردرگمی است که علاوه بر نازیبایی شهر و سطح بازار، کار کسبه را کساد کرده و موجب شده تا رویه‌ای بی‌سامان به خود بگیرد. طی چند سال اخیر چهره شهر بیرجند شاهد حضور و فعالیت دستفروشان در خیابان‌های مختلف , و سطح بازار است که این امر مشکلات فراوانی را برای کسبه شهر ایجاد کرده است. وفور دستفروشان و فراوانی آنها به دلیل نبودِ نگاه صحیح و واقع‌گرایانه نسبت به فعالیت آنها به‌گونه‌ای است که بسیاری از شهروندان و مسئولان هنوز نمی‌دانند که دستفروشی را به رسمیت بشناسند و یا باید آن را در زمره مشاغل کاذب به‌حساب آورند. دستفروشان سطح بازار بیرجند که به دلیل مهاجرت از روستاها و بیکاری هرروز بر تعداد بساط‌های آنها افزوده می‌شود به‌دفعات مکرر با برخورد شدید مأموران شهرداری مواجه شده و مجبور می‌شوند بساط خود را با اضطراب جمع‌آوری و یا به اتهام سد معبر تاوان آن را با جریمه بدهند.
به دلیل اینکه این دستفروشان از هیچ قاعده صنفی و یا استانداردی تبعیت نمی‌کنند لذا در بساط آنها از هر نوع محصول اعم از خوراکی و بهداشتی می‌توان یافت کرد و در این آشفته‌بازار رد پای هیچ مامور و یا سازمانی برای تأمین سلامت مردم یافت نمی‌شود. هرچند بارها تمهیداتی اتخاذشده و دستفروشان و میوه فروشان حاشیه خیابان به مکان‌های خاصی در شهر هدایت‌شده‌اند تا اجناس خود را در محل‌های مشخص‌شده به فروش برسانند، اما ساماندهی دستفروشان همچنان رویه‌ای بی‌سامان در بیرجند دارد. امروز با توجه به معضلات این بازارها مشاهده می کنیم مدیریت شهری درباره برخورد با دستفروشان بازارهای هفتگی سرگردان است و هنوز تکلیف چنین معضلی مشخص نشده است. قدمت آمدن این مهمان های ناخوانده کف بازار روز به خیلی پیش تر برنمی گردد. چند سالی است که افزایش تعدادشان نفس بازار را گرفته اما این اواخر خبرهای تازه ای از آغاز ساماندهی دستفروشان بازار بیرجند با تدبیری تازه به گوش می رسد.
دستفروشی در بازار بیرجند به یک معضل و تهدید فرهنگی، امنیتی و اخلاقی تبدیل شده است
این بار جمعی از کسبه بازار بیرجند با امضای یک طومار و ارسال آن به شهردار بیرجند و روزنامه امروز خراسان جنوبی خواستار برخورد با دستفروشان به ویژه دستفروشان افاغنه هستند که این موضوع را خبرنگار ما از کسبه بازار بیرجند پیگیر شد. یکی از کسبه بازار در گفتگو با خبرنگار ما گفت: دستفروشی در بازار بیرجند به یک معضل و مشکل اساسی و تهدید فرهنگی و امنیتی و اخلاقی تبدیل شده است. خانی زاده اضافه کرد: با وجود اختیاراتی که شهرداری در زمینه جمع آوری سد معبر دارد اما خیلی از عوامل در اجرای آن دخیل هستند تا عملیاتی شود. وی با بیان اینکه شهرداری قصد جمع آوری دستفروشان را ندارد، افزود: وضعیت کنونی دستفروشی در بازاربیرجند که از نقاط گردشگری این شهر بوده و سالانه جمعیت بی شماری را پذیراست، به گونه ای که به مغازه دار خیابانی مبدل شده است و بسیاری از کوچه و گذرها مسدود شده که درصورت هرگونه حادثه ناگواری امکان امدادرسانی میسر نیست. وی افزود: انتظار است سازمان هایی که از نظر قانونی توانایی وارد شدن به ساماندهی دستفروشان را دارند به کمک شهرداری بشتابند تا لطمه بیشتری به بازار وارد نشود.یکی دیگر از کسبه بازار بیرجند معضل دستفروشان را اصلی ترین معضل در بازار بیرجند دانست و گفت: دستفروشان هیچگونه عوارض و مالیاتی پرداخت نمی کنند و علاوه بر این، دستفروشان مزاحم مسیر تردد مردم نیز شده اند. کریمی با اشاره به برخوردهای نامناسب و یا برخوردهای گزینشی با دستفروشان توسط ماموران شهرداری عنوان کرد: در مواردی دیده شده برخی دستفروشان درحاشیه بازار مانکن قرار داده و لباس زنانه به فروش می رسانند. وی، معضل دستفروشان را یکی از مشکلات بزرگ اصناف دانست و گفت: دستفروشان در راسته بازار شروع به دستفروشی می کنند و برای مغازه ها مزاحمت ایجاد می کنند.
