ضربات عمیق روانی ناشی از پدیده طلاق بر روی فرزندان غیر قابل انکار است

طلاق تاثیر فزآینده ای برزندگی و جنبه های مختلف شخصیتی کودکان می گذارد، تحقیقات نشان داده حتی جدایی هایی که به آرامی انجام می گیرد مسیر زندگی کودکان را تحت تأثیر قرارمی دهد. فرزندان طلاق عموماً با دور نمای عاطفی بُغرنجی نسبت به فرزندانی که در خانواده های سالم زندگی می¬کنند رو به رو هستند.

بعد از ظهر نفس گیر

غروب – در خانه
صدای فریادهای مهرداد و ناهید همه فضای خانه را فرا گرفته. هومن چهار ساله بهت زده به مادر و پدرش نگاه می کند. هاله ده ماه از گریه نفسش بند آمده و در روروک بی تابی می کند. هر چه بیشتر می گذرد فریادها بالاتر می رود.
کار به گلاویز شدن می کشد. ناهید وسایل آشپزخانه را به سمت مهرداد پرت می کند و مهرداد هم به سمت او می رود و دست او را محکم می گیرد و از آشپزخانه بیرون می اندازد. سپس با عجله به سمت اتاق خواب می رود و شروع می کند به بستن ساک خود.
لباسهایش را با عجله در ساک می ریزد و در حالی که هومن به دسته ساک او چسبیده و می خواهد با او برود، به سختی خود را به درب خانه می رساند و از خانه خارج می شود.
چهار ماه بعد- در خانه
هومن در گوشه ای از خانه کز کرده و گریه می کند. سراغ پدرش را می گیرد. چهار ماه است او را ندیده و بسیار بی تاب شده است. مادر از بی تابی ها و گریه های وقت و بی وقت او کلافه شده. ناسازگاری هایش زیاد شده. دائما شب ادراری دارد و جویدن ناخن هایش شدت گرفته.
رابطه عاطفی مهرداد و هومن بسیار عمیق بوده و این دوری به شدت بر هومن تاثیر گذاشته است.
غروب- منزل پدربزرگ
هومن از پارک آمده. بسیار ناراحت و غمگین است و استرس دارد. تا از در وارد می شود به جای سلام کردن به پدربزرگ و مادربزرگ و دایی و زن دایی، یک راست به اتاق خواب می رود و شروع به گریه و پرتاب اشیا می کند.
ناهید بلافاصله پشت سر هومن داخل می آید. صدای فریادهای ناهید همه خانه را فرا گرفته.
ناهید: خستم کردی. چته؟ دیگه چی کارت کنم؟ همش گردش و تفریح و پارک. بازم وقت برگشتن این حرکاتت شده. به من چه بابای بی مسئولیتت ما رو ول کرده به امان خدا..
ناهید زیر گریه می زند و مادرش بری دلجویی به سراغ او می آید.
مادر(با استیصال): دوباره چتون شده؟
ناهید(با گریه فراوان): از وقتی بابای بی فکرش ما رو گذاشته رفته، هر جا بچه ای را با پدرش می بینه، تا چند روز زندگی رو به من جهنم میکنه. نمی دونم چه خاکی به سرم بریزم. بدبختی کم دارم، اینم شده قوز بالاقوز..

آنچه جدایی، بر سر کودکان می آورد

طلاق  برای کودکان به معنی ایجاد دو جهان متفاوت است که باید هرکدام را به طور جداگانه درک کرد، کودکان طلاق همواره سعی می کنند که با روحیات و عادات پدر و مادر آشنا شوند و خود را با شرایط آنها تطبیق دهند و این موضوع باعث تضاد شخصیت و دو گانگی در کودک می شود؛ کودکان طلاق همانند کودکانی که دارای خانواده سالم هستند احساس امنیت عاطفی را تجربه نمی کنند و همین امر باعث تاثیر گذاری مستقیم برعزت نفس و دیگر ویژگی های فردی آنان می شود.
فرزندان پس از جدایی پدر و مادرشان درواقع اغلب از اضطراب عاطفی  آشکار رنج میبرند؛ کودکانی که در سن قبل از مدرسه هستند عموماً سر در گم و وحشت زده میشوند و خود را به خاطر جدایی مقصر میدانند، کودکان بزرگتر نیز از جدایی پدر و مادر متحمل تنش های فراوانی می شوند.
ضربات عمیق روحی و روانی ناشی از پدیده طلاق بر روی فرزندان غیر قابل انکار است، اما نکته قابل توجه در این مورد آن است که نمی توان رفتارهای خاص مثل افسردگی ، دیگر آزاری، خود آزاری و دیگر واکنش های منفی را به تمام کودکان طلاق تعمیم داد زیرا هر یک از کودکان تحت تاثیر شرایط خاصی هستند و ویژگی های رفتاری خاص خود را دارند، برای مثال در موردی که به طور خلاصه ذکر شد، از آنجا که کودک رابط عاطفی بسیار عمیقی باپدرش داشته،دوری و جدایی از پدر آسیبهای بسیار جدی بر کودک گذاشته ورفتارهای اضطرابی را در کودک شدت بخشیده است.
البته مهم‌ترین مسئله در مورد فرزندان طلاق، بحث سازگاری است. سازگاری به عنوان یکی از مهم‌ترین اصول در پذیرش آن‌چه به نام طلاق در زندگی کودک اتفاق افتاده است، می‌تواند منشأ و یا کنترل‌کننده رفتارهای آتی فرزندان طلاق باشد.

