دیدار با امام زمان(عج)، ممکن یا غیرممکن؟

بسم الله الرحمن الرحیم

موضوع: آیا می توان با امام زمان(عج) در زمان غیبت کبری دیدار کرد؟

نویسنده:حیدری

مقدمه:

در مورد دیدار با امام زمان(عج) در زمان غیبت کبری، دو نظریه وجود دارد؛ عده‌ای آن را ممکن و ضروری می‌دانند و دسته‌ی دیگر دیدار با حضرت را غیرممکن و غیرضروری عنوان می‌کنند. هر کدام از این دو دسته، مستندانی برای دفاع از نظر خود ارائه می‌دهند. آنچه باید در این رهگذر به آن توجه کرد این است که نه آن دسته که دیدار در زمان غیبت را نفی می‌کنند از جرگه‌ی شیعیان خارج‌اند و نه آنهایی که طرفدار ارتباط هستند، بهترند.

مشاهده:

برای مشاهده، مراتب و معانی متفاوتی در نظر گرفته شده است:

۱ـ رویت: منظور از رویت، دیدن بدون شناخت است؛ به دو صورت: الف‌ـ ممکن است حضرت در جمعی یا مراسمی شرکت داشته باشند، مردم ایشان را ببینند ولی نشناسند، بعد از آن هم تا آخر عمر متوجه چنین امری نشوند.

ب: صورت دیگری از رویت، مشاهده‌ی حضرت است به طوری که در این زمان فرد حضرت را نشناسد، اما بعد، متوجه ایشان شده و می شناسند.

۲ـ ملاقات: ملاقات به معنای دیدن حضرت (عج) همراه با شناخت است. یعنی فرد ملاقات کننده هم امام را می شناسد و هم اطمینان دارد که ایشان امام عصر(عج) هستند.

۳ـ فیض حضور: نسبت به ملاقات یک مرحله بالاتر است. یعنی فرد هم حضرت را می شناسد و هم از ایشان سوال می پرسد و جواب می گیرد و با ایشان به گفتگو می نشیند.

۴٫ شهود: شهود یعنی از طریق سیروسلوک فرد به مرحله ای دست پیدا کند که بتواند از وجود حضرت آگاهی پیدا کند و برایشان مکاشفه ایجاد شود.

۵٫ دیدار در خواب.

طبیعتا منظور ما از ارتباط و رویت حضرت گزینه الف از رویت و گزینه ۴ و ۵ نمی‌باشد. اما درباره بقیه مراتب به سخن خواهیم نشست.

مخالفان؛ نفی ارتباط

عده‌ای از علمان جهان تشیع معتقدند که دیدار و ارتباط با حضرت حجت(عج) در زمان غیبت برای شیعیان امکان ندارد و هر کسی که چنین ادعایی می‌کند باید او را نفی و تکذیب کرد. این علما برای دفاع از نظر خود به آخرین توقیع حضرت(عج) استناد می‌کنند.

امام(عج) شش روز قبل از مرگ علی بن محمد سمری، آخرین نائب خود خود، توقیعی صادر می‌کنند بدین شرح: (بسم الله الرّحمن الرحیم. یا علیّ بن محمد السمریَّ. أَعْظم اللّهُ أَجْر إخْوانکَ فیکَ فَإنَّکَ میّت مابینک وبین ستّه أیّام فاجمع أمرکَ ولاتوص الی أحد یقوم مقامک بعد وفاتک, فقد وقعت الغیبه الثانیه [التامه] فلاظهور الاّ بعد اذن اللّهِ عزّوجلّ, وذلک بعد طول الأمد وقسوه القلوب وامتلاء الأرض جوراً. وسیأتی شیعتی من یدّعی المشاهده ألا فمن ادّعی المشاهده قبل خروج السفیانیّ والصیحه فهو کاذب مفتر, ولاحول ولا قوّه الاّ باللّهِ العَلِیّ العظیم.)

