سیف: آمریکا باید برای رفع ابهام بانک های اروپایی احساس مسئولیت بیشتری کند

«ولی الله سیف» که برای شرکت در اجلاس بهاره بانک جهانی و صندوق بین المللی پول به آمریکا سفر کرده بود، در آخرین روز حضور در این کشور، درباره برنامه ها و دستاوردهای این سفر به پرسش های ‘ایرنا’ پاسخ داد.
نشست مشترک صندوق بین المللی پول (IMF) و گروه بانک جهانی(World Bank Group) همه ساله در دو نوبت و با حضور رئیسان کل بانک های مرکزی و وزیران اقتصادی و دارایی کشورهای عضو برگزار می شود. اجلاس بهاره در اواخر فروردین ماه و اجلاس پائیزه (سالانه) به طور معمول در اواسط مهرماه در واشنگتن برگزار و هر سه سال یک بار نیز یکی از کشورهای عضو به عنوان میزبان اجلاس سالانه تعیین می شود. زمان اجلاس بهاره امسال ۱۵ تا ۱۷ آوریل ۲۰۱۶ (۲۷ تا ۲۹ فروردین) بود.
رئیس کل بانک مرکزی در جریان این سفر با حضور در شورای روابط خارجی آمریکا به مفاد برجام و دستاوردهای آن برای ایران اشاره و از برخی نواقص و کاستی ها در برقراری ارتباطات و تعاملات پولی و بانکی انتقاد کرد.
او همچنین با قاطعیت، خواستار رفع موانع ایجاد شده توسط آمریکا و کشورهای غربی در گسترش روابط بانک های بین المللی با ایران شد. مشروح گفت وگوی ایرنا با رئیس کل بانک مرکزی را پیش رو دارید:

** به نظر شما، برجام تا چه حد به بهبود روابط اقتصادی و بانکی ایران کمک کرده است؟
– تفاهم برجام در دوره اخیر اقدامی بسیار بزرگ و تاریخی است که بر اساس مذاکره و تفاهم، ایران توانست حقوق هسته ای خود را تثبیت کرده و ثابت کند اتهاماتی را که دشمنان در مورد انحراف این فعالیت ها مطرح کرده اند بی اساس و غلط است.
این دستاورد بزرگ که تحت حمایت ها و رهنمودهای رهبر معظم انقلاب و با درایت و شجاعت رئیس جمهوری و فداکاری ها و تلاش خستگی ناپذیر تیم مذاکره کننده به سرپرستی دکتر ظریف حاصل شده، متعلق به همه گروه ها و آحاد ملت ایران است؛ لذا همه وظیفه داریم اولا مسئولانه نسبت به حفظ و مراقبت از آن برخورد کنیم و ثانیا بهره مندی کامل از ظرفیت های آن و دستیابی به نتایج پیش بینی شده را مورد مطالبه قرار دهیم و آن را تا تحقق کامل پیگیری کنیم.
تحقق کامل تعهدات طرف های مذاکره حق طبیعی ملت ایران است و باید تا تامین کامل آن با حول و قوه الهی با قاطعیت پیگیری شود. لازم است توجه شود که ویژگی مهم برجام «زمان مند بودن» آن است که در صورت اقدامات و پیگیری های به موقع، با گذشت زمان منافعش به تدریج بیش از گذشته نمایان می شود.
بعد از اجرایی شدن برجام قاعدتا همه طرف های مذاکره باید به سرعت به تعهداتشان عمل می کردند. همه آنها نسبت به اجرای موثر برجام متعهد هستند. در این رابطه ایران اقداماتی را که لازم بود انجام داده است. در طرف مقابل نیز همه تحریم هایی که تعهد شده بود لغو شده اند.
بعد از اجرای برجام صادرات نفت ایران رشد چشم گیری داشته است. همه منابع مالی کشور نیز که باید آزاد می شدند اکنون در دسترس هستند. اینکه شاهدیم در حال حاضر آرامش در بازار ارز وجود دارد و صف تخصیص ارز برای واردات کالا از بین رفته، ناشی از همین شرایط است. البته همانطور که گفته شده هنوز مشکلاتی بر سر راه جابجایی و تبدیل منابع ارزی بانک مرکزی وجود دارد.