سازگاری در فرزندان طلاق

باید توجه داشت که عوامل مختلفی می‌تواند بر سازگاری کودکان با طلاق والدین‌شان تأثیرگذار باشد. یکی از این مسایل بسیار مهم ، سن کودک هنگام وقوع طلاق است، کودکان سنین پایین به دلیل آن‌که دارای مهارت‌های کلامی و شناختی محدودتری هستند و از طرفی وابستگی بیشتری به والدین‌شان دارند، تا حدودی آسیب بیشتری از این امر می‌بینند و سازگاری با طلاق، برای‌شان دشوارتر است.
هر چند واکنش اکثر کودکان نسبت به طلاق والدین بر اساس سطح رشدی‌شان متفاوت است  اما رعایت برخی از عوامل کمک می کند تا این بحرانه بهتر پشت سر گذاشته شود:

عوامل موثر بر سازگاری کودک پس از طلاق

اگر طلاق گرفته اید و یا در صدد آن هستید، توجه به این نکات به شما کمک خواهد کرد تا فرزندان با این دوران سخت و پر التهاب بهتر کنار بیایند:
– هر چه کودک با والدی که از خانه رفته دیدارهای منظمی داشته باشد، سازگارتر خواهد بود.
– روابط محبت آمیز و در عین حال مقتدرانه والدی که حضانت کودک را به عهده دارد، سازگاری کودک را افزایش می دهد.
– اگر اضطراب والدی که حق حضانت را بر عهده دارد در حد متوسط یا پایین باشد با کودک خود رفتار بهتری خواهد داشت. لذا والدین باید سعی کنند در این شرایط بسیار مراقب سلامت روان خود باشند.
– در بیشتر موارد پسرهایی که پدر حضانت آن ها را می پذیرد از سازگاری بیشتری برخور دارند. اگر چه مطلوب این است که کودکان هر دو جنس زیر ۵ سال در نزد مادر حضور داشته باشند.  لذا مادر هومن باید سعی کند کاری کند که حتما فرزندش به طورمرتب با پدر ارتباط داشته باشد و حتی اگر هنوز طلاقی هم رخ نداده است و در ظاهر همسرش خانه ر ا ترک کرده و رفته اما برای ملاقات منظم پدر و فرزند تلاش مجدانه داشته باشد.
– سازگاری کودک بعد از طلاق حدود دو سال طول می کشد لذا مادر هومن باید سعی کند هر چند که هنوز طلاقی صورت نگرفته و در ظاهر همسرش خانه را ترک کرد اما حتما برای ملاقات منظم پدر و فرزند برنامه ریزی جدی داشته باشد.
– مادر و پدر هومن باید به او اطمینان دهند که همیشه پدر و مادر او خواهند ماند.
– به کودک اجازه هر سؤالی را بدهند و جواب صادقانه ای برای تک تک آنها داشته باشند
– کلید طلایی در مورد سلامت روانی همه کودکان این است که آنان بدون استثناء و در هر نوع شرایطی، به محبت و نظم احتیاج دارند.
– و نتیجه آخر اینکه، قبل از فروپاشی نهاد مقدس خانواده ، ناهید و مهرداد بیش از هر چیز باید به فکر کودکان خود باشند. ناهید نباید فراموش کند که اگرمهرداد برایش همسرایده الی نبوده اما برای فرزندانش پدر بسیار خوبی بوده است. هر مشکلی در زندگی مشترک قابل اصلاح است(اگر خود زوجین برای اصلاح آن تصمیم جدی داشته باشند). یک بار فرصت دادن به یکدیگر و تلاش برای رفع کاستی ها، کمک می کند تا هومن و هاله، در معرض آسیبهای طلاق قرار نگیرند.
اگر شما هم جز آن دست زوجینی هستید که در آستانه طلاق هستید و یا در ذهن تان به فکر جدایی افتاده اید، بهتر است قبل از هر اقدامی، یک فرصت مجدد به خودتان و همسرتان دهید. استفاده از خدمات روان شناسی خانواده نیز اکیدا توصیه می شود.