شهرداری برخورد با دستفروشان ندارد
خالدی یکی دیگر از کسبه بازار بیرجند ضمن انتقاد شدید از دستفروشان داخل بازار گفت: باید این موضوع در استانداری و فرمانداری بیرجند پیگیری شود و برای حل این معضل ریشه یابی کنند. وی با بیان اینکه حق و حقوق کسبه در بازار ضایع می شود، افزود: بهترین راه حل برای این معضل این است که مکانی برای دستفروشان تهیه کنند و همه آنها در این مکان فعالیت کنند. خالدی عنوان کرد: تاکنون چندین مرتبه به شهرداری مراجعه کرده ایم اما شهرداری با آنها برخورد نمی کند. خالدی خواستار برخورد قاطع با دستفروشان افاغنه هست و می گوید: در این موضوع وظیفه اصلی شهرداری است که با آنها برخورد کند. یاحقی نیز در گفتگو با خبرنگار ما به عرض کم بازار اشاره می کند و می گوید: با وجود دستفروشان شاهد مشکلات بی نظمی، استفاده از الفاظ رکیک، برخورد نامناسب با خانم ها، فروش اجناس بی کیفیت ، مشکلاتی در رفت و آمد و مزاحمت برای کسبه هستیم که انتظار داریم این دستفروشان ساماندهی شوند. وی بهترین راه حل را در نظر گرفتن جا و مکانی برای دستفروشان عنوان کرد و افزود: باید مکانی برای آنها در اطراف بازار یا مکانی که رفت و آمد مشتری باشد در نظر بگیرند تا شاهد این بی نظمی، پریشانی و چهره بد بازار نباشیم. وی با بیان اینکه فراوانی دستفروشان در حال حاضر رقابت ناسالمی با واحدهای صنفی به وجود آورده که می‌توان از آن به‌عنوان معضلی لاینحل یادکرد، افزود: افزایش بی‌رویه دستفروشان موجب شده کسبه رغبتی به دریافت پروانه کسب نداشته باشند. یاحقی بابیان اینکه ادامه این روند منافع اصناف را به خطر می‌اندازد و به بی‌قانونی دامن می‌زند، افزود: به رغم تلاش‌های شهرداری برای زیباسازی مبلمان شهری، عدم ساماندهی دستفروشان و بی‌نظمی فعالیت این افراد، چهره شهر را به هم می‌ریزد و به‌نوعی ناراحتی کسبه شهر را در بردارد.
مجبور شدیم بساط کنیم
کریم ازجمله دستفروشانی است که در محل بازار بساط گردو و زیره سبز به پا می‌کند و می گوید: این شغل افراد و کسبه بی سرمایه است. وی در پاسخ به سؤال خبرنگار ما که چرا به این کار روی آورده می‌گوید: شهرداری ما را به چشم مزاحم نگاه می‌کند و برخورد قهری با ما دارد اما هیچ شخصی تا حالا از ما نپرسیده که چرا ما اینجا مجبور شدیم بساط کنیم؟ وی ادامه می‌دهد: بساط ما درروی سنگفرش خیابان و در گرما و سرما از روی دل‌خوشی و یا از سر سودای پولدار شدن نیست بلکه توان مالی ما همین‌قدر برای گذران زندگی است. کریم یاد آور شد: ماقبل از هر شخص یا نهادی از طرح ساماندهی استقبال می‌کنیم زیرا حداقل این‌طوری هیچ شخصی با خشونت بساط ما را کف خیابان به هم نمی‌ریزد. وی بیان کرد: باید قبول کرد که عده‌ای مانند من بنیه خریداری یا اجاره مغازه ندارند و لذا نمی‌توان ما را از جامعه حذف کرد و اجازه کار نداد بلکه باید در این بازار جایگاهی هم برای ارتزاق امثال من ایجاد کرد. وی ضمن استقبال از اینکه اگر برای یک مکان یا بازاری در نظر بگیرند تا دست فروشان در آن مکان فعالیت کنند، گفت: اگر مجوز خروج از استان به سایر شهرستانها را هم بدهند ما می توانیم هر روز در یک شهر فعالیت کنیم.