** در حال حاضر ارتباطات بین المللی بانکی با کشورهای آسیایی و اروپایی را چگونه ارزیابی می کنید؟
– خوشبختانه طرف های آسیایی و اروپایی کم و بیش تحرک های مثبتی را نشان داده اند. البته نوع برخورد کشورهای اروپایی در این رابطه از منظر همکاری های بانکی متفاوت است. یکی از دلایل اصلی آن هم در کنار پیچیدگی های صنعت بانکداری و زمانبر بودن ایجاد ارتباطات کارگزاری جدید، مربوط به نگرانی ها و ابهاماتی است که بانک ها در مورد کار با ایران دارند.
در بعضی از کشورها نگاه مثبت و استنباطی درست از وضعیت بانک های ایران وجود دارد و لذا می بینیم در عمل کار را با ایران شروع کرده اند. به عنوان نمونه بانک مرکزی ایتالیا با توجه به تحرکات مثبت در روابط دو کشور به خصوص بعد از بازدید رئیس جمهوری، به صورت فعال همکاری با بانک مرکزی ایران را در سطح مناسبی شروع کرده است. حتی در حاشیه اجلاس صندوق بین المللی پول در واشنگتن یک تفاهم نامه بانکی بین بانک های مرکزی دو کشور در ارتباط با گسترش روابط و همکاری های فنی به امضا رسید.
همچنین چند بانک بزرگ ایتالیایی که به همراه نخست وزیر آن کشور به تهران سفر کرده بودند ارتباطات خوبی با برخی بانک های تجاری کشور شروع کرده اند. در جلسه ای که در بانک مرکزی با هیات بانکی ایتالیا به سرپرستی رئیس انجمن بانکداران ایتالیا داشتیم طرف ایتالیایی علاقمندی زیادی برای گسترش روابط بانکی با ایران نشان داد و همزمان یکی از بانک های تجاری بزرگ و بین المللی آن کشور روابط بانکی با بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران را آغاز کرد.
بانک های اتریشی نیز تمایل زیادی نشان داده اند و در حال انجام تشریفات و مقدمات مربوط به افتتاح حساب برای بانک مرکزی و برخی بانک های تجاری هستند. گسترش روابط با بانک های اروپایی به تدریج وضعیت مناسب تری پیدا خواهد کرد.

* مشکلات موجود در برقراری ارتباطات بانکی بین المللی چه مواردی است؟
– لازم است به این مهم توجه شود که مکانیزم های بانکی، بانکداری و روابط کارگزاری بانکی یکی از پیچیده ترین موضوعات بین المللی است. این پیچیدگی ها و قوانین و مقررات حاکم بر بانکداری بین الملل تحت تاثیر دو عامل مهم بحران جهانی که بانکها در گسترش آن در سطح بین المللی نقش اصلی را داشتند و گسترش پولشویی و تامین مالی تروریسم که باز بانکها محمل اصلی آن بوده اند، تشدید شده اند و متاسفانه در این سالها به علت تحریم های ظالمانه و انزوای سیستم بانکی کشور فاصله بعضا زیادی بین روش های بانک های ایران با استاندارد های بین المللی وجود دارد؛ البته با تلاش شبانه روزی همکاران بانک مرکزی و سیستم بانکی کشور اقدامات خوبی برای شناسایی خلا ها و پر کردن آنها در دست اقدام است. به عنوان یک تجربه تلخ باید اذعان کرد که بازسازی و جبران ویرانی ها و تخریب ها به زمانی به مراتب بیشتر از ساختن یک بنای جدید نیاز دارد.
شاید جالب باشد که بدانیم یکی از موضوعات مورد بحث در نشست اخیر صندوق بین المللی پول و همچنین هیات ثبات مالی، همین موضوع بیش از حد پیچیده شدن مسایل بانکی بود.
نظام بانکداری ایران در کنار مواجهه با مشکلات و تنگناهای بانکداری بین المللی و تلاش برای فایق شدن بر آنها، با برخی مسایل خاص نیز مواجه است.
به عنوان نمونه تحریم ها سبب شده بود که اقلام بازی بین بانک های کشور و همتایان خارجی خود ایجاد شود که خود مانع بزرگی بر سر راه شروع مجدد همکاری های مشترک بود.

* فعالیت هایی که پس از اجرای برجام تاکنون در حوزه بانکی انجام شده چیست؟
– بانک مرکزی و نظام بانکی از زمان اجرایی شدن برجام اقدام برای رفع موانع موجود را شروع کرده اند. به همین جهت شاهدیم که با گذشت زمان، به مرور روابط بانکی در حال گسترش است. یکی از اقداماتی که در این رابطه موثر بوده تعیین وضعیت اقلام باز و تعیین تکلیف مطالبات موسسه های بیمه صادراتی اروپایی مانند ساچه (ایتالیا)، هرمس (آلمان) و کوفاس (فرانسه) و اوکابه (اتریش) بوده است که همکاران ما بعد از بررسی و رفع مغایرت، اقدامات لازم را برای پرداخت و تسویه آنها شروع کرده اند.
بزودی در اتحادیه این موسسه ها، موضوع رتبه ریسک ایران مطرح خواهد شد که امیدواریم با رسیدن به رتبه مناسب در آینده بتوانیم از منابع مالی بین المللی با شرایط سهل تری استفاده کنیم.
همانطور که پیش از این گفته شد و مورد بازدید خبرنگاران نیز قرار گرفت، خوشبختانه سوئیفت در همه بانک های کشور متصل بوده و قابلیت برقراری ارتباط و مخابره پیام در سطح بین المللی فراهم شده است. با ایجاد و گسترش روابط کارگزاری که هر روز بر تعداد آنها افزوده می شود کارایی و استفاده از سوئیفت نیز گسترش بیشتری پیدا خواهد کرد.

