۴ دانشگاه ایرانی در جمع برترینهای دنیا در ریاضی و علوم رایانه

دکتر علی گزنی در گفتگو با خبرنگار مهر افزود: نظام رتبه بندی لایدن در سال ۲۰۱۶ با توجه به عملکرد ۸۴۲ دانشگاه برتر بین المللی در دوره زمانی ۲۰۱۴-۲۰۱۱ تعداد ۶۶۵ دانشگاه برجسته در حوزه ریاضیات و علوم رایانه معرفی کرد. مقر این نظام رتبه بندی در هلند است و این رتبه بندی توسط دانشگاه لایدن صورت می گیرد.

معاون پایگاه استنادی علوم جهان اسلام گفت: رتبه بندی لایدن نشان داد که براساس شاخص کمیت تولید علم برتر دانشگاه صنعتی امیرکبیر رتبه ۵۰ دنیا در حوزه ریاضیات و علوم رایانه را کسب کرد.

وی افزود: دانشگاه شریف نیز بر اساس همین شاخص در جایگاه ۷۰ دنیا قرار گرفت. دانشگاه علم و صنعت با فاصله اندکی از دانشگاه شریف رتبه ۷۸ دنیا را از آن خود کرد و دانشگاه تهران در رتبه ۹۸ دنیا قرار گرفت.

رتبه سایر دانشگاه ها در حوزه ریاضیات و علوم رایانه

مجری طرح رتبه بندی دانشگاه ها و موسسات تحقیقاتی کشورهای اسلامی افزود: دانشگاه فردوسی مشهد، تربیت مدرس، صنعتی اصفهان، خواجه نصیرالدین طوسی، تبریز، شهید بهشتی، اصفهان و شیراز به ترتیب رتبه های ۱۸۲، ۲۳۳، ۲۴۳، ۲۵۹، ۳۳۰، ۳۸۶، ۴۲۴ و ۴۳۹ دنیا را کسب کردند.

معیارهای رتبه بندی لایدن

وی اشاره کرد: اثرگذاری علم تولید شده و دیپلماسی علمی  معیارهای رتبه بندی دانشگاه ها در نظام لایدن هستند. در این نظام رتبه بندی، هفت شاخص برای اندازه گیری میزان اثرگذاری علمی مورد استفاده قرار می گیرند.

گزنی افزود: این معیارها عبارتند از: کمیت تولید علم برتر، کمیت علم در تولیدات ۱ درصد، ۱۰ درصد و ۵۰ درصد برتر دنیا و سهم علم ۱ درصد، ۱۰ درصد و ۵۰ درصد برتر از کل تولید علم دانشگاه. دیپلماسی علمی از طریق میزان مشارکت بین دانشگاهی در تولید علم و نیز مشارکت بین المللی مورد سنجش قرار می گیرد.

کمیت تولید علم برتر و سهم آن  از کل تولید علم دانشگاه های کشور

معاون پایگاه استنادی علوم جهان اسلام اضافه کرد: داده های نظام رتبه بندی لایدن از پایگاه استنادی وب آو ساینس (آی.اس.آی) استخراج می شود، اما فقط اطلاعات ۷۵ درصد از نشریات برتر این پایگاه جهت رتبه بندی مورد استفاده قرار می گیرند.

وی گفت: به این ترتیب لایدن در محاسبه کمیت تولید علم برتر هر دانشگاه بخش محدودتری از مقالات نشریات را شمارش می کند که آنها را نشریات هسته می نامد.

گزنی افزود: برای تعیین مقالات ۱ درصد، ۱۰ درصد و ۵۰ درصد برتر، لایدن بعد از تعیین گروه موضوعی مقالات، آنها را بر حسب تعداد استنادهای دریافتی مرتب سازی می کند. به این ترتیب به عنوان مثال، ۱ درصد از مقالاتی که در حوزه ریاضیات و علوم رایانه بیشترین تعداد استنادها را دریافت کرده اند به عنوان کمیت علم ۱ درصد برتر شناخته می شوند.

اثرگذاری و دیپلماسی علمی محور رتبه بندی لایدن

مجری طرح رتبه بندی دانشگاه ها و موسسات تحقیقاتی کشورهای اسلامی خاطرنشان کرد: کمیت تولید علمی که از اثرگذاری نیز برخوردار باشد یکی از مهمترین عوامل در ارتقا رتبه دانشگاه ها است. هر چقدر میزان این کمیت اثرگذار بیشتر باشد رتبه دانشگاه نیز بالاتر خواهد رفت.

