تب خودنمایی در میان نوجوان امروزی

محمد سافلی

۱۸ خرداد امسال همزمان با آغاز ماه مبارک رمضان و پایان امتحانات سال تحصیلی اتفاقی نادر در شهر تهران رخ داد. حدود ۲ هزار دانش‌آموز متولد سالهای پایانی دهه هفتاد و دهه هشتاد به سمت مجتمع تجاری کوروش واقع در بزرگراه ستاری در غرب تهران راهی شدند. تجمع این تعداد نوجوان به حدی بود که کار پاساژ به تعطیلی کشیده شد و نیروی انتظامی نوجوانان را به سمت منزلشان هدایت کرد.این اتفاق به مثابه تلنگری برای مسئولین، جامعه‌شناسان و کارشناسان بود تا به صدای پای نسلی که هیچگاه به آن توجه نمی‌کردند گوش دهند. در سالهای گذشته عمده مباحث جامعه‌شناسی درباره نسل های ایران معطوف به متولدین دهه شصت یا به اصطلاح همان (دهه شصتی‌ها) می‌شد، نسلی که به نسل سوخته معروف بوده و همواره با فرازو فرودهای فراوانی در زندگی شخصی و حتی اجتماعی خود مواجه بودند. این مباحث بیشتر حول کمبودها و مشکلاتی بود که متولدین آن سالها با آن مواجه بودند اما پس از رخداد ۱۸ خرداد صاحب‌نظران مجبور شدند تا به این پدیده و عوامل آن نگاهی بیندازند.

راه آسان به شهرت رسیدن؛ از فضای مجازی تا خودکشی

در گذشته و در زمان «دهه شصتی‌ها» و دو دهه اخیر تنها راه دیده شدن در جامعه، در مقیاس‌های کوچک و بزرگ کم بود. برای مثال اگر یک دانش‌آموز می‌خواست در سطح مدرسه شناخته شود تنها راه آن درس خواندن و رقابت برای کسب مقام «شاگرد اولی» بود. تنها راه معروف شدن در کشور این بود که در رقابت کنکور از سد چندصد هزار داوطلب عبور کرده و رتبه اول تا سوم را کسب کنند؛ اما حالا راه‌های به مراتب آسان‌تر برای دیده شدن وجود دارد. اکنون نه دهه ۷۰ و دهه هشتاد بلکه در میانه دهه ۹۰ این تجمع در روبروی پاساژ کوروش نشان داد که عصر ارتباطات و تکنولوژی نوین ارتباطی سبب شده تا جنس نیاز نوجوانان کاملاً متفاوت با آنچه تاکنون بوده باشد.برای مثال طبق گزارشی در سال ۸۵ ضریب نفوذ تلفن همراه در کشور ۲۱ درصد بود اما حالا و در سال ۹۵ ضریب نفود تلفن همراه که حاصل تقسیم تعداد خطهای فعال موبایل کشور است عدد ۱۰۰ را رد کرده است. آمار تلفن همراه هوشمند به عدد ۴۰ میلیون کاربر رسیده است اما صرف داشتن این تکنولوژی مهم نیست بلکه مهم امکاناتی است که این تکنولوژی به نسلی می‌دهد که همزمان با شروع بلوغشان با این ابزار مواجه شدند و آن را دستاویزی برای نمود و مطرح کردن خود کردند. پیشرفت تکنولوژی موجب برهم شکستن مرزهای جغرافیایی و حتی فرهنگی شده و حال یک دختر و پسر نوجوان در شهرهای دور افتاده از زابل می تواند با نوجوان‌ها در کلان شهرها ارتباط برقرار کرده و با گفتگوی بیشتر به فرهنگ های رفتاری یکدیگر گرایش پیدا کنند.با نگاهی به صفحات، پیچ‌ها و کانالهای تلگرام درمی‌یابیم که اکثر دابسمش‌بازها، هکرها و سلبریتی‌های فضای مجازی متولدین دهه هفتاد و هشتاد هستند. موتور محرک بسیاری از حملات به پیج شخصیتهای معروف و هنرمندان و بازیکنان متولدین این نسل هستند. حتی پدیده میتینگ کوروش از یک کانال تلگرامی به نام Tehran meeting با بیش از دو هزار عضو شروع شد که هرهفته میتینگ های مختلطی در اماکنی مانند پاساژ کوروش، پارک آب و آتش و پاساژ گلستان تدارک می دید که هیچکدام مانند آخری سرو وصدا نکرد.این عطش دیده شدن تنها به فضای مجازی ختم نمی‌شود گاه به کارهای سخیف و تأسف‌بازی همچون خودکشی‌های غیرعادی نیز می‌انجامد. اسفندماه سال گذشته بود که یک کودک ۱۶ ساله بخاطر قطع رابطه دختری به نام دیبا، بر روی تراس خانه قرار گرفت و با سلفی گرفتن از آخرین صحنه زندگی‌اش دار فانی را وداع گفت.

ادامه دارد…