بی توجهی به مسکن چگونه رکود را در کشور تشدید کرد؟

مدتی قبل رسانه ملی برای چندمین بار از صاحب خانه هایی که بعد از سال ها خانه دار شده بودند، گزارشی را پخش کرد. گزارش درباره بیان گلایه ها بود از همان صاحبان مسکن های مهرکه شادی شان پس از مدتی کوتاه به دغدغه های فراوان تبدیل شده بود. البته دغدغه ها از زمانی جدی تر شد که وعده های مسئولین در دولت جدید درباره تکمیل پروژه مسکن مهر و ایجاد زیرساخت های لازم و تخصیص بودجه برای آن محقق نشد و انتظارهای صاحب خانه ها به سرانجامی نرسید.  طبق شواهد، بازار مسکن در حال حاضر رکودی بی سابقه را تجربه می کند، رکودی که کمبود عرضه و تقاضا را به دنبال دارد. اما آیا در حقیقت و بطن جامعه، نیاز به مسکن کاهش یافته است؟ به گزارش امروز خراسان جنوبی، در برهه زمانیِ فعلی به دلیل حجم تقاضای متولدین دهه ۶۰ برای ازدواج و مسکن  و همچنین نیاز رایج اقشار مختلف به خانه سازی، شاهد بیشترین میزان تقاضا برای مسکن هستیم. از طرفی قدرت خرید مردم هر روز کاهش می یابد و آن ها را در خرید مسکن و خانه سازی ناتوان کرده است. در این شرایط همراهی دولت در پروژه مسکن مهر و تکمیل آن و تحویل واحدهای نیمه تمام به مردم، به جای توقف کامل این طرح! می تواند راه چاره ای در این رکود باشد. به ویژه آنکه قشر ضعیف و متوسط جامعه از این رکود ضربه بیشتری می بینند و به دلیل کمبود بودجه، جایگزین های کمتری برای تهیه مسکن دارند. در هر صورت توقف طرح مسکن مهر در حالی که هنوز جانشین مناسبی برای آن پیشنهاد نشده، اقدام صحیحی به نظر نمی رسد.
دولت یازدهم برای مسکن مهر چه کرد؟
از ابتدای روی کار آمدن دولت تدبیر و امید، مسئولین ذیربط با حمایت از طرح مسکن مهر و دادن وعده های مثبت برای ادامه و تکمیل این طرح، روزنه امیدی برای خانه دار شدن صاحبان مسکن مهر گشودند. اما هنوز چند ماهی از آغاز رسمی دولت نگذشته بود که عملکرد مسئولین وزارت راه و شهرسازی بر خلاف موضع گیری های قبلی رییس جمهور و به گونه دیگری بود.
بر اساس آمار منتشره از وزارت راه و شهرسازی، از مجموع ۲ میلیون و ۳۶۰ هزار واحد مسکن مهر دارای قرارداد، تا تیرماه ۹۴ مجموعاً یک میلیون و ۴۵۰ هزار واحد به فروش اقساطی رسیده است؛ ولی حدود یک میلیون خانوارِ باقی مانده هنوز چشم‌به‌راه تحویل مسکن خود هستند. این در حالی است که بسیاری از واحدهای مسکن مهر که به فروش اقساطی رسیده‌اند و دفترچه قسط آن‌ها صادر شده، هنوز به متقاضیان تحویل داده نشده است!
علاوه بر کندی در روند تکمیل و تحویل واحدهای نیمه تمام، یکی دیگر از گلایه های متقاضیان مسکن مهر در تجمع های اعتراضی آنها، بی ثباتی و افزایش سطح قیمت هاست. این گلایه در صحبت های یکی از متقاضیان به وضوح مشخص بود: وقتی از نگرانیِ پرداخت ما به التفاوتی صحبت می کرد که هنوز هم میزان آن مشخص نیست؛ ولی هر چه هست این قیمت تمام شده از آنچه در قرارداد اتمام پروژه ذکر شده بود، بیشتر می شود! می دانید که برای قشر آسیب دیده جامعه هزار تومان بیشتر هم ارزش متفاوتی دارد… مشکلات طرح مسکن مهر تا جایی پیش رفت که حتی مقام معظم رهبری(مدظله) در دیدار با اعضای هیئت دولت برای پیگیری و توجه جدی به این طرح تاکید ویژه کردند و از مسئولین خواستند هر چه زودتر پاسخگوی چشم انتظاری مردم باشند.