«به نام خداوند بخشنده مهربان. ای علی بن سمری! خداوند پاداش برادرانت را درباره تو بزرگ نماید. تو می میری در فاصله شش روز. کارهای خود را انجام بده و به هیچ کس وصیت نکن که پس از تو, جانشینت باشد که غیبت دوم و تام واقع شد و ظهوری نیست, مگر پس از اذن خداوند و این اجازه پس از مدتی است طولانی که دلها قسی و سخت شود و زمین از ستم پرگردد. و به زودی از شیعیان من، خواهند آمد، کسانی که ادعای مشاهده و دیدن مرا بکنند. آگاه باشید، هر کس قبل از خروج سفیانی و صیحه آسمانی، ادعا کند که مرا دیده است، او دروغگوی افترا زننده است. و نیست توان و نه نیرویی, مگر از جانب خداوند بزرگ.»

مشخص است که بر اساس این توقیع هر کسی که ادعای ارتباط با امام را در زمان غیبت داشته باشد، دروغگوست و باید او را تکذیب کرد. اما آیا می توان ماجرا را از زاوایای دیگری بررسی کرد و توقیع حضرت را تفسیری متفاوت کرد؟ گمان می‌کنم موافقان ارتباط با حضرت همین کار را کرده باشند.

علمایی که در موضع مخالفت قرار گرفتند عبارتند است: فیض کاشانی، کاشف‌الغطاء، شیخ مفید و …

به جزء توقیع حضرت حجت(عج) به علی بن محمد سمری، روایاتی که بر ناشناخته بودن حضرت در میان مردم دلالت می کنند، روایاتی که دیده شدن حضرت در مراسم حج را نفی میکنند، روایاتی که دیده نشدن حضرت به عنوان امتحان شیعیان اشاره میکنند، از مستندات مخالفان برای دفاع از نظریه خویش است.

مدعیان دروغین

همچنین گفته می‌شود که اگر امکان ارتباط با حضرت(عج) را بپذیریم، هر روز شاهد مدعیان دروغی متفاوتی خواهیم بود که از گوشه و کنار سربر می آورند و بدین وسیله برای خود طرفداران و اعتباری دست و پا می کنند و حق و حقیقت را پوشانده و دروغ و خرافات را جایگزین آن می کنند و در چنین شرایطی زمانی که حضرت ظهور کنند به دلیل دروغها و مدعیان قبلی ممکن است نفی شوند. اگر چه که با وجود همه‌ی این استنادات، هنوز هم هستند کسانی که ادعای دیدار دارند، اصرار میکنند و حتی راههای موفقیتشان برای دیدار با حضرت را کتاب میکنند.

موافقان؛ تأیید ارتباط

۱ـ موافقان و کسانی که ارتباط با حضرت در زمان غیبت کبری را ممکن می دانند همانند سیدمرتضی، شیخ طوسی و سیدبن طاووس در تفسیر توقیع حضرت به علی بن محمد سمری که در آن اشاره می کنند به دروغگو بودن مدعی دیدار، می گویند: منظور حضرت کسانی است که مُدام در حال ادعا دیدار هستند همچنین اظهار می کنند کسانی که به تشرف واقعی نائل می شوند، ادعایی ندارند و برای کسی عنوان نمی کنند. بقیه نیز تنها از رنگ رخساره از سر درونشان باخبر می شوند و از اوضاع و احوالشان به این مسئله پی می برند.

۲ـ دلیل دومی که ذکر می کنند این است که شاید منظور حضرت از محتوای توقیع و دروغگو خواندن مدعی تشرف، این است که چنین ارتباطی به هیچ عنوان اختیاری نیست. یعنی اگر کسی مدعی شود که هر وقت بخواهد می تواند حضرت را ببیند دروغگوست. این مسئله در ید خود حضرت است

۳ـ برخی از دعاها هستند که شفاف درخواست دیدار حضرت را از خداوند خواستارند مانند قسمتی از دعای عهد که می‌گوید «اللَّهُمَّ ارِنِى الطَّلْعَهَ الرَّشِیدَه والْغُرّهَ الحَمیدَهَ واکْحُلْ ناظِرى‏ بَنْظَرهٍ مِنّى‏ الَیْهِ.» و چون زمان در این دعا ذکر نشده، بنابراین نمی توان ادعا کرد که منظور از آن دیدار در زمان ظهور است. چون زمان ندارد، کل دوران غیبت صغری، غیبت کبری و ظهور را شامل می شود.