مصرف دخانیات دومین عامل مرگ و میر در جهان و از خطرناک ترین دستاوردهای بشر به شمار می رود؛مواد افیونی که بنیان خانواده را هدف قرار می دهد و سبب بروز بسیاری از نابهنجاری ها و آسیب های اجتماعی می شود. مبارزه با این پدیده ضرورت اتحاد جهانی را بیش از پیش آشکار می سازد.
دخانیات به عنوان یک ماده افیونی، نقش مخرب و ویرانگری در زندگی افراد دارد و علاوه بر آسیب رساندن به فرد مصرف کننده بر عملکرد جامعه نیز تاثیرهای منفی می گذارد و به همین علت بلایی خانمان سوز و عامل باز دارنده در توسعه و پیشرفت جوامع به شمار می رود. ماده اصلی دخانیات را توتون و تنباکو تشکیل می دهد، گیاهی با برگهای پهن که برای نخستین بار در قاره آمریکا کشف شد، دود حاصل از سوختن این گیاه، حاوی ماده ای به نام نیکوتین است که پس از استفاده فرد از مواد دخانی، در چند ثانیه وارد جریان خون می شود و به مغز می رسد، این امر ترشح لحظه ای آدرنالین در خون و احساس لذت را به همراه می آورد و با تاثیر بر عصب، فرد را به ادامه استفاده از این ماده وابسته می سازد.
مواد دخانی را می توان عامل بسیاری از بیماری ها جسمی و روحی همچون انواع سرطان ها دانست که به دلیل ناآگاهی و ساده انگاری افراد در استفاده از آن روی می دهد. آنچه سبب بروز نگرانی جهانی از استعمال دخانیات شده در واقع این نکته است که از میان جمعیت هفت میلیاردی جهان، ۱٫۳ تا ۱٫۵ میلیارد تن، دخانیات مصرف می کنند.
در کنار تمامی این عوامل در سال های گذشته استفاده از قلیان به عنوان دیگر ماده دخانی در برخی از کشورها از جمله ایران افزایش یافته که اکنون علاوه بر گسترش مصرف آن در میان نوجوانان و جوانان به برخی جمع های خانوادگی نیز راه یافته است.
گسترش روز افزون استفاده از این مواد آسیب زا در جهان و اهمیت حفظ سلامت انسان ها سبب شد تا سازمان جهانی بهداشت ۳۱ می را برای مبارزه با این مواد افیونی در نظر بگیرد و آن را به عنوان روز جهانی بدون دخانیات نامگذاری کند تا تمامی مردمان جهان بیش از پیش به اثرهای مخرب این ماده افیونی آگاه شوند و در مسیر داشتن دنیایی بدون دخانیات گام بردارند.