دستفروشان را ساماندهی می کنیم
معاون خدمات شهری شهرداری بیرجند، وظایف خود را در قبال ساماندهی دستفرشان پذیرفته و می گوید: طرح جمع آوری و ساماندهی دستفروشان وظیفه ذاتی شهرداری است که شهرداری این بار به صورت جدی دست به کار شده تا دستفروشان بازار و سطح شهر را به گونه ای ساماندهی کند که هیچکس متضرر نشود. حسن خانزاد، دستفروشی را معضل اجتماعی و عامل ایجاد مشکلات بسیاری همچون تخریب سیمای شهر، ایجاد مشکل در تردد عابران در معابر شهری و معضلات ترافیکی می داند و از آن به عنوان یکی از دغدغه‌های همیشگی و مهم مدیریت شهری و شهروندان یاد می کند. وی اظهار می کند: دستفروشی در بازار بیرجند متاسفانه با مشکلاتی همراه است که تاکنون از آنها پیشگیری نشده، از طرفی با توجه به اینکه دستفروشان برای امرار معاش و گذران زندگی اقدام به دستفروشی می‌کنند و در بسیاری از موارد تنها راه ارتزاق آنها همین کار است، باید برای اجتناب از تبعات اجتماعی و امنیتی به جای حذف دستفروشان طرح ساماندهی آنها اجرا شود. وی با بیان اینکه محلی برای ساماندهی دستفروشان و میوه فروشان سیار در نظر گرفته ایم، افزود: مکانی در ابتدای خیابان غفاری به منظور ساماندهی دستفروشان در نظر گرفته ایم و اکنون تعدادی از دستفروشان خیابان جمهوری و سطح بازار در این مکان حضور دارند و بقیه دستفروشان را نیز به این مکان انتقال خواهیم داد. خانزاد از راه اندازی دو مرکز دیگر در آینده نزدیک در مرکز شهر خبر داد و گفت: به هیچ وجه شهرداری به دنبال حذف دستفروشان نیست اما با انتقال آنان به محلی مناسب و در خور ساماندهی می شوند. معاون شهرداری بیرجند با بیان اینکه برای ما منظر شهری حائز اهمیت است، اظهار کرد: برای ساماندهی دستفروشان و میوه فروشان سیار در ورودی و سطح شهر اقدامات لازم را انجام خواهیم داد. وی سد معبر را یکی از مشکلات دستفروشان در سطح بازار دانست و عنوان کرد: در سالهای روز بازارهای مختلفی در نقاط مختلف شهر برپا می شدکه دستفروشان در این روزبازارها حضور پیدا می کردند و کمتر شاهد مشکلات دستفروشان در سطح شهر و بازار بودیم.
به دنبال حذف دستفروشان از شهر نیستیم
براتی شهردار منطقه یک بیرجند در گفتگو با خبرنگار ما گفت: ما در طول سال موضوع سد معبر و برخورد با دستفروشان را بر اساس قانون ۵۵ خدمات شهری، با محوریت بازار بیرجند، خیابان جمهوری، خیابان منتظری و خیابان هفده شهریور را در دستور کار داریم. وی با بیان اینکه برخورد و ساماندهی با دستفروشان اتباع بیگانه از اولویت کار ما است، افزود: اخیرأ در خیابان شهید منتظری ۲۴ وبرای دستفروشان کوچک و ابتدا خیابان غفاری جنب گمرک برای دستفروشان بزرگ و خودروهای میوه فروش سیار در نظر گرفته ایم که دستفروشان را به این مکانها انتقال می دهیم. براتی هدف از جابه جایی دستفروشان به ابتدای خیابان غفاری را ساماندهی عنوان کرد و گفت: به دنبال حذف دستفروشان از شهر نیستیم. وی از راه اندازی میدان میوه و تربار قدیم شهرداری بیرجند واقع در بلوار مسافر جهت دستفروشان سیار خبر داد و افزود: این موضوع در سطح معاونت خدمات شهری در حال پیگیری است که درآینده نزدیک شاهد راه اندازی این مرکز نیز خواهیم بود. براتی درخصوص ساماندهی دست فروشان با بیان اینکه دست فروشی از معضلاتی است که با آن مواجه هستند، گفت: تاکنون در بیرجند در زمینه ساماندهی این افراد اقدامات خوبی از سوی معاونت خدمات شهری و اداره کنترل و نظارت صورت گرفته و همچنان درحال انجام است.
وی باتاکید براینکه همه ارگان های مربوطه از جمله نیروی انتظامی و اداره بهداشت و درمان و دادگستری در ساماندهی دست فروشان کمک حال شهرداری هستند، گفت: این طرح با همکاری ارگان های زیربط بهتر اجرایی خواهد شد. وی عنوان کرد: ساماندهی دست فروشان باید به گونه ای باشد که برگشت به مکان اولیه امکان پذیر نباشد. وی با بیان اینکه واحد رفع سد معبر شهرداری با کمبود نیروی انسانی روبرو می باشد، افزود: دستفروشان هم معضل هستند و هم فرصت که این پدیده اجتماعی را به تیغی دو لبه تبدیل کرده است. شهردار منطقه یک بیرجند با اعلام اینکه در برخورد فیزیکی بین مأمور شهرداری و فروشنده حق به دستفروشان داده می‌شود، عنوان کرد: متأسفانه به دلیل فرهنگ غلط دلسوزی موقت در برخورد با دستفروشان اگر برخوردی هم انجام بگیرد عامه مردم و حتی مسئولان از پدیده دستفروشی طرفداری می‌کنند. به گفته وی باتوجه به نرخ بیکاری و حاشیه نشینی در بیرجند ، دستفروشی همیشه یکی از مشکلات شهر بوده است. با این وجود هیچ گاه به صورت ریشه ای به این مساله پرداخته نشده و بیشتر برخوردها مقطعی بوده است.