* طرف آمریکایی چه نقشی در بهبود روند اجرای برجام دارد؟
– در ارتباط با تسریع بازگشت کامل ایران به بازار مالی دنیا، آنچنان که در برجام تعهد شده است، طرف آمریکایی می تواند نقش جدی تر و ملموس تری را ایفاء کند. البته اقداماتی را شروع کرده اند اما به نظر ما به هیچ وجه کافی نیست. آمریکا باید برای رفع ابهامات بانکها برای کار با ایران، احساس مسئولیت بیشتری کند. همانطور که در زمان اعمال تحریم ها برای وادار کردن بانک ها به قطع رابطه با بانک های ایرانی، به تک تک آنها مراجعه و آنها را مورد تهدید قرار می داد و یا بانک های مختلف را با مبالغ هنگفت جریمه می کرد در شرایط کنونی نیز باید به صورت شفاف، نگرانی ها و ابهامات بانک های اروپایی را برطرف کند.
متاسفانه تا به حال اقدام موثری از طرف آمریکایی ها مشاهده نکرده ایم و به همین دلیل ادعا می کنیم از این نظر تقریبا هیچ اتفاقی نیفتاده است. لذا آنها باید با سرعت و حساسیت بیشتر و با روش های اعتمادساز نسبت به رفع نگرانی بانک ها و موسسه های مالی به منظور شروع همکاری با بانک های ایرانی در سطح بین المللی اقدام کنند. بدیهی است ما از همه فرصت ها استفاده می کنیم که حداکثر منافع را از ظرفیت برجام به نفع کشور و مردم به دست آوریم.

* نظام بانکی ما چه اقداماتی برای حضور در عرصه بین المللی باید انجام دهد؟
– با توجه به فضای جدید پس از برجام نظام بانکی ما باید به سرعت نقایص و عدم انطباق های خود با استانداردهای روز دنیا را برطرف کند. اشاره شد به دلیل شرایط تحریم نظام بانکی کشور از نظر تطابق با استانداردهای روز دنیا عقب مانده است و لذا هرچه سریعتر باید اینگونه نواقص برطرف شود. اصلاح وضعیت ایران در «گروه ویژه اقدام مالی»* یکی از اقدامات بسیار مهم در این رابطه است.
((«گروه ویژه اقدام مالی»(فت اف/fatf) همچنین شناخته شده با نام (Groupe d’action financière (GAFI، یک سازمان بین دولتی است که در سال ۱۹۸۹ با ابتکار G7 با توجه به سیاست های توسعه برای مبارزه با پول شویی تأسیس شده است. این سازمان در سال ۲۰۰۱ به عمل در مبارزه با تأمین مالی تروریسم گسترش یافت. دبیرخانه آن مستقر در مقر سازمان همکاری اقتصادی و توسعه در پاریس است.))
بر اساس پیگیری های انجام شده، بتازگی جلسه ای در اداره مرکزی این گروه در پاریس با حضور همکاران وزارت امور خارجه، وزارت امور اقتصادی و دارایی و بانک مرکزی برگزار شد. در این جلسه گزارشی از آخرین پیشرفت ها و اقدامات ایران در رابطه با تطبیق با استانداردهای روز ارائه شد. آخرین اقدام در این زمینه، تصویب قانون مربوط به مبارزه با تامین مالی تروریسم بود که بتازگی و بعد از تصویب شورای نگهبان، توسط رئیس جمهوری ابلاغ شد و بانک مرکزی نیز متعاقبا آن را به همه بانک های کشور بخشنامه کرد. برگزاری جلسه یاشده و ارائه گزارش های مربوطه بسیار مثبت واقع شد و مسئولان این سازمان از اقدام های به عمل آمده تشکر کردند. در هر حال خروج نام ایران از فهرست کشورهای غیر همکار با این سازمان، تحول مهمی در برقراری روابط بانکی بین المللی برای ما خواهد بود. البته این اتفاق فرایند خاصی را اقتضا می کند که باید طی شود و ما هم تلاش خواهیم کرد آن را به سرعت پیش ببریم. این موضوع یکی از محورهای مذاکرات ما با صندق بین المللی پول نیز بود و از آنها خواستیم اقدامات لازم را برای سرعت بخشیدن به این امر انجام دهند.