متاسفانه مشکلات این طرح علاوه بر پایتخت و استان های بزرگ، در سراسر کشور و استان های دور از مرکز شدیدتر است.
تاثیر مسکن مهر بر دیگر ارکان اقتصادی
همانطور که اشاره شد بازار مسکن در حال حاضر از رکودی بی سابقه رنج می برد که تاثیرات مخرب آن نه تنها دامن گیر مردم و متقاضیان مسکن شده، بلکه صاحبان سرمایه ها و سازنده ها و دیگر اقشار درگیر در این بازار را نیز دچار مشکل کرده است. در کنار این آسیب ها، رکود مسکن بر صنایع مرتبط با آن نیز سرایت کرده و اقتصاد ملی را هم تحت تاثیر قرار داده است؛ همانطور که اتابک خبر از روند نزولی شاخص گروه سیمان و فولاد در بورس تهران و نیز کاهش شاخص کل بورس، به عنوان نمونه ای از این تاثیرات، می دهد. رئیس انجمن کارفرمایان صنعت سیمان، با شکایت از عدم حمایت دولت از این صنعت و کاهش تولید سیمان و محصولات فولادی در کشور از عواقب چنین شرایطی اظهار نگرانی می کند و بحران اشتغال و افزایش بیکاری در آینده نزدیک را هشدار می دهد.
با توجه به آنچه گفته شد، در این شرایطِ رکودی طرح هایی مانند مسکن مهر در صورت اجرا و مدیریت صحیح و کارشناسی شده که با اصول اقتصاد مقاومتی نیز همخوانی دارد، می تواند نجات بخش باشد. اما مسئولین دولتی به علت تاثیر مسکن مهر بر نقدینگی منتقد جدی این طرح هستند. حجم نقدینگی یکی از ارکان اقتصادی موثر در کشور است. عاملی که برخی منتقدانِ مسکن مهر مانند طیب نیا، بر آن تاکید کرده و دلیل تشدید رشد نقدینگی را پیشرفت این پروژه تحلیل کردند. اما آمارهای قبل از اجرای این طرح و بعد از روی کار آمدن دولت یازدهم نشان می‌دهد این طرح نقش چندانی در افزایش رشد نقدینگی نداشته است و با وجود عدم تامین اعتبار مسکن‌ مهر همچنان رشد نقدینگی روند سابق خود را حفظ کرده است. تورم یکی دیگر از شاخص های اقتصادی است که درباره رابطه مسکن ‌مهر با آن نظرات مختلفی وجود دارد. برخی معتقدند طرح مسکن مهر به تورم دامن می زند، اما طبق نظر گروهی دیگر، با هدایت صحیح موج نقدینگی به سمت فعالیت های مولد در بخش مسکن، می توان شرایط را کنترل و مدیریت کرد. از دیگر نکات مرتبط با مسکن مهر، رونق بازار و افزایش اشتغال زایی در حوزه های مربوط به مسکن بود که با کاهش تخصیص بودجه به این بخش، این فرصت از بین رفت.
در مجموع برای رقم زدن آینده ای بهتر در بازار مسکن، بایستی طرح های قبلی تکمیل شده و در صورت بروز مشکلات، طرح های جایگزین و مطلوب در شرایط فعلی پیشنهاد شود تا روند تولید و رونق در بازارها تسریع شود، نه آنکه شاهد توقف و رکود باشیم. رکودی که اوضاع را بیش از پیش سخت و سخت تر می کند.