وی گفت: این پدیده تنها به رتبه بندی لایدن محدود نمی شود و در سایر نظام های رتبه بندی نیز از اهمیت بسزایی برخوردار است. نگاهی به رتبه های دانشگاه های کشور در کمیت تولید علم ۱ درصد و ۱۰ درصد برتر بیانگر آن است که دانشگاه ها با سیاستگذاری و آموزش قادر خواهند بود تا این کمیت را تا حد مطلوب افزایش دهند.

گزنی افزود: دیپلماسی علمی علاوه بر پتانسیل ایجاد قدرت و ثروت، مستقیما باعث ارتقا سطح کیفی مقالات شده و در نتیجه اثرگذاری آن ها را افزایش می دهد، اما باید در نظر داشت که هر مشارکتی به افزایش کیفیت تحقیقات منجر نمی شود، بلکه انتخاب و تدوین یک راهبرد هوشمند در حوزه دیپلماسی علمی ارتقای کیفیت را در پی خواهد داشت.

وی یادآور شد: نتایج رتبه بندی لایدن نشان می دهد که دانشگاه های کشور در حوزه ریاضیات و علوم رایانه برای توسعه تعاملات علمی باید برنامه مشخصی را دنبال کنند.

اهمیت نظام های رتبه بندی ها

معاون پژوهشی و فناوری ISC گفت: نگاه به نظام های رتبه بندی به عنوان یک هدف مزایا و معایبی دارد، اما استفاده از آن ها به عنوان ابزاری در جهت ارتقا سطح علمی دانشگاه با درک نقاط قوت و ضعف دانشگاه و همچنین شناساندن دانشگاه در سطح منطقه و جهان مزیت عمده نظام های رتبه بندی هستند.

وی افزود: به عنوان مثال بر حسب کمیت تولید علم برتر، دانشگاه های صنعتی امیرکبیر، شریف، علم و صنعت ایران و تهران به ترتیب رتبه های ۲۶، ۳۷، ۴۳ و ۵۰ آسیا در حوزه ریاضیات و علوم رایانه را کسب کرده اند. حال سوال اینجاست که تا چه اندازه دانشگاه ها در این خصوص به اطلاع رسانی در سطح آسیا پرداخته اند؟

گزنی گفت: به عنوان یک مثال دیگر و در جهت ارتقا سطح علمی، دانشگاه صنعتی امیرکبیر در فاصله سال های ۲۰۱۴-۲۰۱۱ تعداد ۶ مقاله در مجموع مقالات یک درصد برتر دنیا منتشر کرده است. این رقم برای موسسه فناوری ماساچوست (MIT) ۳۶ است که از این لحاظ رتبه اول دنیا را در حوزه ریاضیات و علوم رایانه را در اختیار دارد.

وی تاکید کرد: بنابراین برای کسب مقام اول دنیا بر حسب شاخص کمیت تولید علم ۱ درصد  برتر، دانشگاه صنعتی امیرکبیر می داند که نیاز به ۶ برابر کردن تولید علم خود در مجموعه مقالات ۱ درصد برتر دنیا دارد. بنابراین نظام های رتبه بندی ابزار مناسبی در جهت تعیین نقاط و ضعف و برنامه ریزی برای بهبود عملکرد پژوهشی هستند.

مجری طرح رتبه بندی دانشگاه ها و موسسات تحقیقات کشورهای اسلامی گفت: در دیدار جمعی از اساتید دانشگاه ها با رهبر انقلاب، ایشان هدایت مقالات علمی به سمت نیازهای کشور را توصیه فرمودند.

وی گفت: در سال ۲۰۱۴ حدود ۱۴۵ هزار پژوهش در سطح کشور انجام شده و نتایج آن در پایگاه های معتبر ملی و بین المللی منتشر شده است. این واقعیت بیانگر ظرفیت عظیم تولید علم در کشور است. بنابراین هرچند ارتقا رتبه در نظام های رتبه بندی بین المللی از اهمیت ویژه ای برخوردار است، اما رفع نیازهای کشور با هدایت مقالات علمی اولویت اصلی تولید علم است.